Το ιαματικό χάρισμα του Οσίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου

Θρησκεία / Αγιολογία - 25 Σεπτεμβρίου 2015
Επίκ. Καθηγητής Καρδιολογίας Γεώργιος Παπαζάχος, Επίκ. Καθηγητής Καρδιολογίας

Ο Γέροντας θεραπεύει

Ειδικότητά του η “τηλε-διαγνωστική”! Έβλεπε με καταπληκτική ακρίβεια αλλαγές στον εαυτό του και σε άλλους’ συχνά και στούς γιατρούς του.

Ο ίδιος μού διηγήθηκε ότι διέγνωσε υπογοναδισμό σε έναν νέο μόνο κοιτάζοντάς τον, κάταγμα σπονδύλου σε μιά μοναχή που βρισκόταν σε άλλη πόλη. Είναι ίσως χιλιάδες αυτοί που δέχθηκαν τή διαγνωστική του ενέργεια και επιβεβαιώθηκε η νόσος αργότερα και επιστημονικά.

Εδώ θα αναφέρω μιά αυτοδιάγνωσή του. Διεπίστωσε μεταβολές στο ηλεκτροκαρδιογράφημά του, χωρίς καρδιογράφο. Ένα βράδυ μού τηλεφώνησε ανήσυχος: “Έλα, έστω και αργά, και θα δής αλλοιώσεις στο καρδιογράφημα. Πονάω σήμερα, πολλές φορές, και ο πόνος είναι στηθαγχικός”. Διαπίστωσα πράγματι ισχαιμικές μεταβολές (στις απαγωγές v3-v6) και τον ρώτησα σε ποιό stress βρέθηκε σήμερα. Άρχισε να κλαίη και με διακοπές να μού περιγράφη λεπτομερώς σκηνές από τις οδομαχίες στή Ρουμανία. Ήταν η ημέρα της εξεγέρσεως του λαού κατά του Τσαουσέσκου και με το “χάρισμά” του έβλεπε τούς πυροβολισμούς και τούς θανάτους στις πλατείες, όπως τις δημοσίευσαν οι εφημερίδες τις επόμενες ημέρες.

Συνέχισε να κλαίη και τον παρεκάλεσα να ζητήση από τον Θεό να του αφαιρέση για λίγο αυτή την “όραση”. Η καρδιά του βρισκόταν σε κίνδυνο από την ένταση. Θά μπορούσε να κάνη επέκταση του εμφράγματός του. Στήν ίδια ένταση βρισκόμουν κι εγώ, βλέποντας την ευαισθησία της “άλλης” καρδιάς ενός αγίου. Έκρυψα τα μάτια μου με το καρδιογράφημα και σκεφτόμουν: Τί σημασία έχουν, Γέροντα, για σένα τα νιτρώδη αντιστηθαγχικά φάρμακα που ετοιμάζομαι να σού δώσω; Εσύ δεν είσαι εκ του κόσμου τούτου. Η καρδιά σου χτυπά στον Ωρωπό και ζή στην Ρουμανία. Στό ηλεκτροκαρδιογράφημα η καρδιά φαίνεται με ισχαιμική “κατάσπαση” του Sε διαστήματος, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεται σε μεγάλη “ανάσπαση” προς τον ουρανό. Έφυγα αργά με τον τρόμο ότι είδα λίγο από το φώς ενός αγίου.

Εγώ πήγαινα στο κελλί του σάν διαγνώστης γιατρός, αλλά πολλές οι φορές που εκείνος έκανε διαγνώσεις για μένα. Θά αναφέρω δύο: Είχα χειρουργηθή από τον καθηγητή κ. Βασ. Γολεμάτη (δύο βουβωνοκήλες ταυτόχρονα) και ενώ ήμουν στή φάση της αναρρώσεως, πήγαμε με τή γυναίκα μου στον Ωρωπό. Δέν ξέρω αν είχε μάθει από φίλους ότι ήμουν χειρουργημένος, αλλά μόλις μπήκαμε με κοίταξε επίμονα για πολλή ώρα στην κοιλιά και μού είπε: “Βλέπω ότι δεξιά έγινε καλή εγχείρηση, αλλά αριστερά αριστοτεχνική’ γιατί περιποιήθηκε τόσο εκεί;”. Η γυναίκα μου μού έκανε νόημα: “Τί λέει ο Γέροντας;”. Δέν είχα πεί ούτε σε εκείνη ούτε σε άλλον ότι ο χειρουργός είχε εφαρμόσει την μέθοδο Soudaice αριστερά, επειδή ήταν μεγάλη. Ο Γέροντας το “είδε”.

Τόν Δεκέμβριο του 1990 ήμουν στο κρεβάτι με την πολλοστή γαστρορραγία μου. Σέ κάποια στιγμή έντονου προβληματισμού μου αν πρέπη να χειρουργηθώ ή όχι, χτύπησε το τηλέφωνο. Μεταφέρω αυτούσια τα λόγια του Γέροντα: “Αυτές τις μέρες σε επισκέπτομαι συχνά και με το “χάρισμα”, που μού έδωσε ο Θεός ενεργώ θεραπευτικά. Ποτέ δεν είχα μπεί στο σπίτι σου τόσες πολλές φορές σε λίγες μέρες.....Κάτι μού λέει να μήν το χειρουργήσης τώρα, αλλά να αλλάξης τρόπο ζωής, να χαλαρώσης. Άφησε το χειρουργείο να το σκεφθούμε αργότερα. Τί κάνω εγώ τώρα το γιατρό στο γιατρό; (γελάει). Νά ξεκουράζεσαι περισσότερο, γιατί σε αγαπάει ο κόσμος. Μού έφαγες τή δόξα (γελάει)”. Φαντάζεσθε πώς ένοιωσα κάτω από αυτή την προστατευτική του παρουσία!

Αγαπούσε τόσο πολύ όλους τούς ανθρώπους που τον πλησίαζαν και, φυσικά, και τούς γιατρούς του, ώστε να ενεργοποιή για μάς το θεραπευτικό χάρισμά του. Όσοι τον πλησίαζαν ανεπιτήδευτα έχουν παρόμοιες εμπειρίες. Πολλές φορές έπαιρνα μαζί μου φιλικά ή συγγενικά πρόσωπα, που εξεπλήσσονταν, όταν άρχιζε να μιλάη για το πρόβλημά τους, χωρίς εγώ να τον ενημερώσω εκ των προτέρων. Κάποια κυρία, φεύγοντας, ήθελε να δώσω όρκο ότι δεν του μίλησα για κείνη πρίν πάμε στον Ωρωπό.

Τό χάρισμά του τον έκανε περισσότερο ευαίσθητο απέναντι στον ανθρώπινο πόνο. Ένα σούρουπο διέκοψαν την καρδιολογική εξέταση οι μοναχές, γιατί έξω είχαν συγκεντρωθεί πολλοί άνθρωποι και περίμεναν να πάρουν την ευχή του πρίν νυχτώση. Βγήκα έξω από το κελλί και οι επισκέπτες φίλησαν απλώς το χέρι του. Ήταν κουρασμένος και δέ μίλησε σε κανέναν. Η τελευταία κυρία βγήκε κλαίγοντας. Όταν ξαναμπήκα βρήκα τον Γέροντα να κλαίη. “Αυτά παθαίνω πάντα, μού είπε. Είδα τώρα αυτή τή μητέρα να τή δέρνη αύριο ο ναρκομανής γιός της, για να του δώση χρήματα. Καί η καημένη ασφαλώς θα σκανδαλίστηκε που έχει τέτοιο πρόβλημα και έφυγε χωρίς βοήθεια... Τί μπορείς εσύ να κάνης , φτωχέ Πορφύριε... Κύριε Ιησού...”. Καί επανέλαβε πολλές φορές ψιθυριστά τή λέξη “Ιησού”.

Τα Νερά του Άρη

Επιστήμες / Αστρονομία - Αστροφυσική - Διάστημα - 29 Σεπτεμβρίου 2015
Διευθυντής Ευγενιδείου Πλανηταρίου  Διονύσης Π. Σιμόπουλος, Επίτιμος Δ/ντής του Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου

Οι σκοτεινές, στενές λωρίδες στις πλαγιές του Άρη, όπως αυτές στον κρατήρα Hale συνάγεται ότι σχηματίσθηκαν από εποχιακή ροή νερού στο σύγχρονο Άρη. Οι ραβδώσεις έχουν περίπου το μήκος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Η συγκεκριμένη απεικόνιση και οι τοπογραφικές πληροφορίες σε αυτήν την επεξεργασμένη προβολή ψευδών χρωμάτων προέρχονται από το πείραμα High Resolution Imaging Science (HiRISE) και λήψεις που έγιναν από τη φωτογραφική μηχανή της συσκευής NASA Reconnaissance Orbiter που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Φωτ.: NASA/JPL-Caltech/Univ. of Arizona

Σε μία έκτακτη συνέντευξη τύπου η NASA ανακοίνωσε την Δευτέρα το απόγευμα τον εντοπισμό ύπαρξης νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του Άρη. Γεγονός που αυξάνει πολύ την πιθανότητα ύπαρξης μικροβιακής μορφής ζωής στον γειτονικό μας πλανήτη τώρα ή κατά το παρελθόν. Ένας από τους κύριους άλλωστε στόχους των σύγχρονων διαστημοσυσκευών που στέλνονται στον Άρη είναι και η έρευνα για την ύπαρξη ζωής. Η αρχή των ανακαλύψεων που ανακοινώθηκαν σήμερα ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια στη βάση ορισμένων εντυπωσιακών χαρακτηριστικών που εντοπίστηκαν σε φωτογραφίες που έστειλαν στη Γη διάφορες διαστημοσυσκευές που περιφέρονται γύρω από τον κόκκινο πλανήτη.

Οι παρατηρήσεις αυτές ξεκίνησαν να προβληματίζουν τους επιστήμονες της ΝΑSA από τα τέλη ακόμη του περασμένου αιώνα όταν η προσεχτική μελέτη των φωτογραφιών υψηλής ανάλυσης που μας έστελναν διάφορες διαστημοσυσκευές σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη οδήγησε τους ειδικούς επιστήμονες να βγάλουν το συμπέρασμα ότι σε μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια πρέπει να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού.

Τον Ιούνιο του 2000, 250 φωτογραφίες από τις 65.000 που είχαν εξεταστεί, μας έδειχναν ορισμένα παράξενα χαρακτηριστικά. Εξ αυτών, μετά από χρονοβόρες μελέτες, ξεχώρισαν 13 φωτογραφίες με εμφανή σημάδια πρόσφατων ροών νερού το οποίο ξεπετάχτηκε από το εσωτερικό σχηματίζοντας διάφορα αυλάκια. Στη συνέχεια το νερό αναγκάστηκε να εξατμιστεί, ή καλύτερα να εξαχνωθεί, λόγω της μικρής ατμοσφαιρικής πίεσης που επικρατεί στην αρειανή επιφάνεια αφήνοντας όμως πίσω του τα ίχνη των ροών αυτών.

Η ανακοίνωση εκείνη ήταν ιδιαίτερα σημαντική γιατί είχαμε πλέον απτές ενδείξεις για την πιθανή ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων νερού στο υπέδαφος και την αναζωπύρωση της ελπίδας να εντοπίσουμε πιθανούς, μικροβιακούς έστω, ζώντες οργανισμούς ή απολιθώματά τους πολύ πριν από οποιαδήποτε ανθρώπινη επίσκεψη στον τέταρτο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.

Εποχιακές ροές στα κεντρικά όρη του κρατήρα Hale. Φωτ.: NASA / JPL-Caltech / University of Arizona

Ο πρώτος ερευνητής που ασχολήθηκε με το δεδομένο θέμα πριν από τέσσερα χρόνια ήταν ένας φοιτητής 21 ετών. Σήμερα ο νεαρός αυτός φοιτητής ήταν ένας από τους δύο κύριους προσκεκλημένους ομιλητές στη συνέντευξη της NASA. Το 2011 ο Lujendra (Luju) Ojha, από το Κατμαντού του Νεπάλ, ήταν τριτοετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα όταν παρατήρησε για πρώτη φορά τις ροές αυτές στη διάρκεια των θερμότερων εποχών του Άρη. Αποτέλεσμα των παρατηρήσεων εκείνων ήταν η δημοσίευση μιας πρώτης εργασίας του στο περίφημο επιστημονικό περιοδικό “Science” την οποία υπέγραφε επίσης και ο σύμβουλος-καθηγητής του, ο Alfred McEwen.

Ο McEwen είναι υπεύθυνος για τις φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης στις οποίες έγινε ο εντοπισμός των «χειμάρων νερού» του Άρη, ενώ στη συνέντευξη της Δευτέρας ήταν κι αυτός παρόν. Έκτοτε οι Ojha και McEwen έχουν συμμετάσχει στη συγγραφή 11 ακόμη δημοσιευμένων εργασιών πάνω στο ίδιο θέμα. Σήμερα ο Luju Ojha, σε ηλικία 25 ετών, βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Georgia Tech στην Atlanta των ΗΠΑ, και αναμένεται να λάβει το διδακτορικό του δίπλωμα σε έναν περίπου χρόνο.

Τα βουνά του Άρη: Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στον Άρη έχει δημιουργήσει πανύψηλα βουνά. Το μεγαλύτερο από αυτά, ο Όλυμπος, απεικονίζεται εδώ σε αυτό τη φωτογραφία που τράβηξε η συσκευή Viking. Ο Όλυμπος έχει ύψος σχεδόν 24 χιλιόμετρα και πάνω από 500 χιλιόμετρα πλάτος στη βάση του. Συγκριτικά, το μεγαλύτερο ηφαίστειο της Γης, Mauna Loa στη Χαβάη, μόλις που ξεπερνά τα 8 χιλιόμετρα σε ύψος, ενώ το πλάτος στη βάση του είναι περίπου 19 χιλιόμετρα. Φωτ.: NASA, Viking Project

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι στο παρελθόν, πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη έρεαν τεράστιες ποσότητες νερού αφού είχαμε παρατηρήσει ιδιαίτερα εμφανή ίχνη διάβρωσης από την ροή τεράστιων ποταμών σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές της επιφάνειάς του. Οι χιλιάδες φωτογραφίες των προηγούμενων διαστημοσυσκευών είχαν αποτυπώσει εκατοντάδες χαρακτηριστικά που μοιάζουν με ξερές κοίτες ποταμών, μερικά μάλιστα εκτείνονται σε μήκος 150 χιλιομέτρων και πάνω. Υπάρχουν δηλαδή ενδείξεις κατακλυσμιαίων βροχών, ξερά κανάλια πλάτους 5 χιλιομέτρων και αμμουδιές παρόμοιες μ’ εκείνες των γήινων ποταμών, μεγάλες λίμνες ή ακόμα και ωκεανοί με μεγάλες ποσότητες νερού που διήρκεσαν όμως για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Και έκτοτε ουδέν.

Αυτή η άποψη της επιφάνειας του Άρη, από την περιοχή «Χάος της Αρσινόης» περιέχει στοιχεία που φαίνεται ότι διαμορφώθηκαν υπό την επίδραση των ανέμων. Το ανάγλυφο του εδάφους κατά πάσαν πιθανότητα σχετίζεται με κανάλια μαζικής εκροής νερού από εδώ, προς τις βόρειες πεδιάδες του Άρη. Η φωτογραφία ελήφθη στις 4 Ιανουαρίου του 2015, από τη φωτογραφική μηχανή του πειράματος High Resolution Imaging Science (HiRISE) που βρίσκεται στο σκάφος NASA Mars Reconnaissance Orbiter. Η διαστημοσυσκευή βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Άρη από τον Μάρτιο του 2006. Στις 7 Φεβρουαρίου του 2015, ολοκλήρωσε υπ’ αρ. 40.000 τροχιά της γύρω από τον Άρη. Φωτ.: : NASA/JPL-Caltech/Univ. of Arizona

Μία πρόσφατη σχετικά ανακάλυψη αφορούσε επίσης και τον εντοπισμό τεραστίων ποσοτήτων νερού σε παγωμένη μορφή στο υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Αν οι ποσότητες αυτές έλιωναν θα μπορούσαν να σχηματίσουν έναν ολόκληρο ωκεανό που θα κάλυπτε ολόκληρο τον Άρη σε βάθος 500 μέτρων. Τόσο μεγάλες ποσότητες νερού θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν στους μελλοντικούς επισκέπτες του Άρη για τις ανάγκες των θερμοκηπίων τους, της διαβίωσής τους και την παραγωγή πυραυλικών καυσίμων (υδρογόνο-οξυγόνο), αλλά και για την μελλοντική γαιομορφωποίηση του Άρη και την μετατροπή του σε έναν κατοικήσιμο από τον άνθρωπο πλανήτη σε λιγότερο από 1.000 χρόνια.

Προς το παρόν, εκτός των ανωτέρω, η μέχρι τώρα εξερεύνηση του Άρη απέδειξε την ύπαρξη μιας αραιής ατμόσφαιρας, καιρικών αλλαγών και ανέμων, πάγων στους πόλους, πελώριων χαράδρων, και πανύψηλων βουνοκορφών. Η χαρτογράφηση που έγινε μας απεκάλυψε επίσης κι έναν κόσμο στου οποίου την επιφάνεια έχει γραφτεί ένα βίαιο και ανήσυχο παρελθόν γεμάτο με τεράστιες χαράδρες και πανύψηλα σβησμένα ηφαίστεια.

Στη φωτογραφία που βλέπετε – και η οποία έχει ληφθεί από τη διαστημοσυσκευή NASA Mars Reconnaissance Orbiter και τη φωτογραφική μηχανή του πειράματος High Resolution Imaging Science (HiRISE) – βλέπουμε μια closeup εικόνα ενός "φρέσκου" (από γεωλογική σκοπιά) κρατήρα στην περιοχή Sirenum Fossae του Άρη στις 30 Μαρτίου, 2015. Φαίνεται ότι πρόκειται για κρατήρα που δημιουργήθηκε από πρόσκρουση σχετικά πρόσφατα, καθώς έχει αιχμηρό χείλος και καλά διατηρημένα υλικά εκτινάξεων. Ο κρατήρας έχει πλάτος λίγο μεγαλύτερο από 1 χιλιόμετρο. Πηγή: NASA / JPL / Πανεπιστήμιο της Αριζόνα Πληροφορίες εικόνας: Alfred McEwen

Αν και χωρίς τεχνητά κανάλια και Αρειανούς, ο κοκκινωπός αυτός πλανήτης περιλαμβάνει μερικά από τα πιο παράξενα χαρακτηριστικά που έχουμε δει ποτέ. Τον γιγάντιο κρατήρα Ελλάς που, με βάθος 8 και διάμετρο 2.300 χιλιόμετρα, θα μπορούσε να καταπιεί ολόκληρο σχεδόν το Έβερεστ. Πιο σημαντικό όμως απ’ όλα είναι ότι κατέγραψε επίσης και τα, εντελώς απρόσμενα για πολλούς, συστήματα κοιλάδων και καναλιών απορροής που ήσαν οι πρώτες σοβαρές ενδείξεις για την ύπαρξη νερού στο παρελθόν του Άρη. Μια πελώρια κοιλάδα, μια σεισμική ρωγμή στον φλοιό του Άρη, η οποία αν βρίσκονταν πάνω στη Γη θα ξαπλώνονταν από τα Ουράλια μέχρι τη Πορτογαλία.

Ακόμα πιο παράξενο είναι ένα βουνό που ονομάζεται Όλυμπος. Είναι το ψηλότερο βουνό στο Ηλιακό μας σύστημα, τριπλάσιο σε ύψος από το Έβερεστ ενώ αν ήταν στη Γη η βάση του θα  κάλυπτε ολόκληρη την Ελλάδα και το Αιγαίο μαζί. Όπως πολλά βουνά του κόκκινου πλανήτη είναι και αυτό ηφαίστειο στην κορυφή του οποίου βρίσκεται ένας κρατήρας με διάμετρο 80 χιλιομέτρων.

(A. S. McEwen, L. Ojha, C. M. Dundas, S. S. Mattson, S. Byrne, J. J. Wray, S. C. Cull, S. L. Murchie, N. Thomas, and V. C. Gulick. “Seasonal Flows on Warm Martian Slopes.” Science 5 August 2011: 740-743. )

"Τα 200 κεφάλαια περί του πνευματικού νόμου"

(Άγιος Μάρκος ο Ασκητής - από τη Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών) 

1. Επειδή πολλές φορές θελήσατε να μάθετε πώς ο νόμος είναι πνευματικός(1) κατά τον Απόστολο, και τι πρέπει να γνωρίζουν και να κάνουν εκείνοι που θέλουν να τον φυλάξουν, πάνω σ αυτό το ζήτημα θα σας πω κατά τη δύναμή μου.

2. Πρώτα-πρώτα γνωρίζομε ότι ο Θεός είναι αρχή κάθε καλού και μεσότητα και τέλος. Το καλό δεν είναι δυνατό να πράττεται ή να πιστεύεται, παρά μόνο με την ένωση με τον Ιησού Χριστό και με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος.

3. Κάθε αγαθό, κατ΄ οικονομίαν έχει χαριστεί στους ανθρώπους. Κι εκείνος που πιστεύει έτσι δεν θα το χάσει ποτέ.

4. Η βέβαιη πίστη είναι ένας πύργος. Ο Χριστός γίνεται τα πάντα στον πιστεύοντα.

5. Σε κάθε προσπάθειά σου, βάλε αρχή τον Θεό που είναι η αρχή κάθε αγαθού, για να γίνει κατά Θεόν εκείνο που αποφάσισες να κάνεις.

6. Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη και εργασία πνευματική, όσα διαβάζει στις θείες Γραφές, όλα θα τα εννοήσει για τον εαυτό του και όχι για άλλον.

7. Να παρακαλείς το Θεό να ανοίξει τα μάτια της ψυχής σου, για να δεις την ωφέλεια της προσευχής και της μελέτης εκείνης που εφαρμόζεται στην πράξη.

8. Εκείνος που έχει κάποιο πνευματικό χάρισμα και συμπαθεί εκείνους που δεν έχουν, με τη συμπάθεια φυλάγει το χάρισμα. Ο αλαζόνας και υπερήφανος θα το χάσει από τους αλαζονικούς λογισμούς του.

9. Το στόμα του ταπεινόφρονα λέει την αλήθεια. Εκείνος που αντιλέγει στην αλήθεια είναι όμοιος με τον υπηρέτη εκείνον που ράπισε τον Κύριο στο πρόσωπο(2).

10. Μη γίνεις μαθητής εκείνου που επαινεί τον εαυτό του, για να μη μάθεις υπερηφάνεια αντί ταπείνωση.

11. Μην υψηλοφρονήσεις επειδή εννοείς τις Γραφές, για να μην περιπέσεις στο πνεύμα της βλασφημίας.

12. Μην προσπαθείς να λύσεις κάποιο δύσκολο πρόβλημα με φιλονεικία, αλλά με τα μέσα που επιβάλλει ο πνευματικός νόμος, δηλαδή με την υπομονή, την προσευχή και την απλότητα της ελπίδας.

13. Εκείνος που προσεύχεται σωματικά χωρίς να έχει ακόμη γνώση πνευματική, είναι τυφλός που φωνάζει: «Υιέ Δαβίδ ελέησόν με»(3).

14. Ο άλλοτε τυφλός όταν θεραπεύτηκε η τύφλωσή του και είδε τον Κύριο, δεν τον αποκάλεσε πλεόν υιό του Δαβίδ, αλλά αφού Τον ομολόγησε «Υιό Θεού»(4), Τον προσκύνησε.

15. Μην υπερηφανευτείς αν χύνεις δάκρυα στην προσευχή σου. Είναι ο Χριστός που άγγιξε τα μάτια σου και θεράπευσε την τύφλωση του νου σου.

16. Εκείνος που μιμήθηκε τον τυφλό και έβγαλε το ρούχο του και πλησίασε τον Κύριο(5), έγινε ακόλουθός Του και κήρυκας των τελειοτέρων δογμάτων.

17. Η κακία, όταν την μελετά κανείς με την σκέψη του, αποθρασύνει την καρδιά. Εκείνος που σκοτώνει την κακία με την εγκράτεια και την ελπίδα, δίνει στην καρδιά του συντριβή.

18. Υπάρχει συντριβή καρδιάς ήρεμη και ωφέλιμη που φέρνει κατάνυξη σ' αυτή. Και υπάρχει και άλλη συντριβή ανώμαλη και επιβλαβής, που πληγώνει την καρδιά.

19. Αγρυπνία και προσευχή και υπομονή των θλιβερών, φέρουν συντριβή ασφαλή και ωφέλιμη στην καρδιά, αρκεί να μην διαλύσομε την ισορροπία των τριών αυτών με την πλεονεξία. Εκείνος που υπομένει σ' αυτά, θα λάβει βοήθεια και στα άλλα. Εκείνος όμως που τα αμελεί και διασκορπίζεται εδώ κι εκεί, θα νιώσει ανυπόφορη οδύνη κατά την ώρα του θανάτου.

20. Η καρδιά που αγαπά τις ηδονές γίνεται φυλακή και αλυσίδα στην ψυχή κατά την ώρα του θανάτου. Ενώ η φιλόπονη καρδιά είναι πόρτα ανοιχτή.

21. Σιδερένια πόρτα που οδηγεί στην πόλη είναι η σκληρή καρδιά. Σ' εκείνον όμως που κακοπαθεί και είναι θλιμμένος, ανοίγεται από μόνη της, όπως και στον Πέτρο(6).

22. Πολλοί είναι οι τρόποι της προσευχής και διαφέρει ο ένας από τον άλλον. Αλλά κανένας τρόπος προσευχής δεν είναι επιβλαβής, εκτός αν δεν είναι προσευχή, αλλά σατανική εργασία.

23. Κάποιος άνθρωπος θέλησε να κάνει κακό, αλλά από συνήθεια προσευχήθηκε προηγουμένως. Και κατ' οικονομία Θεού εμποδίστηκε και ύστερα πολύ ευχαρίστησε τον Θεό.

24. Ο Δαβίδ θέλοντας να φονεύσει τον Νάβαλ τον Καρμήλιο θυμήθηκε την θεία ανταπόδοση και παραιτήθηκε από τον σκοπό του. Ευχαρίστησε πολύ το Θεό γι' αυτό(7). Γνωρίζομε πάλι τι έκανε όταν λησμόνησε τον Θεό, και δε σταματούσε την αμαρτία, μέχρις ότου ο προφήτης Νάθαν τον έφερε στην μνήμη του Θεού(8).

25. Όταν θυμάσαι το Θεό, πολλαπλασίασε τη δέησή σου, για να σου θυμίσει ο Κύριος όταν Τον λησμονήσεις.

26. Όταν διαβάζεις τις θείες Γραφές, να εννοείς τα κρυμμένα σ' αυτές νοήματα. Γιατί όσα γράφτηκαν στο παρελθόν, όλα έχουν γραφτεί για διδασκαλία μας(9).

27. Η Γραφή ονομάζει την πίστη «υπόσταση όσων ελπίζομε»(10) και εκείνους που δεν αισθάνονται ότι ο Χριστός είναι μέσα τους, τους ονομάζει «αδόκιμους»(11), δηλαδή άξιους αποδοκιμασίας.

28. Όπως με τα έργα και τα λόγια φανερώνεται ο στοχασμός, έτσι με τις ευεργεσίες του Θεού που δέχεται η καρδιά, φανερώνεται η μελλοντική ανταπόδοση.

29. Η καρδιά που οικτίρει τους άλλους, θα οικτιρηθεί. Είναι φανερό και το αντίθετο.

30. Ο νόμος της ελευθερίας (δηλ. του Ευαγγελίου) διδάσκει όλη την αλήθεια. Και οι πολλοί τον διαβάζουν μόνο για να λάβουν μια γνώση του. Λίγοι όμως τον εννοούν, ανάλογα με την εκτέλεση των εντολών.

31. Μη ζητάς την τελειότητα αυτού του νόμου σε ανθρώπινες αρετές, γιατί τέλειος σ' αυτές δεν υπάρχει. Η τελειότητά του είναι κρυμμένη στο Σταυρό του Χριστού.

32. Ο νόμος της ελευθερίας, με την αληθινή γνώση διαβάζεται, με την εργασία των εντολών γίνεται αντιληπτός, η πλήρωσή του όμως γίνεται με τους οικτιρμούς του Χριστού.

33. Όταν βιάσομε τον εαυτό μας να κατορθώσομε όλες τις εντολές του Θεού, τότε θα εννοήσομε ότι ο νόμος του Κυρίου είναι αψεγάδιαστος(12), κι ότι εμείς τον εκτελούμε με τα αγαθά μας έργα, χωρίς όμως τους οικτιρμούς του Θεού δεν μπορεί να τηρηθεί τέλεια από τους ανθρώπους.

34. Όσοι δε λογαριάζουν ότι είναι υπόχρεοι να τηρούν όλες τις εντολές του Χριστού, αυτοί διαβάζουν σωματικά το νόμο του Θεού, και δεν εννοούν μήτε εκείνα που λένε, μήτε εκείνα για τα οποία δίνουν διαβεβαιώσεις(13). Γι' αυτό και νομίζουν ότι τάχα εκπληρώνουν το νόμο με τα έργα τους.

35. Υπάρχει πράξη που φαίνεται καλή, αλλά ο σκοπός εκείνου που την κάνει δεν είναι καλός. Υπάρχει και άλλη πράξη που φαίνεται κακή και ο σκοπός εκείνου που την κάνει είναι αγαθός. Και αυτό συμβαίνει όχι μόνο σε έργα αλλά και σε λόγια. Αυτή η αντίθεση άλλοτε οφείλεται σε απειρία ή άγνοια, άλλοτε σε πονηρή πρόθεση, άλλοτε όμως σε ευσεβή σκοπό.

36. Εκείνος που μέσα στους επαίνους κρύβει κατηγορία και μομφή, δε φανερώνεται εύκολα στους πιο απλούς ανθρώπους. Όμοιος μ' αυτόν είναι εκείνος που κενοδοξεί ενώ εκδηλώνεται με ταπεινό σχήμα. Αυτοί κρύβοντας για πολύ καιρό την αλήθεια μέσα στο ψεύδος, ύστερα φανερώνονται από τα πράγματα.

37. Υπάρχει άνθρωπος που κάνει κάτι φαινομενικά καλό, στην πραγματικότητα όμως για να αμυνθεί κατά του πλησίον. Και υπάρχει άλλος που με το να μην το κάνει αυτό, ωφελείται πνευματικά.

38. Υπάρχει έλεγχος που γίνεται από κακία ή από άμυνα, και άλλος που γίνεται από φόβο Θεού και αγάπη για την αλήθεια.

39. Εκείνον που έπαψε να αμαρτάνει και ήδη μετανοεί, μην τον ελέγχεις πλέον. Αν ισχυρίζεσαι ότι τον ελέγχεις κατά Θεόν, φανέρωσε πρώτα τις δικές σου αμαρτίες.

40. Κάθε αρετής προέλευση είναι ο Θεός, όπως του καθημερινού φωτός ο ήλιος.

41. Όταν κατορθώσεις κάποια αρετή, θυμήσου το Χριστό που είπε: «Χωρίς τη βοήθειά μου δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα»(14).

42. Τα αιώνια αγαθά θα δοθούν στους ανθρώπους αφού θα υποστούν θλίψεις(15). Ομοίως και τα κακά σε όσους περνούν με κενοδοξία και ηδονή.

43. Εκείνος που αδικείται από τους ανθρώπους γλυτώνει αμαρτίες και βρίσκει βοήθεια ανάλογη με τη θλίψη.

44. Εκείνος που πιστεύει στο Χριστό που μιλάει για ανταπόδοση, υποφέρει κάθε αδικία πρόθυμα, ανάλογα με την πίστη του.

45. Εκείνος που προσεύχεται για εκείνους που τον αδικούν, χτυπά με ορμή τους δαίμονες. Εκείνος που αντιστέκεται σ' εκείνους που τον αδικούν, πληγώνεται από τους δαίμονες.

46. Καλύτερα να σε αδικούν οι άνθρωποι και όχι οι δαίμονες. Εκείνος που ευαρεστεί τον Κύριο, τους νίκησε και τους δύο.

47. Κάθε καλό έρχεται από τον Κύριο κατ' οικονομίαν. Αυτό διαφεύγει με τρόπο μυστικό από τους αχάριστους και αγνώμονες και οκνηρούς.

48. Κάθε κακία καταλήγει στην απαγορευμένη ηδονή, και κάθε αρετή σε πνευματική παρηγοριά. Όταν επικρατήσει η πρώτη, ερεθίζει τα σχετικά με αυτήν. Αντίστοιχα γίνεται και με τη δεύτερη,

49. Κατηγορία από τους ανθρώπους φέρνει θλίψη στη καρδιά, εξαγνίζει όμως όποιον την υπομένει.

50. Η άγνοια κάνει τον άνθρωπο να αντιλέγει στα ωφέλιμα. Και όταν αποθρασύνεται, αυξάνει την προϋπάρχουσα κακία.

51. Όταν δεν σου συμβαίνει καμιά ζημία, περίμενε θλίψη. Και επειδή πρόκειται να δώσεις λόγο(16), διώξε την πλεονεξία σου.

52. Όταν αμαρτήσεις κρυφά, μην προσπαθείς να κρυφτείς, επειδή όλα είναι γυμνά και ξεσκεπασμένα στα μάτια του Κυρίου(17), προς τον Οποίο θα δώσομε λόγο για τις πράξεις μας.

53. Φανέρωνε νοερά τον εαυτό σου στον Κύριο. Γιατί ο άνθρωπος βλέπει στο πρόσωπο, ενώ ο Θεός στην καρδιά(18).

54. Τίποτε να μην σκέφτεσαι ούτε να κάνεις, χωρίς σκοπό σύμφωνο με το θέλημα του Θεού. Γιατί εκείνος που βαδίζει άσκοπα, ματαιοπονεί.

55. Εκείνος που αμαρτάνει χωρίς κάποια ανάγκη, δύσκολα μετανοεί, γιατί η δικαιοσύνη του Θεού δεν κάνει λάθος.

56. Κάθε λυπηρό περιστατικό φέρνει τη μνήμη του Θεού στον φρόνιμο άνθρωπο και προκαλεί ανάλογη θλίψη σ' εκείνον που λησμονεί το Θεό.

57. Κάθε αθέλητη θλίψη να σου γίνεται αφορμή να θυμάσαι το Θεό, και ποτέ δεν θα σου λείψει αφορμή προς μετάνοια.

58. Η λησμοσύνη μόνη της δεν έχει καμιά δύναμη, αλλά από τη δική μας αμέλεια ισχυροποιείται ανάλογα.

59. Μη λες: «Τι να κάνω; Εγώ δεν θέλω κι όμως (η λησμοσύνη) έρχεται». Επειδή όταν θυμόσουν το Θεό, δεν έκανες ό,τι όφειλες.

60. Κάνε το καλό που θυμάσαι. Το καλό που δε θυμάσαι θα σου φανερωθεί. Και μην παραδώσεις το νου σου σε άκριτη λησμοσύνη.

61. «Ο άδης και η απώλεια είναι φανερά στον Κύριο»(19), λέει η Γραφή. Αυτά αναφέρονται στην άγνοια και τη λησμοσύνη που αναπτύσσονται στην καρδιά μας.

62. Άδης είναι η άγνοια, γιατί και τα δύο δε φαίνονται. Απώλεια είναι η λησμοσύνη, γιατί χάσαμε κάτι που είχαμε.

63. Εξέταζε τις δικές σου αμαρτίες και όχι του πλησίον σου, και δεν θα διαρπαγεί από τους δαίμονες το νοερό σου εργαστήριο.

64. Η αμέλεια στο να κάνομε όλα τα κατά τη δύναμή μας καλά δύσκολα συγχωρείται. η ελεημοσύνη όμως και η προσευχή επανορθώνουν όσους αμέλησαν να κάνουν το καλό.

65. Κάθε θλίψη κατά Θεόν, είναι έργο ευσέβειας πραγματικό. Γιατί η αληθινή αγάπη δοκιμάζεται από τα αντίθετα.

66. Μην πεις ότι απόκτησες αρετή χωρίς θλίψη. γιατί είναι αδοκίμαστη η αρετή που απόκτησες με άνεση.

67. Κάθε αθέλητης θλίψεως να αναλογίζεσαι το αποτέλεσμα, και θα βρεις σ' αυτό, το σβήσιμο κάποιας αμαρτίας.

68. Πολλές συμβουλές των άλλων μας προσφέρονται για το συμφέρον μας. Για τον καθένα όμως τίποτε δεν είναι καταλληλότερο από τη δική του γνώμη.

69. Αν ζητάς να θεραπευτείς, φρόντισε τη συνείδησή σου και κάνε ό,τι σου λέει, και πολύ θα ωφεληθείς.

70. Τα κρυφά του ανθρώπου τα γνωρίζει ο Θεός και η συνείδηση, και από αυτά τα δύο ας διορθώνεται ο καθένας.

71. Ο άνθρωπος όσα μπορεί, προσπαθεί κατά το θέλημά του. Ο Θεός όμως το αποτέλεσμα των πράξεων του ανθρώπου το φέρνει κατά το δίκαιο.

72. Αν θέλεις να επαινείσαι από τους ανθρώπους χωρίς να έχεις ευθύνη, αγάπησε πρώτα να ελέγχεσαι για τις αμαρτίες σου.

73. Όση ντροπή δεχτεί κανείς με ευχαρίστηση για χάρη της αλήθειας του Χριστού, εκατονταπλάσια θα δοξαστεί από πολλούς. Και είναι καλύτερο κάθε αγαθό να το ενεργεί ο άνθρωπος για χάρη των μελλοντικών αγαθών.

74. Όταν ο άνθρωπος ωφελήσει άνθρωπο με λόγια ή με πράξεις, να σκέφτονται και οι δύο ότι είναι Θεού δωρεά. Εκείνος που δεν το εννοεί αυτό, θα εξουσιαστεί από εκείνον που το εννοεί.

75. Εκείνος που επαινεί τον πλησίον του υποκριτικά, θα τον κατηγορήσει κάποτε και αυτός θα ντραπεί.

76. Εκείνος που δεν γνωρίζει την ενέδρα των εχθρών, εύκολα σφάζεται. κι εκείνος που δεν γνωρίζει τις αιτίες των παθών, εύκολα πέφτει.

77. Από τη φιληδονία έρχεται η αμέλεια και από την αμέλεια η λησμοσύνη των καλών. Γιατί ο Θεός έχει χαρίσει σε όλους τη γνώση εκείνων που μας συμφέρουν.

78. Ο άνθρωπος συμβουλεύει τον πλησίον του, καθώς γνωρίζει. Ο Θεός πάλι ενεργεί σ' αυτόν που ακούει κατά την πίστη του.

79. Είδα αμαθείς και απλούς ανθρώπους που ήταν ταπεινόφρονες στην πράξη, και έγιναν πιο σοφοί από τους σοφούς.

80. Άλλος αμαθής, όταν άκουσε να επαινούνται οι προηγούμενοι, δε μιμήθηκε την ταπεινοφροσύνη τους, αλλά κενοδόξησε για την αμάθειά του κι απόκτησε υπερηφάνεια.

81. Εκείνος που εξευτελίζει τη φρόνηση και καυχιέται για αμάθεια, δεν είναι μόνο αμαθής κατά το λόγο, αλλά και κατά τη γνώση(20).

82. Όπως άλλο είναι σοφία λόγου και άλλο φρόνηση, έτσι άλλο είναι αμάθεια και άλλο αφροσύνη.

83. Δεν βλάπτει διόλου η αμάθεια των λόγων τον ευλαβέστατο, όπως ούτε η σοφία των λόγων βλάπτει τον ταπεινόφρονα.

84. Μη λες, δεν γνωρίζω το πρέπον και επομένως δεν αμαρτάνω που δεν το πράττω. Γιατί αν έκανες όσα καλά γνώριζες, θα σου φανερώνονταν στη συνέχεια και τα λοιπά, όπως βλέπεις καθώς προχωρείς το ένα σπίτι μετά το άλλο. Δεν σε συμφέρει πριν εργαστείς τα πρώτα, να μάθεις τα δεύτερα. Επειδή η γνώση φουσκώνει, δηλαδή φέρνει υπερηφάνεια εξαιτίας της αργίας, ενώ η αγάπη οικοδομεί, γιατί υπομένει τα πάντα(21).

85. Μελέτα τα λόγια της θείας Γραφής με την πράξη και μην επεκτείνεσαι σε πολυλογία, υπερηφανευόμενος για σκέψεις θεωρητικές.

86. Εκείνος που άφησε την πράξη και βασίζεται σε μια απλή γνώση, αντί για δίκοπο μαχαίρι κρατά καλαμένιο ραβδί, το οποίο σε καιρό πολέμου, κατά την Γραφή, θα του τρυπήσει το χέρι και θα μπει μέσα σ' αυτό και θα του βάλει το φυσικό δηλητήριο προτού του το βάλουν οι εχθροί(22).

87. Ο Θεός κρίνει και ζυγίζει κάθε διαλογισμό μας. Μπορεί το ίδιο πράγμα να το σκεφτεί κανείς ή απλά ή με εμπάθεια.

88. Εκείνος που εκτελεί κάποια εντολή, ας περιμένει τον πειρασμό που επισύρει. Γιατί η αγάπη προς τον Χριστό με τα αντίθετα δοκιμάζεται.

89. Μην καταφρονήσεις ποτέ και αμελήσεις τους λογισμούς σου. Γιατί ο Θεός γνωρίζει χωρίς λάθος κάθε λογισμό.

90. Όταν έχεις λογισμό που σε προτρέπει να ζητήσεις ανθρώπινη δόξα, να ξέρεις καλά, ότι σου προετοιμάζει αισχύνη.

91. Γνωρίζει ο εχθρός το δίκαιο του πνευματικού νόμου και γι' αυτό ζητά μόνο τη νοερά συγκατάθεση. Έτσι ή θα αναγκάσει αυτόν που νικήθηκε να υποβληθεί στους κόπους της μετάνοιας, ή αν δεν μετανοεί, θα τον θλίψει με ακούσιες συμφορές. Κάποτε τον κάνει να γογγύζει εξαιτίας των συμφορών, ώστε και εδώ να πολλαπλασιάσει τις οδύνες, και κατά την ώρα του θανάτου να τον αποδείξει άπιστο εξαιτίας της ανυπομονησίας του.

92. Εναντίον των θλίψεων πολλοί πολλά αντέταξαν. Αλλά χωρίς προσευχή και μετάνοια κανείς δεν διέφυγε τις συμφορές.

93. Τα κακά παίρνουν δύναμη το ένα από το άλλο. Επίσης και τα καλά αυξάνονται το ένα με τη δύναμη του άλλου, και τον άνθρωπο που μετέχει σ' αυτά τον προτρέπουν περισσότερο προς τα εμπρός.

94. Τα μικρά αμαρτήματα ο διάβολος τα δείχνει μηδαμινά επειδή διαφορετικά δεν μπορεί να φέρει τον άνθρωπο στα μεγαλύτερα κακά.

95. Ρίζα της αισχρής επιθυμίας είναι ο ανθρώπινος έπαινος, όπως και της σωφροσύνης ο έλεγχος της κακίας, όχι όταν τον ακούμε μόνο, αλλά όταν τον παραδεχόμαστε.

96. Τίποτε δεν ωφελήθηκε εκείνος που εγκατέλειψε τον κόσμο και ζει με ηδυπάθεια, επειδή εκείνο που έκανε με τα χρήματα το κάνει και τώρα που δεν έχει τίποτε.

97. Παρομοίως ο εγκρατής, αν αποκτά χρήματα, είναι αδελφός του προηγουμένου κατά τη διάνοια. Έχει την ίδια μητέρα με αυτόν, δηλ. την νοερά ηδονή, πατέρα όμως διαφορετικό, γιατί πρόκειται για άλλο πάθος.

98. Υπάρχει άνθρωπος που κόβει ένα πάθος για χάρη μεγαλύτερης ηδυπάθειας, και από εκείνους που αγνοούν το σκοπό του επαινείται. Ίσως και ο ίδιος αγνοεί τον εαυτό του, ότι εργάζεται ανώφελα.

99. Αιτία κάθε κακίας είναι η κενοδοξία και η ηδονή. Εκείνος που δεν τα μίσησε αυτά, δεν νικά κανένα πάθος.

100. Ρίζα όλων των κακών ονομάστηκε η φιλαργυρία(23), αλλά αυτή σαφώς αποτελείται από εκείνες (δηλ. την κενοδοξία και την ηδονή).

101. Τυφλώνεται ο νους με τα τρία αυτά πάθη, τη φιλαργυρία, την κενοδοξία και την ηδονή.

102. Τρεις θυγατέρες της βδέλλας είναι αυτές κατά την Γραφή, που τις αγαπά η μητέρα τους η αφροσύνη.

103. Η γνώση και η πίστη που είναι σύντροφοι της ανθρώπινης φύσεως, από τίποτε άλλο, παρά από τις ανωτέρω κακίες εξασθένησαν.

104. Θυμός και οργή και πόλεμοι και φόνοι και όλα τα λοιπά κακά γι' αυτές τις τρεις κακίες πολύ έχουν δυναμώσει μεταξύ των ανθρώπων.

105. Πρέπει λοιπόν να μισήσουμε τη φιλαργυρία, τη κενοδοξία και την ηδονή, ως μητέρες των κακών και μητρυιές των αρετών.

106. Γι' αυτές τις κακίες έχομε προσταγή να μην αγαπούμε τον κόσμο μηδέ τα πράγματα του κόσμου(25). Όχι για να μισήσομε χωρίς διάκριση τα κτίσματα του Θεού, αλλά για να περικόψομε τις αφορμές των τριών αυτών κακιών.

107. Κανένας που παίρνει μέρος σε εκστρατεία δεν μπλέκεται σε βιοτικές υποθέσεις(26). Γιατί εκείνος που θέλει να νικήσει τα πάθη ενώ είναι μπλεγμένος στα βιοτικά, μοιάζει μ' εκείνον που θέλει να σβήσει τη φωτιά με άχυρα.

108. Εκείνος που εξαιτίας χρημάτων ή δόξας ή ηδονής οργίζεται κατά του πλησίον, δεν γνωρίζει ότι ο Θεός διοικεί τα πάντα με δικαιοσύνη.

109. Όταν ακούσεις τον Κύριο να λέει: «Καθένας που δεν απαρνιέται όλα τα υπάρχοντά του, δεν είναι άξιος για μένα»(27), μην εννοήσεις ότι λέει μόνο για χρήματα, αλλά και για όλες τις πράξεις της κακίας.

110. Εκείνος που δεν γνωρίζει την αλήθεια, ούτε μπορεί να πιστεύει αληθινά. Γιατί η γνώση, φυσικά προηγείται της πίστεως.

111. Όπως σε κάθε πράγμα που βλέπομε, ο Θεός έδωσε κατάλληλες φυσικές ιδιότητες, έτσι έκανε και στους ανθρώπινους λογισμούς είτε θέλομε είτε δεν θέλομε.

112. Όποιος αμαρτάνει φανερά χωρίς να μετανοεί και δεν έπαθε τίποτε μέχρι το θάνατό του, γι' αυτόν να πιστεύεις ότι η κρίση θα είναι χωρίς έλεος.

113. Εκείνος που προσεύχεται με φρόνηση, υπομένει τα συμβαίνοντα θλιβερά. Εκείνος που έχει μνησικακία, δεν προσευχήθηκε ακόμη καθαρά.

114. Αν ζημιωθείς ή υβριστείς ή εκδιωχτείς από κάποιον, μη λογαριάσεις το παρόν, αλλά περίμενε το μέλλον. και θα βρεις ότι σου έγινε πρόξενος πολλών καλών, όχι μόνο στον παρόντα, αλλά και στον μέλλοντα αιώνα.

115. Όπως μερικούς αρρώστους τους ωφελεί η πικρή αψιθιά, έτσι τους διεστραμμένους τους συμφέρει να υποφέρουν συμφορές. Γιατί στους πρώτους τα φάρμακα δίνουν ευεξία, ενώ τους δεύτερους τους κάνουν να μετανοούν.

116. Αν δεν θέλεις να κακοπαθείς, μην θέλεις να κακοποιείς. Γιατί το ένα ακολουθεί αναπόφευκτα το άλλο. Επειδή ό,τι σπείρει ο άνθρωπος, τούτο και θα θερίσει(28).

117. Όταν σπείρομε με τη θέλησή μας τα κακά και έπειτα ακούσια τα θερίζομε, πρέπει να θαυμάζομε τη δικαιοσύνη του Θεού.

118. Επειδή μεταξύ σποράς και θερισμού μεσολαβεί καιρός, γι' αυτό απιστούμε για την ανταπόδοση.

119. Αν αμαρτήσεις, μην κατηγορείς την πράξη αλλά την ιδέα. Γιατί αν δεν πήγαινε μπροστά ο νους, δεν θα ακολουθούσε το σώμα.

120. Από εκείνους που αδικούν φανερά, πιο πονηρός είναι εκείνος που αδικεί κρυφά. Γι' αυτό και σκληρότερα κολάζεται.

121. Εκείνος που δολοπλοκεί και κάνει κακό στα κρυφά είναι φίδι, κατά τη Γραφή, που κάθεται στο δρόμο και δαγκώνει το άλογο στη φτέρνα(29).

122. Εκείνος που συγχρόνως επαινεί και κατηγορεί τον άλλον, αυτός κατέχεται από κενοδοξία και φθόνο. Και με τους επαίνους προσπαθεί να κρύψει το φθόνο, ενώ με τις κατηγορίες συνιστά τον εαυτό του ως καλύτερο από εκείνον.

123. Όπως δεν είναι δυνατό να βόσκουν μαζί πρόβατα και λύκοι, έτσι είναι αδύνατο να τύχει έλεος εκείνος που δολιεύεται τον πλησίον του.

124. Εκείνος που μαζί με την εντολή ανακατώνει κρυφά το δικό του θέλημα, είναι μοιχός καθώς δηλώνεται στη Σοφία(30), και από έλλειψη φρενών υποφέρει λύπες και ατιμίες.

125. Όπως είναι αδύνατη η συνύπαρξη φωτιάς και νερού, έτσι είναι ενάντιες η δικαιολογία και η ταπείνωση.

126. Εκείνος που ζητεί άφεση, αγαπά την ταπεινοφροσύνη. Εκείνος που κατακρίνει τον άλλον επισφραγίζει τις αμαρτίες του.

127. Μην αφήσεις αμαρτία χωρίς να την εξαλείψεις, ακόμα και αν είναι πολύ μικρή, για να μη σε παρασύρει κατόπιν σε μεγαλύτερα κακά.

128. Αν θέλεις να σωθείς, αγάπησε τον αληθινό λόγο και μην αποστραφείς ποτέ αδιάκριτα έλεγχο από άλλον.

129. Λόγος αληθινός, δηλ. έλεγχος, μετέβαλλε τα «γεννήματα εχιδνών» και υπέδειξε να φύγουν από την «μέλλουσα οργή»(31).

130. Εκείνος που δέχεται λόγους αλήθειας, υποδέχεται το Θεό Λόγο. Γιατί λέει: «Εκείνος που δέχεται εσάς, δέχεται εμένα»(32).

131. Παραλυτικός που τον κατέβασαν από το δώμα στον Ιησού είναι ο αμαρτωλός, που ελέγχεται κατά Θεόν από πιστούς και για την πίστη εκείνων λαμβάνει την άφεση(33).

132. Καλύτερα να προσεύχεσαι με ευλάβεια για τον πλησίον σου, παρά να τον ελέγχεις για κάθε αμάρτημα.

133. Εκείνος που μετανοεί σωστά, περιπαίζεται από τους ανόητους ανθρώπους. Και αυτό είναι σημάδι ότι ευαρεστεί το Θεό.

134. Εκείνος που αγωνίζεται, εγκρατεύεται απ' όλα και δεν σταματά να εγκρατεύεται, μέχρις ότου εξολοθρεύσει ο Κύριος το σπέρμα από τη Βαβυλώνα(34).

135. Πες πως είναι δώδεκα τα πάθη. Αν ένα από αυτά αγαπήσεις με το θέλημά σου, είναι ικανό να αναπληρώσει και τα άλλα έντεκα.

136. Φωτιά που καίει είναι η αμαρτία. Όσο λοιπόν κόψεις το υλικό που την τροφοδοτεί, τόσο και θα σβηστεί. Και όσο υλικό ρίξεις μέσα στη φωτιά, τόσο περισσότερο θα φουντώσει.

137. Αν σε επαινέσουν και υπερηφανευτείς, περίμενε ατιμία. Γιατί λέει: «Όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί»(35).

138. Όταν διώξομε από το νου μας κάθε ακούσια κακία, τότε θα πολεμήσομε και εναντίον των παθών, στα οποία πέφτομε από πρόληψη.

139. Πρόληψη είναι, των προηγουμένων αμαρτιών αθέλητη μνήμη. Και στον αγωνιστή εμποδίζεται να εξελιχθεί σε πάθος, ο νικητής όμως με την πρώτη προσβολή τον ανατρέπει.

140. Προσβολή είναι κίνηση καρδιάς χωρίς αμαρτωλό ομοίωμα ή φαντασία σαν μια κλεισούρα που την έχουν καταλάβει οι έμπειροι προηγουμένως. (Κλεισούρα = στενό πέρασμα μεταξύ δύο βουνών).

141. Όπου υπάρχουν εικόνες από το λογισμό, εκεί έχει γίνει συγκατάθεση. Μόνον η χωρίς εικόνα προσβολή είναι αναμάρτητη. Υπάρχει άνθρωπος που φεύγει από αυτά σαν δαυλός που ξεφεύγει από τη φωτιά(36), και υπάρχει κι εκείνος που δεν γυρίζει πίσω μέχρις ότου φουντώσει η φλόγα.

142. Μη λες ότι έρχεται ο πειρασμός χωρίς να θέλω. Γιατί οπωσδήποτε κι αν δεν αγαπάς την αμαρτωλή πράξη, αγαπάς όμως τις αιτίες της.

143. Εκείνος που ζητεί έπαινο, βρίσκεται μέσα σε πάθος. Κι εκείνος που οδύρεται για θλίψη που του ήρθε, αγαπά την ηδονή.

144. Σαν να είναι πάνω σε ζυγαριά είναι άστατη η σκέψη του φιλήδονου. Άλλοτε κλαίει και θρηνεί για τις αμαρτίες του, άλλοτε πολεμά και αντιλέγει κατά του πλησίον επιδιώκοντας τις ηδονές.

145. Εκείνος που όλα τα ελέγχει(37) και κατέχει ό,τι καλό εύρει, στη συνέχεια θα αποφύγει και κάθε πονηρό.

146. Ο άνθρωπος που μακροθυμεί, έχει πολλή φρόνηση(38). Όμοιος με αυτόν είναι όποιος τεντώνει το αυτί του για να ακούει λόγους πνευματικής σοφίας.

147. Χωρίς μνήμη Θεού, αληθινή γνώση δεν υπάρχει. Η πνευματική γνώση χωρίς τη μνήμη του Θεού είναι νόθος.

148. Τον σκληρόκαρδο ωφελεί λόγος πιο λεπτής γνώσεως, που να τον φέρνει σε φόβο. Γιατί χωρίς φόβο δεν δέχεται ευχαρίστως τους κόπους της μετάνοιας.

149. Τον πράο άνθρωπο ωφελούν λόγοι περί πίστεως, γιατί δεν ενοχλεί τη μακροθυμία του Θεού και δεν τον κατηγορεί η συνείδησή του για συχνές παραβάσεις.

150. Άνθρωπο με σημαντική δύναμη μη τον ελέγξεις για κενοδοξία, αλλά υπόδειξέ του την επιδρομή της μελλοντικής ατιμίας. Γιατί με αυτόν τον τρόπο ελέγχεται ο φρόνιμος άνθρωπος.

151. Εκείνος που μισεί τον έλεγχο(39) έχει παραδοθεί θεληματικά στο πάθος. Εκείνος που δέχεται τον έλεγχο, είναι φανερό ότι παρασύρεται στο πάθος από προηγούμενη κακή συνήθεια.

152. Μη θέλεις να ακούς ξένες πονηρίες, γιατί έτσι σου εντυπώνονται και τα περιστατικά και χαρακτηριστικά των ξένων πονηριών.

153. Όταν ακούσεις κακά λόγια, να οργίζεσαι εναντίον του εαυτού σου και όχι εναντίον εκείνου που τα είπε. Γιατί αν πονηρά ακούσεις, πονηρά θ' αποκριθείς.

154. Αν κανείς συναπαντηθεί με ανθρώπους που μιλούν μάταια, να νομίζει τον εαυτό του υπεύθυνο για τους μάταιους αυτούς λόγους. Κι αν δεν είναι από πρόσφατη, είναι χρεώστης από παλιά αμαρτία.

155. Αν κανείς σε επαινεί υποκριτικά, περίμενε κάποια ώρα και κατηγορία από τον ίδιο.

156. Τις θλίψεις του παρόντος να τις ανταλάσσεις προκαταβολικά με τα μελλοντικά αγαθά, και ποτέ δεν θα ατονήσει ο αγώνας σου από αμέλεια.

157. Όταν σε βοηθήσει κανείς υλικώς και τον επαινέσεις ως αγαθό, χωρίς να λογαριάσεις το Θεό, ύστερα ο ίδιος θα σου φανεί πονηρός.

158. Κάθε καλό έρχεται από τον Κύριο κατ' οικονομία και από θεία συγκατάβαση. Κι εκείνοι που τα φέρνουν είναι υπηρέτες των καλών.

159. Τις εναλλαγές των καλών και των κακών να τις δέχεσαι με ηρεμία. Έτσι ανατρέπει ο Θεός τις ανωμαλίες των πραγμάτων.

160. Αυτά που μας συμβαίνουν, οφείλονται στους αμαρτωλούς λογισμούς μας. Γιατί ο Θεός τα αθέλητα τα απέδωσε ταιριασμένα στα εκούσια.

161. Τα αισθητά είναι γεννήματα των νοερών και αποδίδουν το πρέπον με απόφαση του Θεού.

162. Από καρδιά που τρυφά και ζει ηδονικά, γεννιούνται λογισμοί και λόγοι πονηροί και θανατηφόροι. Και από τον καπνό καταλαβαίνουμε τι είναι εκείνο που καίγεται.

163. Να παραμένεις με νήψη μέσα στο νου σου και δεν θα κοπιάσεις σε ώρα πειρασμών. Αν φύγεις από εκεί, υπόμενε τις επερχόμενες θλίψεις.

164. Να προσεύχεσαι να μη σου έρθει πειρασμός(40). Όταν όμως έρθει, δέξου τον σαν δικό σου και όχι σαν ξένο.

165. Πάψε να σκέφτεσαι οποιαδήποτε πλεονεξία, και τότε θα μπορέσεις να δεις τις απάτες και τις πανουργίες του διαβόλου.

166. Εκείνος που λέει ότι γνωρίζει όλες τις τέχνες και τις απάτες του διαβόλου, μας δείχνει ότι δεν γνωρίζει τέλεια τον εαυτό του.

167. Όταν ο νους απαλλαγεί από τις σωματικές φροντίδες, βλέπει ανάλογα τις πανουργίες των εχθρών.

168. Εκείνος που παρασέρνεται από τους λογισμούς του, τυφλώνεται από αυτούς και ενώ βλέπει τις ενέργειες της αμαρτίας, τις αιτίες τους δεν μπορεί να τις δει.

169. Υπάρχει άνθρωπος ο οποίος φανερά εκτελεί θεϊκή εντολή, ενώ δουλεύει σε πάθος, και με τους πονηρούς λογισμούς καταστρέφει την αγαθή πράξη.

170. Όταν βρίσκεσαι στην αρχή του κακού, μην πεις: «Δεν θα με νικήσει». Γιατί όσο βρίσκεσαι μέσα στο κακό, τόσο έχεις ήδη νικηθεί.

171. Κάθε πράγμα από λίγο αρχίζει, και σιγά σιγά αναπτύσσεται και μεγαλώνει.

172. Δίχτυ πολύπλοκο είναι η μέθοδος της κακίας, κι εκείνος που έμπλεξε λίγο, αν αμελήσει σφίγγεται εξ ολοκλήρου,

173. Μη θέλεις να ακούς την δυστυχία των εχθρών σου. Εκείνος που ακούει τη διήγηση αυτή, μαζεύει τους καρπούς της κακής του προθέσεως.

174. Μη νομίζεις ότι κάθε θλίψη έρχεται στους ανθρώπους εξαιτίας των αμαρτιών. Υπάρχουν άνθρωποι που ευαρεστούν τον Θεό και όμως έχουν θλίψεις. Γιατί λέει η Γραφή: «Θα διωχτούν οι άνομοι και οι απόγονοι των ασεβών θα εξολοθρευτούν»(41). Αλλ' επίσης λέει: «Όλοι όσοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια στο όνομα του Ιησού Χριστού, θα υποστούν διωγμούς»(42).

175. Στον καιρό της θλίψεως να προσέχεις την προσβολή της ηδονής, γιατί εύκολα γίνεται παραδεκτή, επειδή παρηγορεί τη θλίψη.

176. Μερικοί λέγουν φρόνιμους εκείνους που μπορούν να διακρίνουν και να αναλύουν τα αισθητά πράγματα. Φρόνιμοι όμως είναι εκείνοι που εξουσιάζουν τα κακά τους θελήματα.

177. Πριν από την εξαφάνιση των κακών, μην υπακούσεις στην καρδιά σου. Γιατί ό,τι της βάλεις, από αυτό το πράγμα ζητά κι άλλο.

178. Όπως υπάρχουν φίδια στα δασώδη φαράγγια και άλλα που φωλιάζουν μέσα στα σπίτια, έτσι υπάρχουν και πάθη που διαμορφώνονται με τη σκέψη και άλλα που γίνονται με τη πράξη, αν και από άλλες εικόνες, μεταμορφώθηκαν σε άλλες.

179. Όταν δεις εκείνα που βρίσκονται μέσα σου σταθερά, να κινούνται και να προκαλούν τον νου, που είναι ήσυχος, σε κάποιο πάθος, να γνωρίζεις ότι ο νους σου κάποτε προηγήθηκε και έφερε σε πράξη και τα έβαλε μέσα στην καρδιά.

180. Δεν γίνεται σύννεφο χωρίς να πνεύσει λίγος άνεμος, και δε γεννιέται πάθος χωρίς λογισμό.

181. Αν δεν πράττομε πλέον τα σαρκικά θελήματα κατά τη Γραφή(43), εύκολα με τη βοήθεια του Κυρίου θα σβήσουν αυτά, τα οποία προηγουμένως είχαμε μέσα μας.

182. Οι εικόνες που βρίσκονται χαραγμένες μέσα στο νου είναι πονηρότερες και δυνατότερες. Οι εικόνες που διαμορφώνονται με τη σκέψη είναι αιτίες αυτών και έχουν προηγηθεί (δηλ. πρώτα τις σκέφτηκε ο νους, δεν τις έδιωξε και τότε εγκαταστάθηκαν στο βάθος της καρδιάς ως νοσηροί λογισμοί και πάθη).

183. Υπάρχει κακία που εγκατάσταθηκε στη καρδιά εξαιτίας της μακροχρόνιας συνήθειας. Και υπάρχει κακία που πολεμά με λογισμούς μέσω των καθημερινών πραγμάτων.

184. Ο Θεός τις πράξεις μας τις λογαριάζει σύμφωνα με τις προθέσεις μας. Γιατί λέει η Γραφή: «Να σου δώσει ο Κύριος κατά την καρδιά σου»(44).

185. Εκείνος που δεν καρτερεί στη μελέτη και εξέταση της συνειδήσεως, ούτε τους σωματικούς κόπους για την ευσέβεια δέχεται ευχάριστα.

186. Η συνείδηση είναι ένα βιβλίο που το έχομε από τη φύση μας. Εκείνος που το μελετά στην πράξη, δέχεται βοήθεια.

187. Εκείνος που δεν προτιμά τους κόπους για χάρη της ευσέβειας θεληματικά, παιδεύεται σκληρότερα από τους αθέλητους κόπους.

188. Εκείνος που γνώρισε το θέλημα του Θεού και κατά τη δύναμή του το εκτελεί, με μικρούς κόπους θα αποφύγει τους μεγάλους.

189. Εκείνος που θέλει να νικήσει τους πειρασμούς χωρίς προσευχή και υπομονή, δεν θα τους διώξει αλλά θα περιπλακεί περισσότερο.

190. Ο Κύριος είναι κρυμμένος μέσα στις εντολές Του, και σ' εκείνους που Τον ζητούν, βρίσκεται ανάλογα με την προθυμία και την εργασία των εντολών.

191. Μην πεις: «Έκανα τις εντολές και δεν βρήκα τον Κύριο». Γιατί γνώση και αρετή, κατά την Γραφή, πολλές φορές βρήκες. Και όποιοι ορθά Τον ζητούν, θα εύρουν ειρήνη(45).

192. Ειρήνη είναι η απαλλαγή από τα πάθη, η οποία χωρίς την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος δεν βρίσκεται.

193. Άλλο είναι εκτέλεση εντολής και άλλο αρετή, αν και η μία από την άλλη παίρνει την αφορμή.

194. Εκτέλεση εντολής είναι το να κάνει κανείς το διαταγμένο από το θείο νόμο. Αρετή, το να αρέσκεται κανείς πραγματικά στην εκτέλεση της θείας εντολής.

195. Όπως ένας είναι ο υλικός πλούτος, αλλά αποκτιέται με διάφορους τρόπους, έτσι μία είναι η αρετή, αλλά είναι πολλών ειδών οι εργασίες της.

196. Εκείνος που εφευρίσκει και λέει λόγους ευσεβείς χωρίς να έχει έργα, πλουτίζει από αδικία και οι κόποι του, κατά τη Γραφή, μπαίνουν σε ξένα σπίτια(46).

197. Όλα υπακούουν στο χρυσό, λέει η παροιμία. Και από τη χάρη του Θεού, όλες οι σκέψεις τακτοποιούνται και διορθώνονται.

198. Συνείδηση αγαθή βρίσκεται με την προσευχή. Και προσευχή πάλι καθαρή, με τη συνείδηση. Γιατί το ένα έχει ανάγκη το άλλο εκ φύσεως.

199. Ο Ιακώβ έραψε για τον Ιωσήφ πολύχρωμο φόρεμα(47). Και ο Κύριος χαρίζει στον πράο την γνώση της αλήθειας, όπως είναι γραμμένο: «Θα διδάξει ο Κύριος στους πράους τους δρόμους Του»(48).

200. Πάντοτε να πράττεις το αγαθό κατά δύναμη, και στον καιρό που χρειάζεται το μεγαλύτερο, μην προτιμάς το μικρότερο, γιατί λέει η Γραφή: «Κανένας που έβαλε το χέρι του στο άροτρο και κοιτάει πίσω δεν είναι κατάλληλος για την βασιλεία των Ουρανών»(49).

----------- ---------------- --------------------

1. Ρωμ. 7, 14.

2. Ιω. 18, 22.

3. Λουκ. 18, 38.

4. Ιω. 9, 38.

5. Μαρκ. 10, 50.

6. Πραξ. 12, 10.

7. Α΄ Βασιλ. 25.

8. Β΄ Βασιλ. 12.

9. Ρωμ. 15, 4.

10. Εβρ. 11, 1.

11. Β΄ Κορ. 13, 5.

12. Ψαλμ. 18, 8.

13. Α΄ Τιμ. 1, 7.

14. Ιω. 15, 5.

15. Πραξ. 14, 22.

16. Εβρ. 13, 17.

17. Εβρ. 4, 13.

18. Α΄ Βασιλ. 16, 7.

19. Παροιμ. 15, 11.

20. Β΄ Κορ. 11, 6.

21. Α΄ Κορ. 8, 1. 13, 7.

22. Δ΄ Βασιλ. 18, 21.

23. Α΄ Τιμ. 6, 10.

24. Παροιμ. 24, 50.

25. Α΄ Ιω. 2, 15.

26. Β΄ Τιμ. 2, 4.

27. Λουκ. 14, 33.

28. Γαλ. 6, 7.

29. Γεν. 49, 17.

30. Παροιμ. 6, 32.

31. Ματθ. 3, 7.

32. Ματθ. 10, 40.

33. Μαρκ. 2, 4.

34. Ιερ. 27, 16.

35. Λουκ. 14, 11

36. Ζαχ. 3, 2.

37. Α΄ Θεσ. 5, 21.

38. Παροιμ. 14, 29.

39. Παροιμ. 12, 1.

40. Ματθ. 6, 18.

41. Ψαλμ. 36, 28.

42. Β΄ Τιμ. 3, 12.

43. Εφ. 2, 3.

44. Ψαλμ. 19, 5.

45. Παροιμ. 16, 8.

46. Παροιμ. 5, 10.

47. Γεν. 37, 3.

48. Ψαλμ. 24, 9.

49. Λουκ. 9, 62.

--------------------------------------

(πηγή: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, α΄τόμος, σελ. 129-142).

"Ανάβαση στο δικό μου Θαβώρ" (Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος - Από το βιβλίο "Μια βραδυά στο Άγιο Όρος)

Η Παναγούδα"  το κελάκι του Γέροντος Παϊσίου στο Άγιο Όρος

(Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος - Από το βιβλίο "Μια βραδυά στο Άγιο Όρος) 

Δειλινό στο Όρος. Και ενώ ο ήλιος πήγαινε να βασιλεύση, εγώ ανέβαινα για ν' ανατείλω! Η δύσι του ήλιου με βρήκε ν' ανεβαίνω με πολύ κόπο ένα στενό και δυσκολοδιάβατο μονοπάτι προς την ... ανατολή! Εμείς με την μικρή πίστι δυσκολευόμαστε πολύ σε τέτοιες αναβάσεις, που είναι χαρά για τους πιστούς που έκαναν πράξι την ηρωική τους απόφασι ν' απαρνηθούν τον κόσμο με όλα του τα θέλγητρα και τις χαρές και αγάπησαν την άσκησι. Ανέβαινα λοιπόν κάπου στην βόρεια πλευρά του Όρους. Ήθελα να εφαρμόσω τον λόγο του Ιερού Χρυσοστόμου: «ως έστι σοι θερμός ούτος ο έρως (καθώς είναι θερμή ακόμη η επιθυμία σου) άπελθε προς αυτούς εκείνους τους αγγέλους, ανάκρασον αυτόν πλέον (θέρμανε περισσότερο την επιθυμία, την αγάπη). Ού γαρ ούτως ο παρ' ημών λόγος δυνήσεταί σε ανάψαι, ως η των πραγμάτων θέα».

Δεξιά και αριστερά υψωνόταν απροσπέλαστοι βράχοι με τις κοφτερές κορυφές τους, σαν να έσχιζαν τον ουρανό, όπως και η φωνή και η ζωή των «οικητόρων» τού Όρους. Βάδιζα σκυφτός με την «ευχή» στα χείλη, την καρδιά και τον νου, γιατί έτσι πρέπει κανείς να επισκέπτεται το αγιώνυμο Όρος· με αισθήματα απλού προσκυνητού. Μέσα στους βράχους, σε μικρή απόστασι από το δρομάκι, βλέπει κανείς μερικά σπιτάκια που είναι τα κελλιά των μοναχών - ερημιτών πατέρων. Το ένα μέσα στην σπηλιά, το άλλο προεξέχει λιγάκι και νομίζεις, καθώς το βλέπεις, θα πέση στην θάλασσα. Μέσα σ' αυτές τις μικρές σπηλιές ζουν οι μέλισσες οι πνευματικές, που κάνουν το γλυκύτατο μέλι της ησυχίας. Θυμήθηκα το Δοξαστικό που συνέταξε ο άγιος Νικόδημος για τους αγιορείτας Πατέρας και άρχισα να το ψάλλω· «Ω μελισσών θεοσύλλεκτε, ο εν οπαίς και σπηλαίοις του Όρους καθάπερ εν σίμβλοις νοητοίς το γλυκύτατον μέλι της ησυχίας κηροπλαστήσας». Παρόμοια κελλιά υπάρχουν και στην νότια πλευρά του Όρους στα λεγόμενα Καρούλια. 

Εκεί το θέαμα είναι ασύγκριτα πιο υποβλητικό. «Επάνω στην κοκκινωπήν επιφάνειαν των βράχων, οι οποίοι νομίζει κανείς είναι αλειμμένοι με σκωρίας, έρπουν εις φρικτόν ύψος πλήθος κατοικιών μέχρι της οφρύος των βράχων. Άλλαι είναι σπήλαια, των οποίων την είσοδον έφραξαν με τοίχους, αφήνοντες μόνον μικράν τινα θύρα. Αλλού, μικρή προεξοχή του βράχου επέτρεψε είς κάποιον τολμηρόν ερημίτην να κτίση ολόκληρον εκκλησίδριον με τρούλλον, ένα ή δυο κελλία και κηπάριον από χώμα κουβαλητόν, από το οποίον αναθρώσκει θαυμασία ανθοδέσμη από καταπράσινα δενδρύλλια, η οποία δίδει εις το τοπίον πλέον όψιν εξωτικήν. 

Το δε άσπιλον χρώμα, δια του οποίου είναι χρισμένα όλα αυτά τα κρυσφύγετα, συντελεί, ώστε να τα παρομοιάζη κανείς με φωλεάς γλάρων. Οι ασκηταί συγκοινωνούν μεταξύ των με ακροσφαλή μονοπάτια, τα οποία δεν διακρίνονται εκ της θαλάσσης. Αλλά η αναρρίχησις είναι απόφασις πολύ τολμηρά. Υπάρχουν πολλοί εξ αυτών των ασκητών, οι οποίοι επί έτη δεν εξήλθον εκ του στενού προαυλίου των. 

Δια τούτο εις τα ευρυχωρότερα από αυτά τα ασκητήρια υπάρχουν και μικρά νεκροταφεία και εντός των σπηλαίων κοιμητήρια, όπου φυλάσσονται τα οστά των αδελφών· επί δε του μετώπου εκάστου κρανίου είναι χαραγμένον το όνομά του και η ημερομηνία καθ' ήν εκοιμήθη» (Φώτης Κόντογλου). Εγκατεσπαρμένοι δεξιά και αριστερά βρίσκονται αυτοί οι πνευματικοί γλάροι, τα περιστέρια του ουρανού, που ζουν τον Θεόν και ανέρχονται μέχρι τρίτου ουρανού. Αυτό το θέαμα παρατηρεί και όποιος ανεβαίνει εκείνο το στενό μονοπάτι της βόρειας πλευράς του Όρους, που ανέβαινα εκείνο το δειλινό. Και τον συγκλονίζει σύγκορμα. Αισθάνεται κοντά του την Χάρι του Θεού, που τον δροσίζει, αλλά και τον κατακαίει σαν την «καταφλεγομένην και μη καιομένην» βάτο του Μωϋσέως. 

Η θύμησι τού φέρνει σκηνές από προγενέστερους Πατέρας, που πέρασαν από τον τόπο εκείνο και τώρα κοιμούνται ήσυχα και ήρεμα, περιμένοντας την αρχαγγελική φωνή και την έλευσι του Νυμφίου που θα νυμφευθούν και ομολογουμένως του αποκόπτει την καρδιά από τον κόσμο μ' όλα τα καλά του. Μια ολόκληρη ζωή εδώ αγωνίστηκαν για να ειρηνεύσουν και ειρήνευσαν. Τώρα αναπαύονται στους κόλπους του Αβραάμ. Η φωνή του Χριστού «ουκ απέθανε αλλά καθεύδει» αντηχεί δυνατά σ' εκείνους τους απόμερους χώρους.

Ανέβαινα με σκέψεις και αισθήματα αλλοιώτικα. Η ησυχία ήταν ο κανόνας της περιοχής. Κάπου - κάπου ακούς μερικά αγριοπούλια να πετούν και να φωνάζουν ή και αηδόνια να κελαϊδούν. «Ο Άθως αηδόνας τρέφει πολλάς και καλάς» (Άγ. Νικόδημος). Κάπου-κάπου ακουγόταν ένα δυνατό κτύπημα. Καθώς προχωρούσα έφθασα σ' ένα σπιτάκι και εκεί είδα ένα γαλήνιο ερημίτη ν' αγωνίζεται να σπάση ένα μεγάλο βράχο.

—Ευλογείτε, Γέροντα, του είπα.

— Ο Κύριος, απάντησε.

Αυτός είναι ο χαιρετισμός του Όρους. Όταν ζητάς ευλογίες σού απαντούν, ο Κύριος (να σ' ευλογήση). Γνωρίζουν καλά την σημασία του Χριστού για την πνευματική ζωή. Ξέρουν και την ιδική τους αδυναμία. Ο Κύριος είναι ο πόθος τους και η νοσταλγία. Το όνομά Του συχνά το επαναλαμβάνουν, αφού ζουν την παρουσία Του. Αυτός είναι «συγκοιταζόμενος, συνανιστάμενος, γλυκαίνων και ευφραίνων την καρδίαν τή παρακλήσει του Αγίου Πνεύματος».

— Τι κάνετε εκεί, Γέροντα;

— Να, παιδί μου. Προσπαθώ να σπάσω αυτόν τον βράχο, για να κάνω μια μικρή δεξαμενή και να συγκεντρώσω το βρόχινο νερό, για να πίνω λιγάκι. Πέρυσι υπέφερα πολύ από την δίψα.

— Μα είναι πολύ δύσκολη εργασία! Και μάλιστα με την έλλειψι των καταλλήλων εργαλείων.

— Τι να κάμω; Αφού το σώμα έχει την ανάγκη του νερού. Ο Θεός θα με βοηθήση. Τίποτε να μην έχουμε εδώ στην έρημο, αλλά λίγο νεράκι είναι απαραίτητο. Πέρασε μέσα στο κελλί για να μας το ευλογήσης! Να ευλογήσω εγώ το κελλί του ευλογημένου, σκέφθηκα!! Ο ρυπαρός τον κεκαθαρμένο!

Μπήκα διακριτικά, με πολύ σεβασμό μέσα στο κελλί. Στο κελλί ενός ερημίτου μπαίνεις με δέος σαν σε χώρο μυστηρίου. Ήταν ακαθάριστο, απεριποίητο. Αυτά όμως είναι λεπτομέρειες για τον πνευματικό αθλητή. Πού υπάρχει ώρα για τέτοιες δουλειές! Μου έφερε λίγο νερό και ένα λουκούμι, δείγματα της αγάπης του. Πράγματι εκεί στην έρημο καταλαβαίνεις την άδολη και ειλικρινή αγάπη. Μέσα σε ένα μικρό δίσκο με το λίγο νερό και το μικρό γλυκό υπάρχει ολόκληρη η καρδιά του μοναχού! Σου προσφέρει τα πάντα.

— Απ' τον κόσμο έρχεσαι;

— Ναι.

— Τι γίνεται ο κόσμος;

Είναι μια συνηθισμένη ερώτησι, που ακούς στο Όρος. Αυτή την φορά όμως έχει μεγάλη σημασία. Γιατί ο ερωτών μοναχός έχει πενήντα χρόνια που έφυγε από τον «δυσώνυμο» κόσμο και δεν ξαναγύρισε. Επίσης γνωρίζει καλά ο ασκητής τι θα πη κόσμος. Είναι το κτίσμα του Θεού, που συγχρόνως γίνεται και απάτη του πονηρού. Μήπως με τα κτίσματα δεν ξεγέλασε ο Σατανάς και τον Αδάμ; Πόσοι από μας δεν παθαίνουμε το ίδιο;

— Ο κόσμος, Γέροντα, ξέφυγε πολύ από τον Θεό, δεν τον θυμάται καθόλου και ούτε ζη θεοπρεπώς. Άδειασαν οι Εκκλησιές και γέμισαν όλα τα στέκια του διαβόλου. Έφυγε από τους πνευματικούς και γέμισε τα ψυχιατρεία. Έχει άγχος από τις δουλειές και οι απασχολήσεις του είναι όλο γήινες. Σήμερα έχουμε εκλογές, αύριο πτώση της κυβερνήσεως, μεθαύριο συνέδρια κ.λπ. Μόνο εφημερίδες διαβάζουν οι άνθρωποι και έχουν άγνοια της Γραφής. Ώρες ολόκληρες παρακολουθούν τις προβολές του σατανά, που τους αποκοιμίζουν και δεν βλέπουν την ζωή των αγίων...

— Ω! ο ταλαίπωρος κόσμος, είπε ο άγιος ασκητής. Τον κυβερνά ο σατανάς! Φέρνει καθημερινά περιπτώσεις και γεγονότα για να του κλέβη το ενδιαφέρον για την ενθύμησι του Ιησού. Να παύση να βλέπη τον εαυτό του και τις εσωτερικές του πληγές. Αντικείμενο του ενδιαφέροντος να είναι οι άλλοι και όχι ο εαυτός του. Αυτή η φυγή δημιουργεί και το άγχος που είπατε προηγουμένως. Ο Αδάμ αμάρτησε, κρύφτηκε, έφυγε από τον Θεό και ήλθαν έπειτα όλα τα δεινά. Το ίδιο κάνουν και οι άνθρωποι. Προσεύχομαι εκτενώς για την σωτηρία όλου του κόσμου. «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με και τον κόσμον σου». Όλη την νύκτα προσεύχομαι για να τον λυπηθή ο Θεός. Αυτή είναι η αποστολή μας σ' αυτή την ταραγμένη εποχή. Σ' εμάς έπεσε ο κλήρος να γίνουμε μάρτυρες...

Πολλά μου είπε ο ασκητής εκείνος. Τέτοιες σοφίες θα ακούσης σε κάθε σου βήμα σαν επισκεφθής το Όρος. Τον ευχαρίστησα, ζήτησα την ευχή του, τον παρακάλεσα να με θυμάται στις προσευχές του και βγήκα σκεπτικός από το κελλί, που είναι τώρα ο τάφος του, αλλά από κει θα αναστηθή στην αληθινή ζωή.

"Δειλινό στο Όρος" (Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος - Από το βιβλίο "Μια βραδυά στο Άγιο Όρος)

 

(Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος - Από το βιβλίο "Μια βραδυά στο Άγιο Όρος)  

Ο ήλιος έπεφτε στην δύσι. Τα πρωϊνά του Όρους είναι μυρωμένα· μαγεμένα. Το σκοτάδι της νύκτας διαλύεται, ενώ οι μοναχοί βρίσκονται στα Καθολικά των Ιερών Μονών, λέγοντας το «Δόξα σοι τω δείξαντι το φως...». Το διώχνουν θάλεγε κανείς οι γλυκύτατες μελωδικές φωνές, τα γλυκόηχα κτυπήματα των σημάντρων και τα ζεστά κτυπήματα των ταλάντων. Αλλά και τ' απογευματινά στο Όρος είναι γεμάτα γαλήνη. Πέρασε μια μέρα πάλης και η νύκτα τώρα απλώνει το πέπλο της, μέσα στο οποίο ο μοναχός θα κρύψη πολλούς αγώνες, άφθονα δάκρυα και πολλές πνευματικές ασκήσεις. Πέφτει ο ήλιος, αλλά ο ήλιος που υπάρχει στην καρδιά των ασκητών δεν σβήνει. Μια διαρκής φωτόλουστη μέρα υπάρχει στην ολοκάθαρη καρδιά τους, χωρίς τα σύννεφα των παθών. Ω! τα δειλινά του Όρους! Δειλινά γεμάτα «μαγεία», γεμάτα Χάρι, τυλιγμένα στην σιωπή.

Μετά τον εσπερινό μερικοί αθλητές, με αργές κινήσεις, με πρόσωπο σκυμμένο στην γη, βγαίνουν από τα Καθολικά των Ιερών Μονών ή από τα μικρά εκκλησάκια των σπιτιών τους έξω στην φύσι για να ξεκουραστούν λίγο, κάθονται σε ένα λίθινο πεζούλι και αδολεσχούν στην προσευχή, στο γλυκύτατο όνομα του Χριστού. Θέλουν και επιμένουν να το γράψουν στην καρδιά τους με τα χρυσά της προσευχής γράμματα. Οι ώρες αυτές της γαλήνης, που και η φύσι ηρεμεί, που μόνον η θάλασσα μερικές φορές ακούγεται να παίζη με τα βράχια, που ο Βασιλιάς ήλιος χρωματίζει τον ουρανό με όλα τα χρώματα, με συνεπαίρνουν. Η φύσι στο Όρος έχει μια άλλη χάρι, απαύγασμα και αυτή της προσευχής και της αγιότητος. Ναι, η άκτιστη Χάρι περνά απ' την ψυχή στο σώμα κι απλώνεται και στην άλογο φύσι και σ' όλη την δημιουργία. Τίποτε το άγριο δεν υπάρχει εκεί ή τουλάχιστον δεν το βλέπεις σαν άγριο· όλα είναι ήρεμα. Όλη την νύκτα και την μέρα το Όρος φλέγεται από την προσευχή. Και αυτή η φύσι ημερεύει απ' τις καλλικέλαδες φωνές των μοναχών, τα γλυκόηχα σήμαντρα και από την υπακοή! «Εδώ και ύδατα καλλίρροα και αήρ ευκραέστατος και αύρα ποντιάς, το περιέχον ημάς καταψύχουσα· άλση τε συνηρεφή και κατάσκια πανταχόθεν και χλόη αειθαλής, την όρασιν κατατέρπουσα· φυτών δε είδη παντοία, ελαίαι, άμπελοι, δάφναι, μυρσίναι. Σιγώ τάλλα, τα μεν εις τροφήν, τα δε εις τρυφήν, γης υγιαινούσης βλαστήματα· και πτηνών στίφη καλλικελάδων, εν οις πολλή η αηδών και ο κόσσυφος και η χελιδών, ταις φωναίς των τήδε κακείσε περπόντων και επ' αδεία μελετώντων μουσοτρόφων τούτων νεανίσκων συναμιλλώμενα» (Ευγένιος Βούλγαρις).

Δεν με ελκύει πολύ η φύσι, αλλά η φύσι του Αγίου Όρους έχει μια άλλη χάρι. Ίσως γιατί την βλέπει κανείς μέσα απ' την προοπτική των θεωμένων μοναχών και φωτίζεται. Ίσως γιατί την θεωρεί όχι με το μάτι ή το μυαλό, αλλά με την θεωμένη καρδιά. Και η καρδιά ξέρει να αγαπά και να εκτιμά. Ίσως συντελεί πολύ η ησυχία, μ' όλη την σημασία της, γιατί «άφροντις βίος δια την εις Θεόν ελπίδα φυσικώς κινεί την ψυχήν προς κατανόησιν των κτισμάτων του Θεού» (Άγ. Γρηγόριος Παλαμάς).

------------------------------------------------------

πηγή: Α.Ι.Β., Μια βραδυά στην έρημο του Αγίου Όρους, Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), 15η έκδοση, σελ. 26-27.

πηγή φωτό: panoramio.com

"Η σιωπή, ο λόγος και η ζωή των μοναχών" (Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος - Από το βιβλίο "Μια βραδυά στο Άγιο Όρος)

(Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος - Από το βιβλίο "Μια βραδυά στο Άγιο Όρος) 

 

Το Άγιον Όρος είναι ένας τόπος μυστηρίου, που μιλάει πολύ έντονα η σιωπή, δηλ. αυτή η ίδια η αιωνιότης, αφού η σιωπή είναι η γλώσσα του μέλλοντος αιώνος. Όπως οι άγιοι Άγγελοι, έχουν μια άλλη ακατανόητη για μας νοερά δύναμι, που μεταδίδουν τα θεία νοήματα ο ένας στον άλλο (Μ. Βασίλειος), έτσι και οι επίγειοι Άγγελοι, που ζουν στο Άγιον Όρος και συναγωνίζονται τους ουράνιους και ασωμάτους στην ζωή και την προσευχή, έχουν μια άλλη δύναμι για να μεταδώσουν αυτά που ζουν. και αυτή είναι η σιωπή, η οποία, ιδίως στο Όρος, είναι η ευγλωττότερη ρητορεία, μια «σιωπώσα παραίνεσις». Εκεί δεν μιλούν πολύ, αλλά ζουν «εν σιωπή» τα μυστήρια του Θεού, βιώνουν την αποφατική εμπειρία της Ορθοδόξου θεολογίας.. Με την σιωπή ακούν την φωνή του Θεού και αποκτούν την αρετή. Κατά τον άγιο Συμεών το νέο θεολόγο «οδός ταχεία προς ανάληψιν αρετής η σιωπή εστι τοις εισαγωγικοίς των χειλέων και η μύσις των οφθαλμών και των ώτων η κώφευσις».

Η σιωπή των μοναχών σε διδάσκει. Διαβάζουμε στο Γεροντικό: «Ο Αρχιεπίσκοπος Θεόφιλος πήγε κάποτε στην σκήτη. Συνάχθηκαν όλοι οι αδελφοί και λέγουν στον αββά Παμβώ: Πές ένα λόγο στον πάπα για να ωφεληθή. Τους αποκρίνεται ο γέρων: «Αν δεν ωφελήται με την σιωπή μου, ούτε με τον λόγο μου πρόκειται να ωφεληθή». Στο Άγιον Όρος πρέπει να πας με την πρόθεσι να ωφεληθής με την σιωπή. Αν ξέρης να διδάσκεσαι έτσι, τότε όλα θα σου μιληθούν. Οι σιωπηλές μορφές των μοναχών, τα σπήλαια των ερημιτών, τα κατανυκτικά μοναστήρια, η φύσι και τα άψυχα αντικείμενα θα σου πουν πολλές ιστορίες και θα σου μεταγγίσουν υπέροχες διδασκαλίες. Μ' αυτό τον τρόπο ολόκληρο το Άγον Όρος διαλέγεται «εν σιωπή».

Μερικές όμως φορές μιλούν και τότε ωφελούν γιατί έχουν βίον καλόν. Και «βίος (καλός) άνευ λόγου μάλλον ωφελείν πέφυκε ή λόγος άνευ βίου (καλού). Ο μεν γαρ και σιγών ωφελεί, ο δε και βοών ενοχλεί. Ει δε και λόγος και βίος συνδράμοιεν, εν φιλοσοφίας α πάσης αποτελούσιν άγαλμα» (Ισίδωρος Πηλουσιώτης). Επειδή έχουν βίον άγιον και έχουν γίνει κιθάρες του Αγίου Πνεύματος και «μυστικαί σάλπιγγες» της Αγίας Τριάδος (Αγάπης, Λόγου, Σοφίας), γι' αυτό και όταν μιλούν οπωσδήποτε ωφελούν. Έχουν «ρήματα» να πουν, γιατί έχουν άφθονες πράξεις. και λέγουν τα «ρήματα» όταν ερωτηθούν. Είναι γνωστή από τα Πατερικά βιβλία η ερώτησι: «αββά, ειπέ ρήμα πώς σωθώ». Ρήμα ονομάζεται στην γλώσσα της ερήμου «ο εκστομιζόμενος και αυθεντικός» λόγος που βγαίνει απ' την καρδιά του ερημίτου σαν γέννημα του Αγίου Πνεύματος και ο ερωτών τον δέχεται σαν προϊόν της Χάριτος, χωρίς να τον επεξεργασθή λογικά.. Του είναι απαραίτητος αυτός ο λόγος από τον Πνευματικό Πατέρα για να ζήση. Το ρήμα επομένως βγαίνει από θεοφιλή ψυχή, που έχει τρωθή από τον θείο έρωτα και λέγεται κατά το μέτρο της δίψης αυτού που ερωτά. Όπως η Παναγία εκ Πνεύματος αγίου συνέλαβε τον Λόγο του Πατρός και έτεκε τον θεάνθρωπο Ιησού και επομένως έγινε η «χαρά όλης της δημιουργίας», έτσι και οι Πατέρες, λόγω της καθαρότητος, συνέλαβαν τον λόγο και τον μεταδίδουν σ' εκείνους που διψούν και γίνονται η χαρά τους... «Πλησίασαν κάποιοι αδελφοί τον αββά Φήλικα, έχοντας μαζί τους λαϊκούς. και τον παρακάλεσαν να τους πη κατι ωφέλιμο. αλλά ο γέρων σιωπούσε. Αφού δε πολύ τον παρακάλεσαν, τους είπε: «Λόγο θέλετε ν' ακούσετε;». Του απαντούν: «Ναι αββά». Είπε λοιπόν ο γέρων: «Τώρα πλέον δεν υπάρχει λόγος. Όταν ρωτούσαν οι αδελφοί τους Γέροντες και έκαναν ό,τι εκείνοι τους έλεγαν, ο Θεός έδινε από πάνω την Χάρι, πώς να μιλήσουν. Τώρα όμως, επειδή ρωτούν μεν, αλλά δεν κάνουν όσα ακούνε, ο Θεός πήρε την Χάρι του λόγου από τους γέροντες. και δεν βρίσκουν τι να πουν, μια και δεν υπάρχει εκείνος οπού θα τα έκανε». Και ακούοντας αυτά οι αδελφοί στέναξαν και είπαν: «Προσευχήσου για μας Αββά» (Γεροντικό). Στο παράδειγμα αυτό φαίνεται ότι ο λόγος είναι φωτισμός της Χάριτος. Η Χάρι φωτίζει καθαρούς και αγίους ανθρώπους και «σαρκώνει» την ζωή σε λόγια. Επίσης ότι λέγεται ανάλογα με την δίψα αυτού που ερωτά και ακόμη ότι οι μοναχοί γνωρίζουν να «συντρίβουν» προς το αγαθό και την πιο ψυχρή καρδιά, έστω και με τον διακριτικό έλεγχο.

Όταν λοιπόν τους ρωτήσης με απλότητα, ταπείνωσι και προθυμία να εφαρμόσης, τότε θα ακούσης τις «ελλάμψεις» της Χάριτος. Λόγια απλά, ταπεινά, γεμάτα όμως σοφία και χάρι. Λόγια «χαριτωμένα».

Και στο σημείο αυτό είναι μιμητές του Χριστού, ο οποίος είναι ο βροντερός Λόγος του Πατρός, αλλά και η βαθειά σιωπή. Μιλούσε, αλλά και σιωπούσε. Και ακριβώς η κίνησι του Θεού προς τον άνθρωπο είναι όχι μόνο «αποκάλυψις λόγου», αλλά και «έκφρασις ησυχίας». Επομένως και η κίνησι του ανθρώπου προς τον Θεό και του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπό του πρέπει να διακρίνεται από τα δυο αυτά στοιχεία. Επισκέπτεσαι το Άγιον Όρος με την πρόθεσι να διδαχθής περισσότερο με την σιωπή και λιγότερο με τον λόγο.

Οι ερημίτες αγιορείτες μοναχοί, τα ερημικά αυτά και τόσο μελωδικά πτηνά, βιώνουν την Ζωή. Κολυμπούν μέσα στον Παράδεισο. Αυτοί είναι οι πραγματικά «θεωμένοι», που ζουν όλη την ζωή του Χριστού «εν οστρακίνοις σκεύεσιν», μέσα δηλ. σε σώματα ταλαιπωρημένα από την άσκησι και την διακονία. Εκεί βλέπει κανείς την, ας την ονομάσουμε, έμπρακτη θέωσι και όχι την θεωρητική, που την διδάσκουν οι άγευστοι της θεολογίας... Ζουν την πίστι και τα έργα. Γιατί ομολογουμένως η πίστι χωρίς τα έργα είναι φαντασία και τα έργα χωρίς την πίστι είναι ειδωλολατρία. Πάνω στα τραχύτατα σώματά τους (αφού εξαφάνισαν τον κόσμο με τις υποκριτικές ευγένειες) είναι αποτυπωμένη η Χάρι του Θεού και η μορφή του Χριστού. Ο χορός των αγίων ασκητών «το παρά φύσιν διέφυγε, το κατά φύσιν διέσωσε και των υπέρ φύσιν ηξίωται χαρισμάτων» (Άγ. Νικόδημος).

Όταν τους βλέπης, νομίζεις πως είναι δυστυχισμένοι και λυπημένοι, αλλά όταν η εσωτερική τους γαλήνη ξεχειλίση, θα σε πλημμυρίση! Μοιάζουν σαν τα μεγάλα φράγματα, που κρατάνε πολύ γαληνεμένο νερό, όταν όμως σπάσουν, φανερώνεται η δύναμί τους, επειδή πλημμυρίζουν όλη την γύρω περιοχή. Όταν εκείνο το στόμα τού ερημίτου ανοίξη, θα σε ευωδιάση! Τα στόματα των αγίων μοναχών είναι «πηγαί μέλι ρέουσαι και νάματα προχέουσαι καθαρά» (Χρυσόστομος). Νομίζεις πως είναι άχρηστοι, όμως πολύ γρήγορα θα καταλάβης ότι είναι «δένδρα ουρανομήκη και ευσκιόφυλλα», που σε σκεπάζουν και σε δροσίζουν. Νομίζεις πως είναι ρακένδυτοι και απλησίαστοι, λόγω της μη εξεζητημένης καθαριότητος, λόγω της «αλουσίας» και όμως πολύ γρήγορα θα αντιληφθής ότι είναι «φυτά αγλαόκαρπα και αμάραντα», «κρίνα αειθαλή και πανεύοσμα», που η ευωδία τους θα σε καλύψη! Κι αυτό γιατί μέσα τους ζει ο Χριστός, η αληθινή ζωή. «Η ζωή τους κέκρυπται εν Χριστώ».

Σε κάθε αγιορείτη μοναχό, που ακολουθεί τα βήματα των αγίων Πατέρων και ζει στην αγιοπατερική παράδοσι, διακρίνεις, αν έχης πνεύμα Θεού, την συνύπαρξι αντιθέτων φαινομενικά καταστάσεων. Του θανάτου και της ζωής. Από τον καθημερινό θάνατο ξεπηγάζει η ζωή και από την απόλαυσι της ζωής θανατώνεται πιο πολύ ο θάνατος. Όσο αυξάνεται ο θάνατος του θανάτου (της αμαρτίας), τόσο βιώνεται η ζωή της Ζωής (ο Χριστός) και όσο βιώνεται η Ζωή, τόσο και νεκρούται ο θάνατος, μέχρι το σημείο να ζήση κανείς μέσα του την ανάστασι και την ανάληψι του Χριστού. Δηλ. θανατώνεται η αμαρτία και γεννιέται η ζωή. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι οι μοναχοί ενδύονται τον θάνατο και απολαμβάνουν την Ζωή. Ο Απόστολος Παύλος γράφει στους Ρωμαίους: «Χριστός εγερθείς εκ νεκρών ουκέτι αποθνήσκει, θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύει· ο γαρ απέθανε τη αμαρτία απέθανεν εφ' άπαξ, ο δε ζή, ζή τω Θεώ» (Ρωμ. στ' 9). Ο άγιος Νικήτας ο Στηθάτος γράφει ότι το ίδιο συμβαίνει και στον άγιο άνθρωπο, τον Χριστοποιημένο, γιατί και αυτός αφού νεκρώθηκε και πέθανε κατά κόσμο ζη την ζωή του Χριστού: «Ο εκ νεκρών έργων εγερθείς, Χριστώ συνανέστη. Ει δε Χριστώ συνανέστη διό της γνώσεως, Χριστός δε ουκέτι αποθνήσκει, ουδέ αυτού θάνατος αγνωσίας κυριεύει. Ώστε ουκ έτι ζη αυτός τη σαρκί και τω κόσμω, νεκρωθείς τοις μέλεσι του σώματος αυτού και τοις πράγμασι του βίου, αλλά ζή εν αυτώ ο Χριστός, ως υπό χάριν γεγονότι Πνεύματος αγίου, ουκ όντι υπό νόμον σαρκός, όπλα δικαιοσύνης τα μέλη αυτού, δηλονότι προσαγαγόντι τω Θεώ και Πατρί».

Ακόμη στους θεωμένους μοναχούς συναντάς και την συνύπαρξι της στάσεως και της κινήσεως. Ζουν την «αεικίνητον στάσιν» και «την στάσιμον κίνησιν» κατά τον αγ. Μάξιμο. Παραμένουν δηλ. «εν τω Χριστώ» και διαρκώς κινούνται για την τελειότερη απόλαυσι Αυτού, γιατί ο Χριστός είναι ο πολυδιάστατος πολύτιμος μαργαρίτης. Αυτό το επεξηγεί κατά τρόπο παραστατικό ο άγ. Γρηγόριος Νύσσης: «Τούτο δε το πάντων παραδοξότατον πώς το αυτό οτάσις εστί και κίνησις· ο γαρ ανιών, πάντως ουκ ίσταται και ο εστώς ουκ ανέρχεται· ενταύθα δε δια του εστάναι, το αναβήναι γίνεται· τούτο δε ότι όσω τις πάγιος τε και αμετάθετος εν τω αγαθώ διαμένει, τοσούτω πλέον τον της αρετής διανύει δρόμον». Παραμένει δηλ. στο αγαθό και διαρκώς κινείται. Διαρκώς κινείται και παραμένει στον Χριστό. Είναι η ακατάπαυστη δίψα για τον Χριστό, αλλά και ο θείος χορτασμός. Έλεγε ένας μοναχός ότι κάτι παράξενο συμβαίνει σε μένα. Πεινάω και όμως αισθάνομαι χορτάτος! Για τον άνθρωπο όμως του Θεού αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο. Αυτή είναι «η τελεία των τελείων ατέλεστος τελειότης» (Ιωάννης Κλίμακος).

Η ζωή των μοναχών διαρκώς Λογοποιεϊται, Χριστοποιείται. Ο βιαστής μοναχός ζη όλες τις «ενηλικιώσεις» του Χριστού. Σαρκώνεται μέσα του ο Χριστός, θαυματουργεί, υφίσταται το πάθος, ανίσταται, αναλαμβάνεται... Και επειδή ζη εν Χριστώ, γι' αυτό και επιτυγχάνει την ενοποίησι όλου του εσωτερικού του κόσμου και του εξωτερικού ακόμη. Υπερβαίνει όλες τις διακρίσεις και ανέρχεται σε ψηλότερη θέσι από την προπτωτική, από κει δηλ. που βρισκόταν ο Αδάμ. Ο άγιος Μάξιμος αναφέρει τις πέντε διακρίσεις που απέτυχε να υπερβή ο Αδάμ και το επιτυγχάνει τώρα ο άνθρωπος με την βοήθεια του νέου Αδάμ, δηλ. του Χριστού. Την διάκρισι ακτίστου και κτιοτού, νοερού και αισθητού, ουρανού και γης, παραδείσου και οικουμένης, άρρενος και θήλεος. Από την υπέρβασι της τελευταίας προχωρεί στην υπέρβασι και της πρώτης (ακτίστου και κτιστού). Δηλ. ο άγιος του Θεού άνθρωπος προσάγει ολόκληρο τον εαυτό του και ολόκληρο τον κόσμο στον Θεό, γι' αυτό και ένας άγιος είναι ο μεγαλύτερος ευεργέτης της ανθρωπότητος.

Ένα τέτοιο Γέροντα πλησίασα μια μέρα στο Άγιο Όρος. Ένα Γέροντα που απολαμβάνει τον αχόρταστο χορτασμό του θείου ελέους. Ζώντας σχεδόν σε μια οπή της γης, ξεπέρασε όλα τα σχήματα του κόσμου. Δεν υπάρχουν λέξεις να τον περιγράψουν. Αν τον χαρακτηρίσης σοφό, πέφτεις έξω. Αν τον πης τρελλό, δεν αποδίδεις πλήρως το μέγεθος της πνευματικής του τρέλλας! Δεν ξέρεις τι χαρακτηρισμό να δώσης. αφού ξέφυγε τα σχήματα του κόσμου, προχωρεί στο βάθος της αιωνιότητος. Αγγίζει την θεία φωτιά και είναι κυριολεκτικά αναμμένος, πυρπολημένος. Τώρα φλέγεται από την άκτιστη φλόγα. Ώρες-ώρες, ενώ συζητάς μαζί του, νομίζεις πως θα ανάψη και θα πυρποληθή εντελώς! Νομίζεις πως θα φύγη από μπροστά σου με το σώμα του, όπως ο Προφήτης Ηλίας με το πύρινο άρμα! Την ώρα που συνομιλείς, νομίζεις ότι θα αναληφθή στους Ουρανούς, όπως ο Κύριος, ο Οποίος «εν τω ευλογείν αυτόν αυτούς διέστη απ' αυτών και ανεφέρετο εις τον Ουρανόν» (Λουκά κδ' 51). Αυτό όμως που σου φαίνεται ότι θα γίνη, αλλά δεν γίνεται, διασκεδάζεται από κάτι άλλο που συμβαίνει. Δηλ. η κατάνυξι που δημιουργείται, όση ώρα σου μιλάει για θέματα πνευματικής ζωής, είναι παρόμοια με το θάμβος, που κατέλαβε τους μαθητάς στο όρος Θαβώρ. «Νεφέλη φωτεινή επεσκίασεν αυτούς, και ιδού φωνή εκ της νεφέλης λέγουσα· ούτός εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα· αυτού ακούετε· και ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν σφόδρα» (Ματθ. ιζ' 5-6). Συνομιλείς και την ώρα εκείνη κατέρχεται το Άγιον Πνεύμα, που σε κυκλώνει και σε κυριεύει. Φόβος σε καταλαμβάνει, αλλά και επιθυμία παραμονής. την ώρα που σου λέγει τ' απλά και απέριττα λόγια ο άγιος ασκητής, θυμάσαι τον Χριστό, που μιλούσε στους μαθητάς Του από το όρος ή μέσα από την θάλασσα. Πράγματι και ο άγιος ασκητής σου μιλά από το όρος της θεωρίας και από την θάλασσα της αιωνιότητας. Πέρα από τα πεζά και ανθρώπινα. Πέρα από αυτό που είσαι συ.

Πλησίασα μια μέρα αυτόν τον Γέροντα. Ήξερα ότι ήταν πραγματικός θεολόγος. Δεν είχε γνώσεις περί του Θεού, αλλά είχε την «γνώσι του Θεού», που είναι απρόσιτη στον πολύ λαό! «Όρος γαρ έστιν άναντες (ανωφερές - απότομον) ως αληθώς και δυσπρόσιτον η θεολογία, ης μόλις οπολύς λεώς (λαός) την υπώρειαν (πρόποδας του όρους) φθάνει» (Γρηγόριος Νύσσης). Μόνον ο Μωϋσής ανέρχεται στο όρος της θεοπτίας και γίνεται θεόπτης. Ήξερα λοιπόν πως ο Γέροντας αυτός είναι θεόπτης Μωϋσής. Στην αρχή αισθάνθηκα αμηχανία. Τι μπορούσε κανείς να συζητήση! Ποια συμφωνία υπήρχε μεταξύ εμού και εκείνου! Ποιο κοινό σημείο! Εμείς βρισκόμαστε στο πρώτο στάδιο της «πρακτικής φιλοσοφίας», ενώ εκείνος πέρασε από την «φυσική θεωρία» στην «μυστική θεολογία», δηλ. την άληστη γνώσι. Εμείς είμαστε γεμάτοι από πάθη, ενώ εκείνος είναι θρόνος πάγχρυσος του Βασιλέως. Εμείς είμαστε η κόλασι, ενώ εκείνος είναι ο Παράδεισος!

Όμως, κατά την πορεία της συζητήσεως, ο ασκητής κατέβηκε από το ύψος του και μ' ανέβασε ψηλότερα. Κενώθηκε και με πλούτισε! «Πλούσιος ων επτώχευσεν, ίνα εγώ τη εκείνου πτωχεία πλουτήσω». Γιατί πάντα η ενότητα απαιτεί μια έξοδο και των δυο, όπως άλλωστε συμβαίνει και στην θεοκοινωνία. Γίνεται έξοδος του Θεού και έξοδος του ανθρώπου. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του θείου έρωτος. «Το θείον οι θεολόγοι, ποτέ μεν έρωτα, ποτέ δε αγάπην, ποτέ δε εραστόν και αγαπητόν καλούσιν. Όθεν, ως μεν έρως υπάρχων και αγάπη, κινείται· ως δε εραστόν και αγαπητόν, κινεί προς εαυτόν πάντα τα έρωτος και αγάπης δεκτικά» (Άγ. Μάξιμος). Επίσης λέγει πιο κάτω: «Έστι δε και εκστατικός ο θείος έρως, ουκ εών εαυτών είναι τους εραστάς, αλλά των ερωμένων. Και δηλούσι το μεν υπέρτερα της προνοίας των καταδεεστέρων γινόμενα· και τα ομόστοιχα της αλλήλων συνοχής· και τα υφειμένα της προς τα πρώτα θειοτέρας επιστροφής». Δηλ. ο άγιος Μάξιμος παρουσιάζοντας ένα χωρίο του αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου λέγει ότι «ο θείος έρως είναι και εκστατικός επειδή δεν αφήνει τους εραστάς να ανήκουν στον εαυτό τους, αλλά στους ερωμένους. Και αυτό το βεβαιώνουν τα ανώτερα όντα, που φροντίζουν από αγάπη για τα κατώτερα, τα ισότιμα, που βοηθά ο ένας τον άλλον και τα κατώτερα που κινούνται με πόθο να επιστρέψουν προς τα ανώτερα».

Διατηρώ πάντα στην μνήμη μου, περισσότερο όμως στην καρδιά μου, όλες τις στιγμές της συνομιλίας εκείνης. Να πώς τον συνάντησα και τί περίπου είπαμε.

------------------------------------------------------

πηγή: Α.Ι.Β., Μια βραδυά στην έρημο του Αγίου Όρους, Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), 15η έκδοση, σελ. 17-25.