ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΧΟΙΝΙ ? ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ

Ας σταθο?με για λ?γο και ας κοιτ?ξουμε ?να μικρ? κομποσκο?νι, σαν αυτ? που κατασκευ?ζεται απ? μα?ρο μαλλ? στο ?γιον Όρος. Ε?ναι μ?α ευλογ?α απ? ?ναν ?γιο τ?πο. Όπως τ?σα ?λλα που ?χουμε στην Εκκλησ?α, ε?ναι κι αυτ? μ?α ευλογ?α ετοιμασμ?νη και δοσμ?νη σε μας απ? κ?ποιον εν Χριστ? αδελφ? η πατ?ρα, ?ναν ζωνταν? μ?ρτυρα μιας ζ?σης παραδ?σεως. Ε?ναι μα?ρο το χρ?μα του π?νθους και της λ?πης και αυτ? μας θυμ?ζει να ε?μαστε νηφ?λιοι και σοβαρο? στη ζω? μας. ?χουμε διδαχθε? ?τι η προσευχ? της μετανο?ας, ειδικ? η προσευχ? του Ιησο?, μπορε? να μας φ?ρει αυτ? που οι Πατ?ρες ονομ?ζουν «χαρμολ?πη». Εμε?ς νι?θουμε λ?πη για τις αμαρτ?ες και αδυναμ?ες και πτ?σεις μας εν?πιον του Θεο?, των συνανθρ?πων μας και του εαυτο? μας, ?μως η λ?πη αυτ? γ?νεται πηγ? χαρ?ς και αναπα?σεως εν Χριστ?, ο οπο?ος εκχ?νει το ?λε?ς Του και την συγχ?ρηση σε ?λους ?σοι επικαλο?νται το ?νομ? Του.

Το κομποσκο?νι αυτ? ε?ναι πλεγμ?νο απ? μαλλ?, ?χει δηλαδ?ληφθε? απ? πρ?βατο, γεγον?ς που μας θυμ?ζει ?τι ε?μαστεπρ?βατα του Καλο? Ποιμ?νος, του Κυρ?ου Ιησο? Χριστο?.Θυμ?ζει ακ?μη τον «Αμν?ν του Θεο?, τον α?ροντα τας αμαρτ?ας τον Κ?σμου»[1]. Παρ?μοια και ο Σταυρ?ς του κομποσκοινιο? μας μιλ? γι? αυτ? τη θυσ?α και τη ν?κη της ζω?ς επ? του θαν?του, της ταπειν?σεως επ? της υπερηφαν?ας, της αυτοθυσ?ας επ? του φωτ?ς επ? του σκ?τους. Και η φο?ντα; Αυτ? να τη χρησιμοποιε?ς, για να σκουπ?ζεις τα δ?κρυα απ? τα μ?τια σου ?, αν δεν ?χεις δ?κρυα, να σου θυμ?ζει να πενθε?ς, γιατ? δεν ?χεις π?νθος. Εξ ?λλου, μικρ?ς φο?ντες στ?λιζαν τα ιερ? ?μφια απ? τον καιρ? της Παλαι?ς Διαθ?κης. Αυτ? μας θυμ?ζει την Ιερ? Παρ?δοση της οπο?ας μετ?χουμε, ?ταν χρησιμοποιο?με το κομποσκο?νι.

Τα κομποσκο?νια πλ?κονται σ?μφωνα με μ?α παρ?δοση που χ?νεται στα β?θη των αι?νων. ?σως μ?α απ? τις πιο πρ?ιμες μορφ?ς κ?ποιου μ?σου βοηθητικο? της προσευχ?ς ?ταν η συγκ?ντρωση μικρ?ν λιθαρι?ν η σπ?ρων και η μετακ?νησ? τους απ? ?να σημε?ο η δοχε?ο σε ?να ?λλο κατ? την δι?ρκεια του «καν?να» της προσευχ?ς η του «καν?να» των μικρ?ν η μεγ?λων μετανοι?ν. Αναφ?ρεται ακ?μη η ιστορ?α εν?ς μον?χου που σκ?φθηκε να κ?νει απλο?ς κ?μπους σε ?να σχοιν? και να το χρησιμοποιε? στον καθημεριν? «καν?να» της προσευχ?ς του. Ο δι?βολος ?μως ?λυνε τους κ?μπους απ? το σχοιν? και ματα?ωνε τις προσπ?θειες του φτωχο? μον?χου. Εμφαν?στηκε τ?τε ?νας ?γγελος και δ?δαξε στον μοναχ? ?ναν ειδικ? κ?μπο, ?πως ε?ναι τ?ρα διαμορφωμ?νος στα κομποσκο?νια, αποτελο?μενο απ? αλλεπ?λληλους Σταυρο?ς. Τους κ?μπους αυτο?ς ο δι?βολος δεν μπορο?σε να τους λ?σει λ?γω της παρουσ?ας των Σταυρ?ν.

Κομποσχο?νια υπ?ρχουν σε μεγ?λη ποικιλ?α σχημ?των και μεγεθ?ν. Τα περισσ?τερα ?χουν ?να Σταυρ? πλεγμ?νο αν?μεσα στους κ?μπους η στην ?κρη τους, ο οπο?ος σημει?νει το τ?λος, καθ?ς επ?σης και ?να ε?δος σημαδιο? μετ? απ? κ?θε δ?κα, εικοσιπ?ντε η πεν?ντα κ?μπους η χ?νδρες. Υπ?ρχουν πολλ? ε?δη κομποσχοινι?ν. Μερικ? ε?ναι πλεγμ?να απ? μαλλ? ? μετ?ξι ? κ?ποιο ?λλο πιο πολυτελ?ς ? πιο απλ? υλικ?. ?λλα ε?ναι κατασκευασμ?να με χ?νδρες ? με το αποξηραμ?νο λουλο?δι εν?ς φυτο? που λ?γεται «δ?κρυ της Παναγ?ας».

Το κομποσχο?νι ε?ναι ?να απ? τα αντικε?μενα που δ?δονται σε ?ναν Ορθ?δοξο μοναχ? κατ? την τελετ? της κο?ρας του. Του δ?νεται σαν το πνευματικ? του ξ?φος με το οπο?ο ως στρατι?της του Χριστο? πρ?πει να πολεμ?σει κατ? του νοητο? εχθρο? μας, του διαβ?λου. Το ξ?φος αυτ? το χρησιμοποιε? επικαλο?μενος το ?νομα του Κυρ?ου και Θεο? και Σωτ?ρος μας Ιησο? Χριστο? και ικετε?οντας για το ?λεος Του με την προσευχ? του Ιησο?: Κ?ριε Ιησο? Χριστ?, Υι? τον Θεο?, ελ?ησον με τον αμαρτωλ?ν. Η προσευχ? αυτ? μπορε? να λεχθε? σε συντομ?τερη μορφ?: Κ?ριε Ιησο? Χριστ?, ελ?ησ?ν με, ? σε εκτεν?στερη: Κ?ριε Ιησο? Χριστ?, Υι? και Λ?γε του Θεο?, δια πρεσβει?ν της υπεραγ?ας Θεοτ?κου και π?ντων των Αγ?ων, ελ?ησ?ν με τον αμαρτωλ?ν.

Με την βο?θεια του κομποσχοινιο? μπορο?ν να γ?νουν και ?λλες σ?ντομες προσευχ?ς, ?πως η προσευχ? του τελ?νη: ο Θε?ς, ?λ?σθητι μοι τω αμαρτωλ?[2], η προσευχ? στην Θεοτ?κο:

?περαγ?α Θεοτ?κε, σ?σον Ημ?ς, ? ?λλες σ?ντομες προσευχ?ς στον φ?λακα ?γγελο, σε μεμονωμ?νους Αγ?ους ? στους Αγ?ους Π?ντες. Η συνηθισμ?νη μορφ? μιας τ?τοιας προσευχ?ς ε?ναι: ?γιε ?γγελε ? ? ?γιε (δε?να) πρ?σβευε υπ?ρ εμο?. Μετατρ?ποντας τις λ?ξεις των συντ?μων αυτ?ν προσευχ?ν σε «ελ?ησον ημ?ς» ? «πρ?σβευε υπ?ρ ημ?ν» ? συμπεριλαμβ?νοντας το ?νομα ? τα ον?ματα ανθρ?πων για τους ?ποιους θ?λουμε να προσευχηθο?με, μπορο?με επιπλ?ον να χρησιμοποιο?με το κομποσχο?νι για προσευχ?ς υπ?ρ των ?λλων. Το ?διο ισχ?ει και για προσευχ? υπ?ρ των κεκοιμημ?νων: Αν?παυσον, Κ?ριε, τηv ψυχ?ν του δο?λου σου.

Όταν οι μοναχο? και οι λαϊκο? κρατο?ν το κομποσχο?νι στα χ?ρια τους, αυτ? αποτελε? υπενθ?μιση της υποχρε?σε?ς τους να προσε?χονται χωρ?ς διακοπ?, σ?μφωνα με την εντολ? του Αποστ?λου Πα?λου: αδιαλε?πτως προσε?χεσθε[3]. Ο καθ?νας μπορε? να κρατ? ?να κομποσχο?νι στην τσ?πη ? σε κ?ποιο διακριτικ? μ?ρος, ?που μπορε? ε?κολα να το χρησιμοποι?σει απαρατ?ρητος, σε περιπτ?σεις που ε?ναι προτιμ?τερο να προσευχηθε? μυστικ?, χωρ?ς να ελκ?σει την προσοχ? των ?λλων. Το κομποσχο?νι μπορε? επ?σης να τοποθετηθε? επ?νω απ? το προσκ?φαλο του κρεβατιο? μας, στο αυτοκ?νητο, μαζ? μ? ?να μικρ? Σταυρ? ? εικ?νισμα ? σε ?λλα κατ?λληλα σημε?α ως υπενθ?μιση προσευχ?ς και ως ?να ε?δος ευλογ?ας και μ?α ?για και θε?α παρουσ?α στη ζω? μας.

Τ?ρα ας δο?με σ?ντομα τον πρωταρχικ? σκοπ? για τον οπο?ο κατασκευ?στηκε το κομποσχο?νι. Ο κ?ριος σκοπ?ς του κομποσχοινιο? ε?ναι να μας βοηθ? κατ? την προσευχ? μας προς τον Θε? και τους Αγ?ους Του. Εκτ?ς απ? το να μας χρησιμε?ει ως μ?α διαρκ?ς εξωτερικ? υπενθ?μιση και ευλογ?α, πως μπορε? αυτ? το μικρ? κομποσχο?νι να μας βοηθ?σει να προσευχ?μαστε; Μπορο?με β?βαια και χωρ?ς αυτ? να προσευχηθο?με, μερικ?ς φορ?ς μ?λιστα μπορε? να μας αποσπ?σει στην προσπ?θει? μας να συγκεντρωθο?με στην προσευχ?. ?χοντας αυτ? υπ? ?ψιν, ας δο?με μερικο?ς τρ?πους με τους ?ποιους μας βο?θα το κομποσχο?νι.

Μερικ?ς φορ?ς η προσευχ? μας ε?ναι θερμ? και μας ε?ναι ε?κολο να προσευχηθο?με. ?λλοτε ?μως ο νους μας ε?ναι τ?σο σκορπισμ?νος ? ε?μαστε τ?σο ταραγμ?νοι ? με τ?σο διασπασμ?νη την προσοχ?, που μας ε?ναι πρακτικ? αδ?νατο να συγκεντρωθο?με στην προσευχ?. Αυτ? συμβα?νει κυρ?ως, ?ταν προσπαθο?με να τηρο?με κ?ποιον καθημεριν? καν?να προσευχ?ς. Μερικ?ς ημ?ρες π?ει καλ?, ?λλοτε ?μως ?σως τις περισσ?τερες φορ?ς οι προσπ?θει?ς μας φα?νονται σχεδ?ν μ?ταιες. Αλλ? επειδ?, ?πως λ?γεται, ε?μαστε ?ντα της συν?θειας, ε?ναι πολ? ωφ?λιμο να καθορ?σουμε μ?α ειδικ? και τακτ? ?ρα της ημ?ρας για προσευχ?. Η βραδιν? ?ρα (?χι πολ? αργ?) πριν κοιμηθο?με ε?ναι καλ?, επειδ? ε?ναι σημαντικ? να τελει?νουμε την ημ?ρα με προσευχ?. Το πρω?, ξυπν?ντας, ε?ναι επ?σης καλ? να ξεκινο?με την ν?α ημ?ρα με προσευχ?. Μπορε? ακ?μη κανε?ς να βρει ?λλες ?ρες της ημ?ρας που να μπορε? να ησυχ?ζει και να συγκεντρ?νεται.

Η προσπ?θει? μας ε?ναι να καθιερ?σουμε την προσευχ? ως ?ναν καν?να στη ζω? μας, ?χι ως μ?α εξα?ρεση. Εν αυτ? επιδι?κουμε να βρο?με κ?ποια ?ρα που καθημεριν? θα μπορο?με να ?χουμε λ?γη ησυχ?α, ?στε να συγκεντρωθο?με και να στρ?ψουμε τα μ?τια της ψυχ?ς μας στον Θε?. Ως μ?ρος αυτο? του καν?να ?σως θελ?σουμε να διαβ?σουμε μερικ?ς προσευχ?ς απ? κ?ποιο προσευχητ?ριο ? να προσευχηθο?με και να βρο?με ψυχικ? γαλ?νη με ?λλους τρ?πους, ?πως με το δι?βασμα θρησκευτικ?ν κειμ?νων ? με την ανασκ?πησιν[4] των γεγον?των της ημ?ρας που π?ρασε κ.ο.κ. Ο πιο αποτελεσματικ?ς ?μως τρ?πος για να ωφεληθε? κανε?ς απ? τον καν?να της προσευχ?ς ε?ναι να λ?γει τακτικ? σε καθορισμ?νο αριθμ? την ευχ? του Ιησο? (Κ?ριε Ιησο? Χριστ? ελ?ησ?ν με). Ο αριθμ?ς αυτ?ς δεν χρει?ζεται να ε?ναι μεγ?λος και ?σως χρειαστο?ν μ?νο δεκαπ?ντε περ?που λεπτ?. Αυτ? ?μως θα ε?ναι το τμ?μα της ημ?ρας μας που αν?κει στον Θε?, οι λ?γοι κ?κκοι αλ?τι που θα νοστιμ?σουν ?λη την πνευματικ? μας ζω?. Πολλο? γιατρο? σ?μερα συνιστο?ν αυτ? την πρακτικ? χ?ριν της σωματικ?ς υγε?ας, ιδια?τερα για να ξεπερ?σει κανε?ς το ?γχος. Ακ?μη καλ?τερα, ας βρ?σκουμε δι?φορα τ?τοια μικρ? χρονικ? διαστ?ματα καθ? ?λη την δι?ρκεια της ημ?ρας και ας τα γεμ?ζουμε τακτικ? με τους πολ?τιμους θησαυρο?ς της προσευχ?ς, τους ?ποιους κανε?ς δεν μπορε? να κλ?ψει και που αποταμιε?ονται για λογαριασμ? μας στον Ουραν?[5].

Αν θ?λεις να τηρε?ς κ?ποιο σταθερ? αριθμ? προσευχ?ν ως μ?ρος του καθημερινο? καν?νος, θα βοηθηθε?ς πολ? απ? το κομποσχο?νι. Με αυτ? μπορε?ς να προφ?ρεις ?ναν καθορισμ?νο αριθμ? προσευχ?ν και να συγκεντρ?νεσαι στα λ?για της προσευχ?ς, καθ?ς την προφ?ρεις. Αφο? συγκεντρ?σεις τους λογισμο?ς σου, π?ρε το κομποσχο?νι στο αριστερ? σου χ?ρι και κρ?τησ? το ελαφρ? μεταξ? του αντ?χειρα και του δε?κτη. ?πειτα κ?νοντας ?συχα τον Σταυρ? σου ψιθ?ρισε την ευχ? του Ιησο?. Καθ?ς οι λογισμο? σου θα συγκεντρ?νονται ?λο και περισσ?τερο, ?σως να μη χρει?ζεται να συνεχ?ζεις να σταυροκοπι?σαι ? να λ?γεις την προσευχ? δυνατ?. Όταν ?μως δυσκολε?εσαι να συγκεντρωθε?ς, χρησιμοπο?ησε το σημε?ο του Σταυρο? και το ψιθ?ρισμα ως μ?σα που σε βοηθο?ν να κρατ?ς τον νου σου στην προσευχ?.

Ε?ναι καλ? να στ?κεσαι ?ρθιος με το κεφ?λι σκυμμ?νο σε στ?ση ταπειν?. Ορισμ?νοι θ?λουν να υψ?νουν τα χ?ρια τους π?τε?π?τε, ζητ?ντας ?λεος. ?λλοι ?μως βρ?σκουν πιο βοηθητικ? το να κ?θονται ? να γονατ?ζουν με το κεφ?λι σκυμμ?νο, για να μπορ?σουν να συγκεντρωθο?ν. Πολλ? εξαρτ?νται απ? το ?διο το ?τομο, απ? την υγε?α του και την ανατροφ? του. Το πιο σημαντικ? ε?ναι να μ?νεις ακ?νητος και να συγκεντρ?νεσαι στα λ?για της προσευχ?ς, καθ?ς την επαναλαμβ?νεις.

Φυσικ?, πρ?πει να αποκρο?ει κανε?ς τον πειρασμ? της βιασ?νης. Για τον λ?γο αυτ? μερικο? αντ? για κομποσχο?νι χρησιμοποιο?ν ?να ρολ?γι ως εξωτερικ? μετρητ? της δι?ρκειας της προσευχ?ς τους ρυθμ?ζοντας αν?λογα το ξυπνητ?ρι, Με την χρ?ση του ρολογιο? μπορε? κανε?ς να αφιερ?σει καθορισμ?νο χρ?νο στην προσευχ?, χωρ?ς να μετρ? τον ακριβ? αριθμ? των προσευχ?ν.

Το κομποσχο?νι ε?ναι επ?σης ?νας βολικ?ς τρ?πος να μετρ? κανε?ς τις μικρ?ς η μεγ?λες «μετ?νοιες» (γονυκλισ?ες) που κ?νει στον καν?να του. Το να κ?νουμε το σημε?ο του Σταυρο? και μετ? να σκ?βουμε και να ακουμπο?με το ?δαφος με τα δ?κτυλα ? να γονατ?ζουμε και να ακουμπο?με το μ?τωπο στο ?δαφος αποτελε? αρχα?ο τρ?πο προσευχ?ς στον Θε? και τους Αγ?ους Του. Μπορε? κανε?ς να συνδυ?σει αυτ?ς τις μικρ?ς η τις μεγ?λες μετ?νοιες με την ευχ? του Ιησο? η τις σ?ντομες προσευχ?ς που αναφ?ραμε προηγουμ?νως. Η σωματικ? κ?νηση της μικρ?ς η της μεγ?λης «μετ?νοιας» (ελαφρ?ς η βαθι?ς, δηλαδ? εδαφια?ας, γονυκλισ?ας) μπορε? να συντελ?σει στην θ?ρμη της προσευχ?ς και να δ?σει εξωτερικ? ?κφραση στην ικεσ?α μας καθ?ς ταπεινων?μαστε μπροστ? στον Θε?. Ε?ναι ακ?μη ?νας τρ?πος εφαρμογ?ς της Αποστολικ?ς εντολ?ς να δοξ?ζουμε τον Θε? και με τις ψυχ?ς και με τα σ?ματα μας[6].

Αρκετο? χρησιμοποιο?ν το κομποσχο?νι ?ταν αποσ?ρονται, για να κοιμηθο?ν. Σταυρ?νουν το κρεβ?τι τους, πα?ρνουν το κομποσχο?νι, κ?νουν το σημε?ο του Σταυρο?, ξαπλ?νουν και λ?νε ?συχα την ευχ?, μ?χρι να αποκοιμηθο?ν. Το να ξυπν?ς με το κομποσχο?νι αν?μεσα στα δ?κτυλ? σου η δ?πλα στο μαξιλ?ρι σου σε βο?θα να ξεκιν?σεις την καινο?ρ?για ημ?ρα με προσευχ?. Όμως το να τελει?νει κανε?ς την προηγο?μενη ημ?ρα με ?συχη προσευχ? ε?ναι ?νας ακ?μη καλ?τερος τρ?πος προετοιμασ?ας για ?να προσευχητικ? ξεκ?νημα της καινο?ργιας ημ?ρας για να μην αναφ?ρουμε και την προετοιμασ?α για την Αι?νια ημ?ρα, σε περ?πτωση που τη ν?χτα εκε?νη μας ?ρθει ο ?πνος του θαν?του. ?λλοι π?λι πα?ρνουν το κομποσχο?νι στο χ?ρι τους σε στιγμ?ς απραξ?ας, ?πως ?ταν πηγα?νουν στην εργασ?α τους η ταξιδε?ουν. Σε οπο?α στιγμ? της ημ?ρας το θυμηθε?ς, π?ρε στο χ?ρι σου ?να μικρ? κομποσχο?νι. Ο συνδυασμ?ς της κιν?σεως αυτ?ς με την προσευχ? που κ?νεις ?λλες ?ρες θα σε βοηθ?σει να συγκεντρωθε?ς και να προσευχηθε?ς μερικ?ς φορ?ς στην δι?ρκεια της ημ?ρας, ?που κι αν ε?σαι και ?,τι κι αν κ?νεις. Αυτ? ε?ναι ?να σημαντικ? β?μα στην εκπλ?ρωση της εντολ?ς του αδιαλε?πτως προσε?χεσθε.

Ο ?γιος Επ?σκοπος Ιγν?τιος Μπριαντσιαν?νωφ αναφ?ρει ?τι και οι μακρ?ς ακολουθ?ες της Εκκλησ?ας ε?ναι μ?α καλ? ευκαιρ?α να προσε?χεσαι με το κομποσχο?νι. Συχν? ε?ναι δ?σκολη η συγκ?ντρωση στα λ?για που διαβ?ζονται η ψ?λλονται στον Ιερ? Να? και πιο ε?κολα κανε?ς συγκεντρ?νεται ?συχα στις δικ?ς του προσευχ?ς, ε?τε αυτ?ς ε?ναι αυτοσχ?διες, σχετικ?ς με κ?ποια ειδικ? αν?γκη, ε?τε προσευχ?ς και ?μνοι που γνωρ?ζει απ? ?ξω, ε?τε σ?ντομες προσευχ?ς ειδικ? η ευχ? του Ιησο? επαναλαμβαν?μενες με την βο?θεια του κομποσχοινιο?. Στην πρ?ξη με τον τρ?πο αυτ? μπορε? κ?νεις να συγκεντρ?νεται καλ?τερα στην ?δια την Ιερ? Ακολουθ?α, ?πως λ?γει και ο ?γιος Σεραφε?μ του Σ?ρωφ. Φυσικ?, ?ταν προσευχ?μαστε στις Ιερ?ς Ακολουθ?ες, η προσευχ? μας εν?νεται με την προσευχ? ?λης της Εκκλησ?ας.

Ο νους μας ε?ναι διαρκ?ς απασχολημ?νος με δι?φορες σκ?ψεις. Δεν προλα?βα?νουμε να αρχ?σουμε την προσευχ? και αμ?σως συλλαμβ?νουμε τον νου μας να σκ?φτεται κ?τι ?λλο. Και σ? αυτ?ν την περ?πτωση η παρουσ?α του κομποσχοινιο? στα δ?κτυλ? μας μπορε? να μας βοηθ?σει να κρατ?σουμε τον νου μας και να επιστρ?ψουμε στην εργασ?α της προσευχ?ς πιο γρ?γορα. Επ?σης, ?ταν συναντο?με μ?α χ?νδρα σημ?δι ? τον Σταυρ? του κομποσχοινιο?, καθ?ς μετακινο?με τους κ?μπους του με τα δ?κτυλα μας, καταλαβα?νουμε αν ο νους μας δεν πρ?σεχε στις προσευχ?ς που σκοπε?αμε να κ?νουμε. ?τσι, μπορο?με να προσφ?ρουμε εκ ν?ου τις προσευχ?ς μας, χωρ?ς να εμπλακο?με σε σκ?ψεις σχετικ? με το π?σο ε?κολα αποσπ?μεθα απ? την προσευχ? μας στον Θε?.

Εδ? κ?ναμε μ?α αναφορ? στην μεγ?λη επιστ?μη της προσευχ?ς, αυτ?ν που οι ?γιοι Πατ?ρες ον?μασαν τ?χνη τεχν?ν. Υπ?ρχει εκτεταμ?νη και πλο?σια γραμματε?α απ? τους μεγ?λους ανθρ?πους της προσευχ?ς ?λων των εποχ?ν, που μπορε? να μας βοηθ?σει και να μας καθοδηγ?σει στην εκμ?θηση, με την βο?θεια του Θεο?, αυτ?ς της πιο μεγ?λης και της πιο ωφ?λιμης απ? ?λες τις επιστ?μες. Η τακτικ? αν?γνωση της ?γιας Γραφ?ς, των Β?ων των Αγ?ων και ?λλων ευσεβ?ν και πνευματικ?ν κειμ?νων μπορε? να βοηθ?σει σημαντικ?. Βιβλ?α ?πως ? «Φιλοκαλ?α» περι?χουν σπουδα?ες και εμπνευσμ?νες συμβουλ?ς και οδηγ?ες, για να μ?θει κανε?ς να προσε?χεται ως Χριστιαν?ς, γιατ? η προσευχ? ε?ναι ?να ουσι?δες στοιχε?ο του να ε?ναι κανε?ς Χριστιαν?ς. Π?νω απ? ?λα ?μως χρει?ζεται η χ?ρις του Θεο? εν τη Εκκλησ?α, ιδια?τερα μ?σω της Ιερ?ς Εξομολογ?σεως και της Μετ?λ?ψεως των Αχρ?ντων Μυστηρ?ων.

Αυτ?ς ε?ναι μερικ?ς εισαγωγικ?ς μ?νο σκ?ψεις για το πως να χρησιμοποιο?με επωφελ?ς το κομποσχο?νι. Όμως το πιο σημαντικ? ε?ναι να αρχ?σει κ?νεις να προσε?χεται. Το κομποσχο?νι δεν προσε?χεται απ? μ?νο του, αν και μερικ? ε?ναι τ?σο ωρα?α, που μπορε? να δ?σουν αυτ? την εντ?πωση. Ε?ναι β?βαια ?να σημαντικ? παραδοσιακ? βο?θημα για την προσευχ? μας και ειδικ? για ?ναν καθημεριν? καν?να προσευχ?ς. Το βασικ? ?μως ε?ναι να συγκεντρων?μαστε στα λ?για της προσευχ?ς και να προσφ?ρουμε προσευχ?ς απ? την καρδι? μας στον Ιησο? Χριστ?, τον Κ?ριο και Θε? μας. ?ν αυτ? το μικρ? κομποσχο?νι σε βο?θα να πεις μ?α προσευχ? η σου θυμ?ζει να προσε?χεσαι ? σε βο?θα με κ?ποιο τρ?πο να γ?νεις πιο προσευχητικ?ς, τ?τε ?χει εκπληρ?σει τον σκοπ? του. Σε ?χει δ?σει πιο κοντ? και πιο στεν? με τον Χριστ?, τον Θε? μας, και σε ?χει φ?ρει πιο κοντ? στην Βασιλε?α του Θεο?, δι?τι η Βασιλε?α του Θεο? εντ?ς υμ?ν εστ?ν[7].

ΠΗΓΗ : ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΧΟΙΝΙ - ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ, «ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ, Ι. ΜΟΝΗ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ, τ. 12?13.

_______________________________
[1] πρβλ. Ιω?ν. α.
[2] Λουκ. Ιη΄ 13.
[3] Α? Θεσσ. ε΄ 17.
[4] ανασκ?πησις: με την πατερικ? ?ννοια της «ανακρ?σεως», τον ?λεγχου του εαυτο? προς μεταμ?λεια των αμαρτημ?των και δι?ρθωση, αλλ? και της αναγνωρ?σεως των ευεργεσι?ν του Θεο?.
[5] πρβλ. Ματθ. στ΄ 20 και Αγ, Κυρ?λλ. Ιεροσ., «Κατηχ?σεις», ΙΕ, 23.: «αν?γραπτ?ς εστ?ν (ε?ναι γραμμ?νη στον Ουραν?) π?σα η ευχ? σου».
[6] πρβλ. Α? Κορ. στ΄ 20: «δοξ?σατε δη τον Θε?ν εν τω σ?ματι υμ?ν κα εν τω πνε?ματι υμ?ν, ?τιν? ?στι του Θεού».
[7]. Λουκ?ς Ιζ΄ 21.

«Ολοι, με τη δύναμη της προσευχής, μπορούμε να κάνουμε θαύματα»! ΚΑΤΟΥΝΑΚΙΩΤΗΣ

Μας αφηγείται ο Γέροντας Δανιήλ Κατουνακιώτης: Στην Αλεξανδρούπολη, στην κεντρική λεωφόρο, βάδιζε μια οικογένεια, οι γονείς και το παιδί τους τεσσάρων ετών.
Κάποια στιγμή που χρειάσθηκε να τη διασχίσουν -από το ένα πεζοδρόμιο στο άλλο- το παιδάκι ξέφυγε από το χέρι τους και προπορεύθηκε. Δεν άργησε να γίνει το κακό. Ενα αυτοκίνητο το πήρε στις ρόδες... Οι γονείς έντρομοι, δίχως να έχουν προλάβει να δουν το αυτοκίνητο λόγω της ταχύτητός του, πίστεψαν προς στιγμήν ότι το παιδί θα ανεσύρετο λιώμα από τους τροχούς. Ο οδηγός, σαστισμένος κι αυτός, κοκάλωσε το αυτοκίνητο, κάνοντας τα λάστιχα να ουρλιάξουν στην άσφαλτο. Τις πρώτες στιγμές της φρικτής αγωνίας διαδέχθηκαν στιγμές ευφροσύνης, καθώς το παιδί σηκώθηκε μόνο του από τους τροχούς και κατευθύνθηκε προς τους γονείς του, οι οποίοι σταυροκοπιόνταν όπως και οι επιβάτες των διερχομένων αυτοκινήτων που είχαν εν τω μεταξύ σταματήσει. Οι γονείς «φόρτωσαν» αμέσως μ’ ερωτήσεις το παιδί, αν πονάει, αν είναι κτυπημένο κ.λπ. Κοιτάζοντάς τους εκείνο κατάματα, τους είπε ότι εκείνη την ώρα το πήρε στην αγκαλιά του ένας παππούλης και δεν το άφησε να κτυπήσει! «Θαύμα! Θαύμα!» φώναξαν πολλοί κι έκαναν μ’ ευλάβεια το σημείο του σταυρού. Ο καλός πατέρας πήρε το παιδί και το έφερε στο Αγιον Ορος ν’ αποτίσουν φόρον ευγνωμοσύνης στην Παναγία που το γλίτωσε. Το πήγε από μοναστήρι σε μοναστήρι, από κελλί σε κελλί, το γύριζε αρκετές ημέρες. Οταν έφτασαν σ’ ένα ασκητήριο, το παιδάκι άρχισε να κλαίει και να γελάει βλέποντας τον Γέροντα εκεί.

«Μπαμπά», φώναζε χαρούμενο κτυπώντας τα χεράκια του, «αυτός είναι ο παππούλης που με πήρε στην αγκαλιά του και δεν έπαθα κακό!» Αποσβολωμένος ο πατέρας, έσκυψε με λαχτάρα και φίλησε το χέρι του ασκητού, ο οποίος ξαφνιάσθηκε. Με δάκρυα τον ρώτησε:

– Γέροντα, πες μου τι προσευχή και τι διακόνημα ακριβώς κάνεις;

– Εγώ τίποτε, παιδί μου. Ενας ράθυμος και οκνός είμαι. Ο Θεός να μ’ ελεήσει!

– Γέροντα, για τον Θεό, πες μου γιατί σ’ αυτό το παιδί έχει γίνει θαύμα μεγάλο. Θέλω να μάθω γιατί λέει ότι εσύ το πήρες στην αγκαλιά σου τη στιγμή που οι ρόδες ενός αυτοκινήτου πέρασαν από πάνω του! Πες μου, Γέροντα. Κάνε αγάπη και πες μου, σε παρακαλώ.

– Παιδί μου, αφού είν’ έτσι, θα σου πω, αλλά όσο ζω δεν θέλω να το μάθει κανείς. Μετά την κοίμησή μου πες το, δίχως όμως ν’ αποκαλύψεις τ’ όνομά μου και τούτο το μέρος όπου με βρήκες. Ας το μάθει ανώνυμα ο κόσμος, για να δοξάζει τον Κύριον ο οποίος μας εδίδαξε την προσευχή που έχει μεγάλη δύναμη. Εγώ λοιπόν με τη χάρη του Θεού έχω αφιερώσει δύο ώρες καθημερινώς στην προσευχή μετά δακρύων για τους οδηγούς τροχοφόρων, για τους επιβαίνοντες, αλλά και τους πεζούς που βαδίζουν εις την άσφαλτο! Κάνω τη συγκεκριμένη προσευχή, αδελφέ μου, αυτές τις δύο ώρες...

Ηταν ο χρόνος κατά τον οποίον έγινε το ατύχημα! Είδατε, αγαπητέ μου κ. Μελινέ, τη δύναμη της προσευχής πώς εσκέπασε το παιδάκι από τόσα χιλιόμετρα μακριά... Ο αββάς Ισαάκ λέγει χαρακτηριστικά: «Προσευχή ταπεινού, νεφέλαις διήλθεν»! Δηλαδή η προσευχή του οιουδήποτε ταπεινού ανθρώπου τρυπάει τα σύννεφα και φθάνει στον θρόνο του Θεού. Γι’ αυτό λοιπόν όλοι μας, με τη δύναμη της προσευχής, μπορούμε να κάνουμε πολλά θαύματα! Ομως τι μας κρατά και δεν κάνουμε προσευχή; Η βιοτική μέριμνα· έχουμε δοθεί πολύ σ’ αυτήν.

Προσευχή τού νου και προσευχή τής λογικής Τού π. Ιωάννη Ρωμανίδη

Πηγή: "Εμπειρική Δογματική τής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας κατά τις προφορικές παραδόσεις τού π. Ι. Ρωμανίδη" Τόμος Β΄.  Τού σεβ. Μητρ. Ναυπάκτου και αγ. Βλασίου Ιεροθέου.



Μερικοί κάνουν σύγχυση μεταξύ της λογικής και της νοερός προσευχής. Η προσευχή με το κομποσχοίνι δεν είναι νοερά προσευχή.

«Έχω ακούσει, δηλαδή μοναχές, που λένε: "τώρα θα κάνω νοερά προσευχή". Δηλαδή, έχουν καθίσει κάτω, πιάνουν το κομποσχοίνι και νομίζουν αυτό είναι νοερά προσευχή, δηλαδή. Αρκεί να κάνουν κομποσχοίνι, έχουν νοερά προσευχή. Δεν καταλαβαίνουν ότι η ευχή πρέπει να είναι και στην καρδιά και όχι μόνο στο κομποσχοίνι και στο μυαλό. Διότι δεν ξέρουν την διαφορά μεταξύ λογικής λατρείας και νοεράς λατρείας. Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο».

Στην αρχή ξεκινά κανείς με την επανάληψη της ευχής, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», με το στόμα, την λογική, και κάποτε η ευχή εισέρχεται στην καρδιά.

«Ο αρχάριος, επειδή δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό, γιατί δεν υπάρχει ακόμα η διάκριση μεταξύ νοός και λογικής, γι' αυτό κάθεται και προσεύχεται, όσο μπορεί, με την λογική, υπό την καθοδήγηση του Πνευματικού του Πατέρα και συνέχεια προσεύχεται μέχρι την ημέρα που αυτή η προσευχή, που την κάνει με την λογική του, αρχίζει και την κάνει με τον νου του μέσα στην καρδιά».

Και το καταπληκτικό είναι ότι, όταν ο νους εισέρχεται στην καρδιά και προσεύχεται, τότε η λογική είναι από έξω και παρατηρεί την κίνηση του νου.

ΠΕΡΙ ΕΥΧΗΣ Ὁδηγίες Προσευχῆς ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΥΧΟΜΑΣΤΕ

1. Νὰ λέμε τὴν προσευχή μας ἀργὰ καὶ καθαρά. Ὄχι μὲ βιασύνη, ἀλλὰ μὲ ἀγάπη πρὸς τὸ Θεό.

2. Πρὶν προσευχηθοῦμε νὰ ἔχουμε συγχωρήσει ὅλους ὅσους μᾶς ἔχουν ἀδικήσει ἢ μᾶς ἔχουν στενοχωρήσει στὴ ζωή μας.

3. Νὰ μάθουμε νὰ ἀγαποῦμε τὴν προσευχή μας μὲ τρόπο ταπεινό.

4. Γιὰ νὰ καρποφορήσει μία προσευχὴ χρειάζεται βαθειὰ ταπείνωση καρδιᾶς καὶ μυστηριακὴ ζωή.

5. Ἡ προσευχὴ ἀποδίδει περισσότερο ὅταν ἔχουμε ἐξομολογηθεῖ καθαρὰ καὶ ἔχουμε κοινωνήσει τὸ Πανάγιον Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

6. Νὰ προσευχόμαστε χωρὶς εἰκόνες στὸ νοῦ μας, ἀλλὰ νὰ προσέχουμε τὰ λόγια της προσευχῆς μὲ κατάνυξη καὶ εὐλάβεια.

7. Ὅσο περισσότερο προσευχόμεθα, τόσο περισσότερο αἰσθανόμαστε τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΕ ΚΟΜΠΟΣΧΟΙΝΙ

«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με»
τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους

Ἀγαπητοί μας ἀδελφοί,

Σαλπίζουμε ἐγερτήριο σάλπισμα.

Οἱ ἐχθροί μας δαίμονες δὲν κοιμοῦνται καὶ ἐργάζονται ἀκατάπαυστα νὰ μᾶς ρίξουν στὶς ἁμαρτίες καὶ ἐξαιτίας αὐτῶν καὶ τῶν παθῶν μας στὰ βάθη τῆς κόλασης. Μὲ ἄλλο τρόπο δὲν μποροῦμε νὰ τοὺς ἀντιμετωπίσουμε παρὰ μόνο μὲ τὴν προσευχή. Ἡ ἀνάγνωση πνευματικῶν βιβλίων εἶναι καλὴ καὶ ὠφέλιμη ἡ ἀνάγνωση ἢ παρακολούθηση τῶν ἀκολουθιῶν τῆς Ἐκκλησίας μᾶς βοηθοῦν ὅσους ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ τὰ κάνουν.

Γιὰ τοὺς πολλοὺς ὅμως ἕνας τρόπος ποὺ μπορεῖ νὰ ἀντικαταστήσει τοὺς ἄλλους τρόπους προσευχῆς εἶναι μὲ τὸ κομποσχοίνι. Σὲ κάθε κόμπο ἐπικαλεῖσαι τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ λέγοντας τὴ σύντομη εὐχὴ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με» ἢ ἁπλῶς « Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Θὰ ἀρχίσεις μὲ τὸ: Δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν. Δόξα σοι ὁ Θεός, Βασιλεῦ οὐράνιε, Τρισάγιον, Παναγία Τριάς, Πάτερ ἡμῶν. Τὸν Ν´ ψαλμόν. Μιὰ σύντομη αὐτοσχέδια προσευχὴ μία φορὰ τὴν ἡμέρα μὲ σύντομη δοξολογία, εὐχαριστία, ἐξομολόγηση, αἴτηση ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν σου, ἐνισχύσεώς σου καὶ τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν σου στὸν ἀγώνα τὸν καλό, καὶ προσευχὴ μὲ κομποσχοίνι ὅπως παρακάτω:

Α. Ὁ Ἑσπερινός με κομποσχοίνι ἢ μὲ τὸ ρολόι χωρὶς κομποσχοίνι (κομποσχοίνι τῶν 300 κόμπων = τριακοσάρι, κομποσχοίνι τῶν 100 κόμπων = ἑκαστοστάρι).

Τρία τριακοσάρια τοῦ Χριστοῦ ἢ 15 λεπτὰ μὲ τὸ ρολόι.

Ἕνα τριακοσάρικο τῆς Παναγίας ἢ 5 λεπτὰ μὲ τὸ ρολόι.

Ἕνα ἑκατοστάρι τοῦ Ἁγίου της ἡμέρας ἢ 5 λεπτὰ μὲ τὸ ρολόι.

Ἕνα ἑκατοστάρι τοῦ Ἁγίου τῆς Ἐνορίας ἢ 2 λεπτὰ μὲ τὸ ρολόι.

Ἕνα ἑκατοστάρι τοῦ Ἁγίου της ἑβδομάδος ἢ 2 λεπτὰ μὲ τὸ ρολόι.

«Η απάθεια έρχεται μόνον δια της νοεράς προσευχής..»Γέροντας Εφραίμ, Προηγούμενος Ι.Μ. Φιλοθέου

[Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=152119]

Κάθεται λοιπόν ο άνθρωπος και ακούει την καρδιά που δουλεύει. Έ! το δούλεμα αυτό βγάζει εμπόριο. Όπως μια μηχανή, την βάζουμε μπροστά και δουλεύει, το ίδιο συμβαίνει όταν προχωρήση η επιστήμη της προσευχής. Όπως όταν στις αρχές είναι χειροκίνητες οι μηχανές χρειάζονται κόπο· όταν όμως τις ρυθμίση ο μηχανικός ώστε να γίνουν αυτόματες και με ηλεκτρισμό, τότε βγάζουν περισσότερη δουλειά και χωρίς κόπο. Παρόμοια συμβαίνει και με την προσευχή. Στην αρχή χρειάζεται κόπος για να ρυθμίση κανείς την προσευχή με την αναπνοή του· κατόπιν όμως γίνεται αυτόματα αυτή η εργασία και ο νους την παρακολουθεί, όπως ο μηχανικός παρακολουθή την αυτόματη μηχανή. Εν τω μεταξύ αν βρήτε και καμμιά δυσκολία ώσπου να μπήτε στο ρυθμό, μου την λέτε. Εσείς θα βάλλετε αρχή και ό,τι δυσκολία βρήτε να μου την πήτε να την ρυθμίσω εγώ, να μπή το νερό στο αυλάκι, μετά θα τρέχη μόνο του.

Την προσευχή θα την βοηθήση, όπως είπαμε, η σιωπή των χειλέων, να μη έχουμε παρρησία και υπερηφάνεια. Είναι πάρα πολύ μεγάλο εμπόδιο στην προσευχή η υπερηφάνεια. Όταν θα προσεύχεσθε, μόλις θα γεννά το μυαλό λογισμούς, θα κατηγορήτε τον εαυτόν σας συνεχώς – συνεχώς για να μη σηκώση κεφάλι η υπερηφάνεια μέσα. Ματσούκι, ξύλο. «Είσαι τέτοιος, είσαι τέτοιος, είσαι τέτοιος…», ώστε ο εγωισμός να μή σηκώση κεφάλι καθόλου. Τίποτε να μή σκέπτεται ο άνθρωπος εκείνη την ώρα, μονάχα να προσπαθήση να προσεύχεται μετά φόβου.

Αυτά δεν τα ξέραμε όταν είμασταν στον κόσμο, δεν είχαμε αυτή την λεπτομέρεια, την διδαχή αυτή απ’ τον πνευματικό μας, και προσευχόμασταν και με φαντασίες, προσευχόμασταν έτσι και αλλοιώς. Δεν μας παρεξηγούσε βέβαια ο Θεός, γιατί δεν ξέραμε. Αλλά το θέμα είναι να διδαχθούμε πράγματα στην πράξι γενόμενα και όχι στη θεωρία, και ό,τι πηγάσει απ’ αυτήν την προσευχή είναι γνήσιο και δεν είναι από τη φαντασία, ούτε το φαντασθήκαμε διότι μας ήρθε ένας συναισθηματισμός, όταν π.χ. είδαμε μια ωραία Παναγία και την φαντάστηκα μετά στην προσευχή. Ποιός μπορεί να αποδώση αυτό στη θεία χάρι, και να πή ότι δεν είναι από την φαντασία και την ηδονή του μυαλού και από συναισθήματα αυταρεσκείας. Αλλ’ εκείνο που θα πηγάση από τον αμετεώριστον νουν και από το Όνομα του Χριστού είναι γνήσιο.

Λοιπόν, έτσι θα προσευχόμαστε επ’ εδώ και πέρα. Αυτός ο τρόπος θα γίνη πλέον κανών προσευχής, διότι θα μας βοηθήση πολύ να δούμε τα πάθη μας, τα σφάλματά μας. Όλος ο κόπος αυτός θα μας βοηθήση να συμμαζέψουμε το νου μας. Διότι το φως, το πέρα – δώθε, το κούνημα δημιουργεί σύγχυσι στο νου. Αλλά όταν στέκεται ο άνθρωπος είτε όρθιος, είτε καθισμένος, είτε γονατιστός δεν συγχύζεται ο νούς. Αυτός ο τρόπος έχει πολλή ουσία μέσα. Αυτό θα το δουλέψετε και θα δήτε, μεγάλα πράγματα θα βρήτε. Αφού, πιστέψτε με, όταν λέγαμε την ευχή έτσι, αρχάριοι κι εμείς, τόση ευωδία υπήρχε, ευωδίαζαν όλα.

Oύτε από την πολλή μελέτη, ούτε απ’ τα πολλά ψαλσίματα ποτέ ο άνθρωπος έφθασε στην απάθεια. Η απάθεια έρχεται μόνον διά της νοεράς προσευχής. Θα μισήση μόνος του και την αργολογίαν και την παρρησίαν, θα προσπαθή να ξεμοναχιάζεται ο άνθρωπος να μή χάση αυτό το πράγμα.

Αυτό εύχομαι να σας δώση ο Θεός, την αίσθησι της προσευχής αυτής. Και όταν την γνωρίσετε στην πράξι, τότε θα δήτε και θα εννοήσετε καλά – καλά τα πράγματα που σας λέω. Τώρα πολύ – πολύ μπορεί να μή με εννοήτε, αλλά μετά που θα ’ρθή η χάρις του Θεού, τότε θα καταλάβετε και θα πήτε: Ά, καλά μας έλεγε ο Γέροντας. Και την ημέρα που θα πηγαίνετε στις εργασίες σας θα βλέπετε να λέτε «Κύριε Ιησού Χριστέ» στην εισπνοή, «ελέησόν με» στην εκπνοή. Θα είναι προσευχή χωρίς κομποσχοίνι. Θα λέγεται μόνη της και θα δημιουργήται η θέρμη, και η θέρμη θα φέρη μετά όλα τα καλά.

Πηγή: Έκδοσις Ιεράς Μονής Φιλοθέου Αγίου Όρους. Κεντρική διάθεσις: «Ορθόδοξος Κυψέλη».

Η ησυχαστική παράδοση στο Άγιον Όρος από τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά έως σήμερα (Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης)Γέρων Μωυσής ο Αγιορείτης

by Χαράλαμπος Τσαβδαρίδης

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν κυρίως Αγιορείτης. Στη θεοφώτιστη διδασκαλία του διδάσκει αυτό που συνάντησε και βίωσε στο Άγιον Όρος. Ο άγιος Γρηγόριος ήταν Αγιορείτης πριν γίνει Αγιορείτης, αφού είχε συνεχή τον σύνδεσμο με την ασκητική, ησυχαστική, αθωνική ζωή. Όταν αναγκάσθηκε να εξέλθει του φίλτατου Αγίου Όρους προς υπεράσπιση του ησυχασμού, παρέμεινε ακραιφνής Αγιορείτης παρά τις πολεμικές, τις διώξεις, τις τιμές και τις δόξες, μέχρι τη μακαρία κοίμησή του.

Η διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη, αλλά συμπύκνωση όλης της παλαιότερης διδασκαλίας της Εκκλησίας, στη διάκριση μεταξύ ουσίας και ενεργείας του Θεού, που συναντούμε στην Αγία Γραφή, στους Αποστολικούς Πατέρες, στους Καππαδόκες Πατέρες, ιδίως στον Μέγα Βασίλειο και κατόπιν στον άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό, τον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο. Η παλαμική διδασκαλία παρουσίασε θαυμάσια τις διαστάσεις και τις συνέπειες της σωτήριας αυτής διδασκαλίας.

Ο Βαρλαάμ αποτελεί τον κανονάρχη των ορθολογιστών φιλοσόφων, που αμφισβητούσαν βάναυσα
την ησυχαστική ζωή των νηπτικών πατέρων του παραδοσιακού αθωνικού Ορθόδοξου μοναχισμού. Η τυχόν επικράτηση των αιρετικών βαρλααμικών απόψεων θα σήμαινε κατάργηση του μοναχισμού και της νηπτικής του εργασίας. Ο άγιος Γρηγόριος σταθερά επέμενε ότι ο αληθινός δρόμος της θεογνωσίας είναι η καθαρότητα της καρδιάς κι όχι η έξαρση της λογικής που οδηγεί στον
αγνωστικισμό. Ένα από τα πρώτα έργα του αγίου το «Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων» αναφέρεται με
σαφήνεια στην παιδεία κι ότι η φιλοσοφία δεν οδηγεί στη γνώση του Θεού, καθώς επίσης στη νοερά προσευχή και στο άκτιστο φως.

Ο άγιος Γρηγόριος μετέβη στο Άγιον Όρος ως μαθητής και όχι ως διδάσκαλος. Η πολυετής προσευχή του ήταν «Κύριε, φώτισόν μου το σκότος!». Διετέλεσε υποτακτικός θεοφώτιστων Γερόντων, παρέμεινε σιωπηλός και μόνο όταν υπήρξε απόλυτη ανάγκη μίλησε και έγραψε κι εξήλθε
του Όρους, για να μεταφέρει την Παράδοση της Εκκλησίας, που μελέτησε και διδάχθηκε, και το καθαρό βίωμα της εμπειρίας του. Ο ησυχασμός είναι η ουσία της Ορθοδόξου Παραδόσεως, το βασικό γνώρισμα της αγιοπατερικής διδασκαλίας και αυτό μετέφερε, καθώς αναφέρει ο άριστος βιογράφος του άγιος Φιλόθεος ο Κόκκινος, ο επίσης νηπτικός και ησυχαστής. Ας δούμε τις ιερές μορφές Αθωνιτών όσιων και τη νοερά εργασία τους την εποχή του αγίου Παλαμά και μετά από αυτόν:

Ο άγιος Φιλόθεος ως Λαυριώτης μοναχός υπογράφει τον Αγιορείτικο Τόμο του 1339. Πήρε μέρος στις ησυχαστικές έριδες, στο πλευρό του αγίου Παλαμά. Το 1346, ενώ ήταν ακόμη στη Μ. Λαύρα, έγραψε δύο λόγους περί του Θαβωρείου Φωτός και κατά του Ακινδύνου. Πήρε μέρος στη Σύνοδο του 1351 ως μητροπολίτης Ηρακλείας για το ησυχαστικό ζήτημα και συνέταξε τον Τόμο των Πρακτικών της

Ο τυφλός γέροντας Μελέτιος Αϊβατζίδης που έγινε ζητιάνος για να σώσει πάνω από 2.000 ορφανά

Μέσα στους αιώνες πολλοί μοναχοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας έγιναν παράδειγμα αγάπης και αφοσίωσης προς τους συνανθρώπους τους.
Είναι αναρίθμητα τα περιστατικά ιερωμένων οι οποίοι με ιδιαίτερη αγάπη και ανιδιοτέλεια πρόσφεραν στις τοπικές κοινωνίες της Ελλάδας σε περιόδους πολέμων, φτώχειας και όχι μόνο. Ένας σύγχρονος «άγιος» της εποχής μας υπήρξε και ο μοναχός Μελέτιος Αϊβατζίδης, γνωστός και ως «ορφανοτρόφος», ο οποίος πρόσφερε στα ορφανά, χωρίς όρια και συμβιβασμούς.
Η έλλειψη της όρασής του δεν στάθηκε εμπόδιο στον αγώνα που έδωσε για τα ορφανά, τα οποία στερήθηκαν την αγάπη και τη φροντίδα των γονιών τους. Ο ελεήμων και διορατικός γέροντας με μεγάλη αυταπάρνηση επί σειρά ετών διηύθηνε ορφανοτροφεία στην Έδεσσα, στα Γιαννιτσά και στη Νάουσα.
Στις 20 Ιανουαρίου 2012 ο π. Μελέτιος Αϊβατζίδης εκοιμήθη σε ηλικία 94 ετών και περίπου 2.000 ορφανά, τα οποία στο πρόσωπό του βρήκαν την πατρική αγκαλιά και τη στοργή, θρήνησαν τον πατέρα τους. Η «Ορθόδοξη Αλήθεια» επιχειρεί να φέρει στο φως περισσότερες λεπτομέρειες για τη ζωή του π. Μελετίου και να αναφερθεί στον γεμάτο πίστη και προσφορά βίο του.
Ο μοναχός Μελέτιος Αϊβατζίδης γεννήθηκε στη Νικόπολη του Πόντου το 1918. Ο ίδιος και οι γονείς του ήρθαν πρόσφυγες κι εγκαταστάθηκαν στη Λεπτοκαρυά Γιαννιτσών. Αγαπούσε πολύ την Εκκλησία και από δύο ετών έψελνε το τροπάριο του Ιωάννη του Προδρόμου.
Ο π. Μελέτιος από τα παιδικά χρόνια του είχε στερηθεί την αίσθηση της όρασης, καθώς, βοηθώντας τους γονείς του στα καπνά, ένα παιδάκι πέταξε μια καπνοβελόνα, η οποία καρφώθηκε στο μάτι του μικρού Κυριάκου. Πρώτα έχασε το ένα μάτι του -σε ηλικία εννέα ετών- και στη συνέχεια απώλεσε ολοκληρωτικά την όρασή του.

Μόνος και άρρωστος παρέα με... αρκούδες

Ο σχεδόν τυφλός π. Ιωάννης της Παναγίας Χρυσίνου
Του Νίκου Βαραλή- από την εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια που κυκλοφορεί στα περίπτερα

---

«Τι είναι η θρησκεία;» ρώτησε.

«Ο Θεός, όπως τον αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος» του απάντησε. Ο χριστιανισμός;

«Ο Χριστός δεν έκανε θρησκεία, αλλά αποκάλυψε τον εαυτό του». Αυτό συνέβη τότε;

«Μην μπερδεύεσαι, τότε και πάντα ο ίδιος Χριστός είναι στους αιώνες». Μα αυτό δεν γίνεται σήμερα... «Κι όμως...» του απάντησε και πάλι.

Το Μαυρομμάτι, όπου γεννήθηκε ο μικρός Σεραφείμ, είναι στα πόδια των Αγράφων. Αν κοιτάξεις ανατολικά θα δεις κάμπο, αν κοιτάξεις δυτικά θα δεις βουνό.

Ετσι, οι άνθρωποι εκεί μαθαίνουν να επιλέγουν. Την κορυφή ή την καθημερινή σιγουριά. Τον μικρό Σεραφείμ τον διάλεξε η κορυφή και αυτός ανταποκρίθηκε.

Και ο Θεός τού έθεσε ένα πρόβλημα. Την τύφλωση. Από μικρός αναζητούσε λίγο φως. Και ό,τι ζητάς από τον Θεό δεν σου το δίνει μόνο λίγο, αλλά πολύ.

Μια μέρα είχαν πάει οι δικοί του στην Παναγία τη Σπηλιώτισσα. Στα χρόνια εκείνα, που οι άνθρωποι πίστευαν, η Παναγιά αυτή ήταν θαυματουργή και οι άνθρωποι του κάμπου πήγαιναν για προσκύνημα.

Περπάτημα δηλαδή μερόνυχτα ολόκληρα για να φτάσουν στο πανηγύρι της και να καθίσουν το βράδυ ολόκληρο στην αγκαλιά της.

Ο Σεραφείμ ζήτησε να σταθεί κοντά στην εικόνα. «Μια χαραμάδα φως, Παναγία μου, να δω και αν γίνει, θα γίνω σκουπιδιάρης σου» είπε.

Και τότε ένα φως σαν αστραπή πήρε το σκοτάδι του και είδε. Και βρήκε πρόσωπα, ουρανό, βουνά και ορίζοντα μεγάλο.

Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων

Όπως είναι γνωστό, η νηστεία δεν είναι αυτοσκοπός στην πνευματική μας ζωής αλλά εργαλείο που μας βοηθά να καθαριστούμε μεταμορφώνοντας τα πάθη μας για να φτάσουμε στην Βασίλεια του Θεού.

Μέσα στις νηστείες που έχει θεσπίσει η Εκκλησία, υπάρχει και η νηστεία των Αγίων Αποστόλων που είναι δυστυχώς άγνωστη σήμερα σε πολλούς Χριστιανούς. Στις 29 Ιουνίου, η Εκκλησία εορτάζει την εορτή των πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Έτσι, προς ανάμνηση του μαρτυρικού θανάτου των δύο Αποστόλων, έθεσε να υπάρχει νηστεία που λέγεται «Τεσσαρακοστή» αν και με το Νέο Ημερολόγιο, δεν υπερβαίνει ποτέ τις 30 ημέρες. Ο όρος περισσότερο έχει την σημασία της νηστείας λόγω ότι χρησιμοποιείται κατά τη περίοδο των Χριστουγέννων και του Πάσχα.

Η νηστεία ξεκινά την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγ. Πάντων και λήγει στις 29 Ιουνίου. Είναι κινητή εορτή που η διάρκεια της εξαρτάται από πότε είναι το Πάσχα. Η νηστεία αυτή, κατά τον Μ. Αθανάσιο (4ον αιώνα) ξεκινούσε μετά την Πεντηκοστή λόγω του ότι οι Απόστολοι ξεκίνησαν το έργο τους. Κατά τις Αποστολικές Διαταγές, ξεκινούσε μετά την Κυριακή των Αγ. Πάντων όπως το εορτάζουμε και εμείς. Σε αυτή τη νηστεία, τρώμε ψάρι, κρασί και λάδι. Στις 29 Ιουνίου που τελειώνει η νηστεία, υπάρχει για τους κοσμικούς κατάλυση εις πάντα και για τους μοναχούς κατάλυση ιχθύος.

Υπήρχαν προσπάθειες να γίνει μικρότερη η νηστεία ή και να καταλυθούν και άλλες τροφές όπως την περίπτωση του Οικ. Πατριάρχη Κωνσταντουπόλεως Ιερεμία Γ’ (1719 μ.Χ.) που προσπάθησε να περιορίσει τις μέρες νηστείας σε 12 επειδή στο Φανάρι, είχε καταργηθεί η νηστεία αυτή. Απέτυχε όμως αυτή η προσπάθεια επειδή εξεργέθηκαν οι ψαράδες και μπακάληδες γιατί ζημιώνονταν αυτή τη περίοδο. Προσπάθισε πάλι κατά τη δεύτερη του πατριαρχεία ο Ιωακείμ ο Γ’ (1901-1912), κατά την νηστεία των Αγ. Αποστόλων, να γίνεται κατάλυση αυγών, γάλακτος και τυριού. Απέτυχε όμως αυτή η προσπάθεια λόγω της σθεναρής αντίστασης από τους μοναχούς του Αγ. Όρους.

Αγίες μορφές μας μιλούν για την Ευχή του Ιησού… «ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ”

Αγίες μορφές μας μιλούν για την Ευχή του Ιησού… «ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ”

Ὅλη ἡ τέχνη εἶναι αὐτὴ ἀκριβῶς. Εἴτε περπατᾶς εἴτε κάθεσαι, εἴτε στέκεσαι, εἴτε ἐσωτερικὴ ἐργάζεσαι, εἴτε βρίσκεσαι στὴν ἐκκλησία,ἄσε τὴ προσευχὴ αὐτὴ νὰ γλιστρήσει ἀπὸ τὰ χείλη σου “ΚύριεἸησοῦ Χριστέ, ἐλέησον μὲ” μὲ τὴ προσευχὴ αὐτὴ στὴν καρδιά σου θὰ βρεῖς εἰρήνη καὶ γαλήνη σώματος καὶ ψυχῆς (Ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)

Ἡ εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ἐργασία κοινὴ τῶν ἀγγέλων καὶ τῶνἀνθρώπων. Μὲ τὴν προσευχὴ αὐτὴ οἱ ἄνθρωποι πλησιάζουν σύντομα τὴν ζωὴ τῶν ἀγγέλων. Ἡ εὐχὴ εἶναι ἡ πηγὴ ὅλων τῶν καλῶν ἔργων καὶ ἀρετῶν καὶ ἐξορίζει μακριὰ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο τὰσκοτεινὰ πάθη. Σὲ σύντομο χρόνο κάνει τὸν ἄνθρωπο ἱκανὸ νὰἀποκτήσει τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀπόκτησε τὴν, καὶ πρὶν πεθάνεις θὰ ἀποκτήσεις ψυχὴ Ἀγγελική. Ἡ εὐχὴ εἶναι θεϊκὴἀγαλλίαση. Κανένα ἄλλο πνευματικὸ ὅπλο δὲ μπορεῖ νὰἀναχαιτίσει τόσο ἀποτελεσματικά τους δαίμονες. Τοὺς κατακαίειὅπως ἡ φωτιὰ τὰ βάτα. (Ὁσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκυ)
Λέγε ἀκατάπαυστα τὴν εὐχὴ “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον μὲ” μὲτὴ γλώσσα καὶ μὲ τὸν νοῦ. Ὅταν ἡ γλώσσα κουράζεται ἂς ἀρχίζει ὁνοῦς. Καὶ πάλιν ὅταν ὁ νοῦς βαρύνεται, ἡ γλώσσα . Μόνον νὰ μὴν παύεις. Λοιπὸν ὅταν εὐχόμενος κρατάει τὸν νοῦ του νὰ μὴν φαντάζεται τίποτα, ἀλλὰ προσέχει μόνον στὰ λόγια της εὐχῆς. (Γέρων Ἰωσὴφ)

ΛΟΓΟΣ Βʹ. Περὶ εὐχῆς. ΑΠΟ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΛΟΓΟΣ Βʹ. Περὶ εὐχῆς.

Μέγα  ἀγαθὸν   ἡ   εὐχὴ,   ἐὰν   μετὰ   διανοίας   εὐχαρίστου   γίνηται,   ἐὰν παιδεύσωμεν   ἑαυτοὺς,   μὴ   μόνον   λαμβάνοντες,   ἀλλὰ   καὶ   μὴ   λαμβάνοντες, εὐχαριστεῖν  τῷ  Θεῷ. Καὶ γὰρ  ποτὲ  μὲν  δίδωσι,  ποτὲ  δὲ  οὐ  δίδωσιν,  ἀμφότερα χρησίμως· ὥστε κἂν λάβῃς, κἂν μὴ λάβῃς, ἔλαβες ἐν τῷ μὴ λαβεῖν· κἂν ἐπιτύχῃς, κἂν μὴ ἐπιτύχῃς, ἔτυχες ἐν τῷ μὴ ἐπιτυχεῖν.  Ἔστι γὰρ ὅτε τὸ μὴ λαβεῖν λυσιτελέστερον. Εἰ γὰρ μὴ συμφέρον ἡμῖν ἦν πολλάκις τὸ μὴ λαβεῖν, πάντως ἔδωκεν ἄν· τὸ δὲ συμφερόντως ἀποτυχεῖν  ἐπιτυχεῖν  ἐστι. Μὴ δὴ πρὸς τὴν βραδυτῆτα τῆς τῶν αἰτουμένων δόσεως δυσχεραίνωμεν, ἀλλὰ ταύτῃ μᾶλλον πολλὴν τὴν καρτερίαν καὶ τὴν μακροθυμίαν ἐπιδεικνύμεθα. Μὴ γὰρ, καὶ πρὶν ἢ αἰτήσωμεν, οὐκ ἠδύνατο παρασχεῖν ὁ Θεός; ἀλλὰ  διὰ τοῦτο ἀναμένει,  ἵνα  ἀφορμὴν  λάβῃ παρ' ἡμῶν  τοῦ δικαίως ἡμᾶς ἀξιοῦν τῆς παρ' αὐτοῦ προνοίας. Κἂν ἐπιτύχωμεν  τοίνυν  τῶν αἰτηθέντων, κἂν μὴ ἐπιτύχωμεν, παραμένωμεν τῇ αἰτήσει· καὶ μὴ μόνον ἐπιτυγχάνοντες εὐχαριστῶμεν, ἀλλὰ καὶ ἀποτυγχάνοντες.  Τὸ γὰρ ἀποτυχεῖν ὅταν ὁ Θεὸς βούληται, οὐκ ἔλαττόν ἐστι τοῦ ἐπιτυχεῖν· οὐδὲ γὰρ ἴσμεν ἡμεῖς τὰ συμφέροντα ἡμῖν, ὡς αὐτὸς ἐπίσταται· Ὥστε οὖν, κἂν ἐπιτύχωμεν, κἂν ἀποτύχωμεν, εὐχαριστεῖν ὀφείλομεν, καὶ μετὰ χαρᾶς δέχεσθαι ἅπερ αὐτὸς δοκιμάσει. Οὐ γὰρ ἀνανεύων ἡμῶν πρὸς  τὰς  αἰτήσεις  ὑπερτίθεται  πολλάκις  ὁ  Θεὸς, ἀλλὰ  σοφιζόμενος  ἡμῶν  τὴν προσεδρείαν, καὶ βουλόμενος ἡμᾶς πρὸς ἑαυτὸν ἐφέλκεσθαι· ἐπεὶ καὶ πατὴρ φιλόστοργος αἰτούμενος πολλάκις παρὰ τοῦ παιδὸς οὐκ ἐπινεύει, οὐχὶ βουλόμενος μὴ  δοῦναι,  ἀλλὰ  τοῦ  παιδὸς  τὴν  προσεδρείαν διὰ  τούτου  ἐπισπώμενος. 
Τὸ γὰρ ἀκούεσθαι εὐχόμενον, πρῶτον μὲν ἐκ τοῦ ἀξίους εἶναι λαβεῖν γίνεται, δεύτερον δὲ ἐκ τοῦ κατὰ τοὺς νόμους τοῦ Θεοῦ προσεύχεσθαι, τρίτον ἐκ τοῦ συνεχῶς, τέταρτον ἐκ τοῦ μηδὲν βιωτικὸν αἰτεῖν, πέμπτον ἐκ τοῦ παρ' ἑαυτοῦ συνεπεισφέρειν ἅπαντα, καὶ πάλιν ἐκ τοῦ τὰ συμφέροντα ζητεῖν. Ὥσπερ οὖν ἐκ τούτων τὸ ἀκούεσθαι γίνεται, οὕτως ἑτέρωθεν τὸ μὴ ἀκούεσθαι, κἂν δίκαιοι ὦσιν οἱ αἰτοῦντες. Τί γὰρ τοῦ Παύλου δικαιότερον γέγονεν; ἀλλ' ἐπειδὴ ἀσύμφορα ᾔτησεν, οὐκ ἠκούσθη· Ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον παρεκάλεσα, φησὶ, καὶ εἶπέ μοι. Ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου, Τί δὲ Μωϋσέως πάλιν δικαιότερον; ἀλλ' οὐδὲ ἐκεῖνος ἠκούετο· λέγοντος τοῦ Θεοῦ. Ἱκανούσθω σοι. Ἐπειδὴ γὰρ 63.580 ᾔτει εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας  εἰσελθεῖν, ἀσύμφορον δὲ τοῦτο ἦν, οὐκ ἐπέτρεψεν ὁ Θεός. Μετὰ τούτων καὶ ἕτερόν ἐστι τὸ μὴ ποιοῦν ἀκούεσθαι, ὅταν τοῖς ἁμαρτήμασιν ἐπιμένοντες προσευχώμεθα· ὃ καὶ περὶ τῶν Ἰουδαίων ἔλεγεν ὁ Θεὸς τῷ  Ἱερεμίᾳ· Μὴ προσεύχου περὶ τοῦ  λαοῦ  τούτου· ἢ οὐχ  ὁρᾷς τί  οὗτοι ποιοῦσιν; Οὐκ ἀπέστησαν, φησὶ, τῆς ἀσεβείας, καὶ σὺ ὑπὲρ αὐτῶν δέησιν ἀναφέρεις; ἀλλ'  οὐκ  ἀκούσομαί  σου.  Πάλιν  ὅταν  κατ'  ἐχθρῶν   αἰτῶμεν,   οὐ  μόνον   οὐκ ἀκουόμεθα, ἀλλὰ καὶ παροξύνομεν τὸν Θεόν. Φάρμακον γάρ ἐστιν ἡ εὐχὴ, ἀλλὰ ἐὰν μὴ εἰδῶμεν τὸ φάρμακον πῶς ἐπιθεῖναι χρὴ, οὐδὲ τὴν δύναμιν αὐτοῦ καρπούμεθα

ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ ΠΕΡΙ ΝΟΡΑΣ ΕΥΧΗΣ 29 x264 x264

Η ευχή μας φέρνει κοντά στον Χριστό Στάρετς Βαρσανούφιος της Όπτινα

Η ευχή μας φέρνει κοντά στον Χριστό. Κάποτε μου ήρθε (να εξομολογηθεί) ένας μεγαλόσχημος.

Μου είπε: Έχω φθάσει, Αββά σε απόγνωση. Δεν βλέπω καμιά αλλαγή στο καλύτερο. Πως θα βελτιωθώ; Πώς θα πεθάνω για την αμαρτία; Αισθάνομαι την πλήρη αδυναμία μου. Υπάρχει άραγε ελπίδα σωτηρίας;

Βεβαίως υπάρχει. Λέγε όσο πιο πολύ μπορείς την ευχή. Και άφησε τα πάντα στα χέρια του θεού. Και ποια η ωφέλεια από την ευχή όταν δε συμμετέχει ο νους και η καρδιά;

Τεράστια ωφέλεια. Είναι γνωστό ότι η «ευχή» έχει πολλές βαθμίδες: από την απλή προφορά των λέξεων της «ευχής» μέχρι την «ευχή» την θαυματουργική. Μα έστω και στην κατώτατη βαθμίδα να βρισκόμαστε και αυτό για μας είναι ψυχικά πολύ ωφέλιμο και σωτήριο. Από τον άνθρωπο που λέγει την «ευχή» φεύγουν οι δυνάμεις του εχθρού μας. Και ο άνθρωπος αυτός γρήγορα ή αργά οπωσδήποτε θα σωθεί.

Αναστήθηκα! Αναστέναξε ο Μεγαλόσχημος. Από δω και πέρα δεν πρόκειται πια να πέσω σε ακηδία και απόγνωση. Το λέγω λοιπόν και το επαναλαμβάνω: λέτε την «ευχή» .’Έστω και μόνο με το στόμα. Και ο Κύριος δεν θα σας αφήσει.

Στάρετς Βαρσανούφιος της Όπτινα

http://www.exomologistetokirio.gr

Τα πλεονεκτήματα της ευχής

ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΧΗΣ (05Ν)

Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος,
Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος

Κατ᾽ ἀρχάς, νά εὐχηθῶ σέ ὅλους σας, ἔστω καί λίγο καθυστερημένα, Καλή καί Ἁγία Τεσσαρακοστή μέ πλουσία τήν πνευματική σας καρποφορία. Μέ νηστεία, καί σέ ποιότητα, καί σέ ποσότητα, γιατί ἡ νηστεία εἶναι ἡ ἀρχή κάθε καλοῦ. Εἶναι τό Α τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Εἶναι τό πρῶτο βῆμα, ἰσχυροποιεῖ τήν θέλησι, σταυρώνεται ὁ ἄνθρωπος, ὠφελεῖται ὁ ὀργανισμός, διότι γίνεται μιά κάποια σχετική ἀποτοξίνωσις, καί, πάνω καί πέρα ἀπ᾽ ὅλα, κάνομε ὑπακοή εἰς τήν ἁγία μας Ἐκκλησία κι ἔτσι θάβομε τόν ἐγωκεντρισμό μας. Ἐπειδή, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀπαιτεῖται ταπείνωσις ἀπό τόν ἄνθρωπο γιά νά νηστέψη. Γιά νά νηστέψη δηλαδή, ὄχι ὅποτε θέλει ὁ ἴδιος, ἤ γιά ἄλλους λόγους, ἀλλ᾽ ὅποτε καί ὅπως ὁρίζη ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία καί ἐπειδή ἀκριβῶς αὐτό εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ.

Πρίν ὅμως προχωρήσωμε στήν συνέχεια τῆς καρδιακῆς προσευχῆς, νά συμπληρώσωμε τήν ἀπάντησί μας σέ κάποια ἀπορία, ἡ ὁποία μεταξύ τῶν ἄλλων μᾶς ἐρωτοῦσε, ἄν εἶναι ἐμφανεῖς οἱ καρποί τῆς εὐχῆς τοῦ Ἰησοῦ.

Εἴχαμε πῆ, ἄν ἐνθυμῆσθε, ὅτι, ὅσο προχωράει ὁ ἄνθρωπος καί πολεμάει στό πνευματικό του μέτωπο, τότε ἀνάλογα καί ἀντίστοιχα, ἐπιτρέπει, παραχωρεῖ δηλαδή ὁ Θεός, νά πολεμήση, ὁ ἑκάστοτε ἀγωνιστής, καί μέ πιό δυνατούς, μέ πιό ἰσχυρούς, μέ πιό ὕπουλους ἀντιπάλους. Ἔτσι, δέν καταλαβαίνει πάντα ἄμεσα, τήν πρόοδό του ὁ ἀγωνιστής. Ἄλλωστε, τό καθαρό κέρδος ἀπό τόν πνευματικό ἀγῶνα δέν εἶναι τόσο ὁ ἴδιος ὁ πνευματικός ἀγῶνας, αὐτός καθ᾽ ἑαυτός, ἀλλά ἡ πραγματική ταπείνωσις πού προκύπτει ἀπό αὐτόν. Καί ὁ ἄνθρωπος δέν στεφανώνεται γιά τίς ἀρετές καί τούς ἀγῶνες του, ἀλλά στεφανώνεται γι᾽ αὐτήν τήν ταπείνωσι, πού εἶναι ἀπόρροια τοῦ προσωπικοῦ του πνευματικοῦ ἀγῶνα καί ἡ ὁποία ἀποκτᾶται ἀκριβῶς μετά ἀπό αὐτόν.

Ἀλλά, γιά νά ἔλθη ἡ ταπείνωσις, πρέπει ἀπαραίτητα, μά ἀπαραίτητα, νά παραχωρηθοῦν πειρασμοί. Χωρίς ἀγῶνα, ἡ ταπείνωσις νά ξέρετε, ἤ εἶναι νόθος, ἤ ἔστω τῶν ἀρχαρίων. Δέν εἶναι ἡ πλουτοποιός ταπείνωσις τῶν πραγματικῶν ἀγωνιστῶν. Καί χωρίς πειρασμούς, δέν μπορεῖς ἄνθρωπέ μου νά γνωρίσης τήν ἀδυναμία σου. Πάντα θά ἔχης ἄγνοια, δέν θά ξέρης τόν ἑαυτό σου, θά πετᾶς στά σύννεφα, θά ἔχης μαῦρα πνευματικά μεσάνυκτα. Χωρίς πειρασμούς δέν μπορεῖς νά ταπεινωθῆς πραγματικά.

Εἶναι ὄντως μυστήριο. Ὅσο περισσότερο ὁ ἄνθρωπος προχωρεῖ πνευματικά, σωστά ἐννοεῖται, τόσο περισσότερο βλέπει πόσο, μά πόσο, πίσω εἶναι. Καί νά δῆ κάποια βελτίωσι, ταυτόχρονα μέ τήν βελτίωσι, βλέπει τότε καθαρώτερα, πιό ρεαλιστικά, πιό ὀρθά, πιό ξάστερα, πόσο ὑστερεῖ. Καί αὐτό, τοῦ δίνει ἀκριβῶς νέα ὤθησι γιά νέες πνευματικές ἀποφάσεις καί πνευματικούς ἀγῶνες.
Ὅποιος κάνει κάποια πνευματική προσπάθεια καί μέ αὐτήν αἰσθάνεται αὐτάρκεια, νομίζει δηλαδή ὅτι αὐτό εἶναι ἀρκετό καί δέν χρειάζεται κάτι περισσότερο, αὐτός δέν ἔχει καταλάβει τίποτε ἀπό τό τί θά πῆ ὀρθή πνευματική ζωή, τό τί θά πῆ γνήσια Ὀρθόδοξη πνευματικότητα. Ἀγνοεῖ ὅτι ἡ τελειότης, καί αὐτῶν ἀκόμη τῶν τελείων, εἶναι ἀτέλεστος. Ὅπως λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες ''ἡ τῶν τελείων ἀτέλεστος τελειότης''. Καί αὐτή ἡ κατάστασις ἐπεκτείνεται καί στήν ἄχρονη αἰωνιότητα.

Ευχή για ζώντες και κεκοιμημένους

ΕΥΧΗ ΓΙΑ ΖΩΝΤΕΣ ΚΑΙ ΚΕΚΟΙΜΗΜΕΝΟΥΣ (06-Ν)

Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος,
Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος

Ἀφοῦ εὐχηθοῦμε ''καλό ὑπόλοιπο τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, νά ὑπενθυμίσωμε, ὅτι κατά τήν προηγούμενή μας σύναξι, εἴχαμε ὁλοκληρώσει τήν προσευχή τοῦ Ἰησοῦ γιά ὅλους τούς ζῶντας, λέγοντας ''Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον ἡμᾶς''.

Σήμερα σκόπιμα ξανατονίζομε, ὅτι γιά νά προσευχηθοῦμε γιά κάποιους λέγοντας τήν εὐχή, δέν χρειάζεται νά κουραζώμαστε καί νά ζαλιζώμαστε ἀναφέροντες συνεχῶς τά ὀνόματά τους. Ἀρκεῖ τήν πρώτη μόνο φορά νά ἀναφέρωμε τά ὀνόματα τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν καί μετά νά λέμε μόνο καί συνεχῶς τό ''Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον ἡμᾶς''. Χωρίς δηλαδή μετά νά ἐπαναλαμβάνωμε τά ὀνόματα αὐτά, διότι στό ''ἡμᾶς'' συμπεριλαμβάνονται, καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα, καί κατά ἕναν ἐντελῶς ξεχωριστό καί ἰδιαίτερο τρόπο, τά ὀνόματα πού προαναφέραμε τήν πρώτη μόνο φορά εἰς τήν ἀρχή.

Καί στό σημεῖο αὐτό ἐνθυμούμεθα, ὅτι ὅταν ἤμαστε ἀκόμη λαϊκοί καί κάποια ἡμέρα εἰσερχόμεθα στό Ἅγιον Ὄρος, συναντήσαμε ἐκεῖ στό καράβι, κάποιον κύριο, ὁ ὁποῖος μεταξύ τῶν ἄλλων μᾶς εἶπε τά ἑξῆς: «Ἔ, ἀφοῦ θά πᾶς στόν Γέροντα Παΐσιο, πές του νά κάμη προσευχή γιά μένα. Εἶμαι ὁ Νάρκισσος. Θά καταλάβη ὁ Γέροντας. Ξέρει τήν περίπτωσί μου». Ἐγώ μετά μία-δυό ἡμέρες πῆγα στόν Γέροντα. Ἀλλά τήν στιγμή πού ἔφθασα στόν Γέροντα εἶχα ξεχάσει τό ὄνομα τοῦ κυρίου πού μοῦ εἶχε πῆ νά διαβιβάσω στόν Γέροντα τήν ἱκεσία του γιά προσευχή. Καί εἶπα στόν π. Παΐσιο:

- «Γέροντα, μοῦ εἶπε κάποιος νά κάνετε προσευχή. Σᾶς ξέρει καί τόν ξέρετε. Συγγνώμη, ἀλλά ξέχασα τώρα τό ὄνομά του, γιατί εἶναι λίγο σπάνιο».
Καί μοῦ ἀπήντησε ὁ π. Παΐσιος:

- «Ἔ, καί; Ἄς τό ξέχασες. Τό ὄνομα τό ξέρει ὁ Θεός. Ξέρει ὁ Θεός ποιός εἶναι ὁ ἄνθρωπος αὐτός. Ἐγώ θά κάνω προσευχή γιά τό ἄτομο αὐτό καί ξέρει ὁ Θεός τί πρόβλημα ἔχει».
Πρίν ὅμως προχωρήσωμε καί μιλήσωμε γιά τήν προσευχή τοῦ Ἰησοῦ ἡ ὁποία ἀναφέρεται στούς κεκοιμημένους, ἄς ποῦμε λίγα λόγια, σέ πρώτη βέβαια φάσι, γιά τό κομβοσχοίνι, μιᾶς καί ἐρωτηθήκαμε δημόσια περί αὐτοῦ.

Τό κομβοσχοίνι δέν εἶναι μέν ὑποχρεωτικό νά χρησιμοποιῆται κατά τήν προσευχή τοῦ Ἰησοῦ. Ὅμως, τελικά, στήν πρᾶξι, εἶναι πολύ πρακτικό, πολύ χρήσιμο, καί ἄρα ἐπιβεβλημένο, πέρα γιά πέρα. Δηλαδή εἶναι πιό ἀποτελεσματική ἡ εὐχή, ὅταν λέγεται μέ τό κομβοσχοίνι, ὅταν εἴμαστε ἀπερίσπαστοι.

Κατ᾽ ἀρχάς, αὐτό καθ᾽ ἑαυτό τό κομβοσχοίνι εἶναι εὐλογημένο, ἐφ᾽ ὅσον ἔχη στήν ἄκρη τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ὁ κάθε κόμπος ἔχει 7 ἤ 9, νομίζω, σταυρούς - ἄς μή μποῦμε, τώρα, σέ λεπτομέρειες τέτοιου εἴδους. Ἡ παράδοσις λέγει, ὅτι βρέθηκε αὐτός ὁ σταυροειδής κόμπος γιά νά μή μπορῆ νά πλησιάση ὁ διάβολος. Διότι φρίττει ὁ διάβολος, ὅταν βλέπη τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ὅπως ἐπί παραδείγματι συνέβη σέ κάποιον μοναχό, ὅπου εἶχε φτιάξει κόμπους γιά νά μετράη τίς εὐχές του καί ὁ διάβολος ἔλυνε αὐτούς τούς κόμπους.

Ἡ πρώτη τώρα χρησιμότητα τοῦ κομποσχοινιοῦ εἶναι νά μᾶς δείχνη, νά μᾶς δίνη ἕναν σταθερό καί αὐτόματο ρυθμό, μία σταθερή συχνότητα ὅταν λέμε τήν εὐχή. Νά ἀναφέρωμε ἐπ᾽ αὐτοῦ ὅτι ἡ ἀντιστοιχία εἶναι: Ἕνας κόμπος πού μετρᾶμε, μία εὐχή νά λέμε. Ὄχι δηλαδή νά λέμε μία εὐχή καί νά προσπερνοῦμε πολλούς κόμπους. Γιατί δυστυχῶς ἀπό κακή ἴσως συνήθεια, παρατηρεῖται κάποιες φορές αὐτό τό φαινόμενο. Νά λέγη δηλαδή κάποιος μιά εὐχή καί νά περνάη τούς κόμπους δυό-δυό, τρεῖς-τρεῖς, δέκα-δέκα. Δέν εἶναι σωστό αὐτό. Ἅλλωστε δέν ἔχει κανένα νόημα.

Δέν πρέπει, τό ξανατονίζομε, νά λέμε τήν εὐχή μηχανικά καί βεβιασμένα, ἀλλά νά χωνεύωμε καλά τό νόημα τῶν λέξεων πού προφέρομε. Ὅπως συμβαίνει ὅταν παρακαλοῦμε ἕνα ὑψηλά ἱστάμενο πρόσωπο γιά ἕνα αἴτημά μας, προσέχομε ὄχι μόνο τί θά ποῦμε, ἀλλά καί πῶς θά τό ποῦμε. Ἔ, αὐτό ἰσχύει, κατά μείζονα λόγο γιά τόν οὐράνιο Βασιλέα, τόν Βασιλέα τῶν βασιλευόντων, τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό.

Ἀπό τήν μία λοιπόν πρέπει νά χωνεύωμε καλά τά λόγια τῆς προσευχῆς, καί ἔτσι ὄχι μόνο δέν θά κουραζώμαστε, ἀλλά θά ξεκουραζώμαστε ἀπό τά λόγια τῆς προσευχῆς. Ἐπί πλέον θά μεγιστοποιοῦμε τήν προσωπική μας ὠφέλεια, ἡ ὁποία ἀπορρέει ἀπό τήν εὐχή. Ἀπό τήν ἄλλη ὅμως νά μήν ἀφήνωμε χρονικά κενά ἀπό εὐχή σέ εὐχή, γιά νά μή προλαβαίνη ὁ νοῦς μας νά μετεωρίζεται καί νά σκέφτεται ἄλλα πράγματα καί νά διαχέεται, ἰδιαίτερα, ὅταν εἴμαστε στήν ἀρχή αὐτῆς τῆς πνευματικῆς ἐργασίας τῆς προσευχῆς.