ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

• ... με τη βία να ωθεί τον εαυτό του προς το καλό

  134. Εκείνος που προσήλθε στο Χριστό, πρέπει ακόμη και με τη βία να ωθεί τον εαυτό του προς το καλό, και ας μη θέλει η καρδιά. Γιατί λέει ο αψευδής Κύριος: «Η βασιλεία των ουρανών κερδίζεται με την βία και την ιδιοποιούνται όσοι βιάζουν τον εαυτό τους» (Ματθ. 11, 12), και πάλι: «Αγωνίζεστε να μπείτε από τη στενή πύλη» (Λουκ. 13, 24).
  Πρέπει λοιπόν, όπως είπαμε, και χωρίς να θέλομε, να ωθούμε τον εαυτό μας στην αρετή: δηλαδή στην αγάπη, ενώ δεν έχομε αγάπη· στην πραότητα, ενώ αυτή μας λείπει· στο να έχομε συμπαθή και φιλάνθρωπη καρδιά, να ανεχόμαστε τις προβολές και τον παραμερισμό και να εγκαρτερούμε με τους καταφρονεμένους, ενώ ακόμη δεν έχομε αυτή τη συνήθεια· στην προσευχή, αν και δεν έχομε ακόμη πνευματική προσευχή.
  Αν ο Θεός δει ότι αγωνιζόμαστε έτσι και ωθούμε με τη βία τον εαυτό μας προς το καλό, έστω κι αν η καρδιά μας αντιστέκεται, τότε μας δίνει προσευχή αληθινή, μας δίνει σπλαχνική καρδιά, υπομονή, μακροθυμία, και γενικά, μας γεμίζει με όλους τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. 5, 22).
  
  → Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος

• ... οι δαίμονες παίρνουν το σχήμα και την όψη αυτών που θέλουν, ...

  Αν δεν κάνει έτσι, θα πλανηθεί νομίζοντας ότι μέλλει να δει σε όραμα κάποιον από τους αγίους αγγέλους ή τον Χριστό, μη γνωρίζοντας ότι εκείνος που θέλει να δει το Χριστό, δεν πρέπει να τον ζητά απ' έξω, αλλά μέσα του, με τη μίμηση της ζωής Του στον κόσμο και με το να γίνει αναμάρτητος στο σώμα και στην ψυχή, σαν το Χριστό.
  Και να έχει νου που να νοεί πάντοτε για το Χριστό. Το να έχει όμως κάποιο σχήμα ή χρώμα ή λογισμό στον καιρό της προσευχής δεν είναι καλό, αλλά μάλλον υπερβολικά βλαβερό. Τι σημαίνει να βρίσκεται ο νους στον τόπο του Θεού, το εξήγησε ο άγιος Νείλος, παίρνοντας αφορμή από το ρητό του Ψαλτηρίου: «Στον τόπο Του επικρατεί η ειρήνη»(Ψαλμ. 75, 3).
  Ειρήνη είναι το να μην έχει κανένα λογισμό, καλό ή κακό· γιατί, λέει, αν ο νους αισθανθεί κάτι τέτοιο, δε βρίσκεται μόνο στο Θεό, αλλά και στον εαυτό του. Και πολύ σωστά. Γιατί ο Θεός είναι απερίγραπτος και απεριόριστος, χωρίς μορφή και χρώμα. Και εκείνος που λέει ότι είναι μόνο με το Θεό, πρέπει ομοίως να είναι άμορφος, αχρωμάτιστος, ασχημάτιστος και απερίσπαστος. Το πέρα απ' αυτό είναι πλάνη δαιμονική.
  Γι' αυτό οφείλει κανείς να προσέχει και, χωρίς ερώτηση των εμπείρων, να μη δεχτεί λογισμό καλό ή κακό, γιατί τ' αγνοούμε και τα δύο. Επειδή οι δαίμονες παίρνουν το σχήμα και την όψη αυτών που θέλουν, όπως και ο ανθρώπινος νους σχηματίζεται και βάφεται ανάλογα με την όψη του πράγματος που αναλαμβάνει. Αλλά οι δαίμονες το κάνουν αυτό για παραπλάνησή μας, ενώ ο νους μας γυρίζει άσκοπα εδώ και εκεί πριν να φτάσει στην τελειότητα.
  
  → Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός

• .... Όπως το κάρβουνο γεννά φλόγα, ....

  104. Εκ φύσεως η καρδιά, όταν φυλάγεται αδιάκοπα και δεν της επιτρέπεται να δέχεται τις μορφές και τις εικόνες και τις φαντασίες των σκοτεινών και πονηρών πνευμάτων, γεννά από τον εαυτό της λογισμούς που φεγγοβολούν. Όπως το κάρβουνο γεννά φλόγα, έτσι πολύ περισσότερο ο Θεός, ο Οποίος κατοικεί μέσα στην καρδιά με το άγιο Βάπτισμα, αν βρίσκει τον αέρα της διάνοιάς μας καθαρό από τους ανέμους της πονηρίας και φρουρούμενο από την τήρηση του νου, ανάβει την διάνοιά μας για να δοθεί σε θεωρίες, όπως η φλόγα το κερί.
  105. Πρέπει πάντοτε να στρέφομε μέσα στο χώρο της καρδιάς μας το όνομα του Ιησού Χριστού, όπως η αστραπή στρέφεται στο στερέωμα, όταν πρόκειται να πέσει η βροχή. Αυτό το γνωρίζουν ακριβώς εκείνοι που έχουν πείρα του νου και του εσωτερικού πολέμου. Έτσι θα διευθύνομε με τάξη στρατηγική τον νοητό αυτό πόλεμο: Πρώτα, προσοχή. κατόπιν, όταν δούμε ότι ήρθε ο εχθρός λογισμός στην καρδιά μας, να τον χτυπήσομε οργισμένοι με λόγια κατάρας. Τρίτον, αμέσως να προσευχηθούμε εναντίον του, συγκεντρώνοντας την καρδιά με την επίκληση του Ιησού Χριστού για να καταπέσει αμέσως η δαιμονική φανταστική εικόνα, ώστε να μην ακολουθήσει ο νους την φαντασία, σαν νήπιο που πλανιέται από κάποιον ψευδοθαυματοποιό.
  106. Ας κοπιάσομε σαν τον Δαβίδ, κράζοντας το "Κύριε Ιησού Χριστέ". Ας βραχνιάσει ο λάρυγγάς μας και ας μην κουράζονται τα μάτια του νου μας από το να ελπίζομε στον Κύριο το Θεό μας.
  107. Ας θυμόμαστε πάντοτε την παραβολή του άδικου κριτή, που ειπε ο Κύριος για να διδάξει ότι πρέπει να προσευχόμαστε πάντοτε και να μην αποθαρρυνόμαστε, και θα βρούμε το κέρδος και την προστασία από τους πονηρούς δαίμονες.
  108. Όπως εκείνος που ατενίζει προς τον ήλιο, είναι αδύνατο να μην φωτίζεται πλουσιοπάροχα το πρόσωπό του, έτσι κι εκείνος που σκύβει μέσα στον άερα της καρδιάς, δεν είναι δυνατό να μην φωτίζεται.
  
  
  → Ησύχιος ο Πρεσβύτερος (Άγιος)

• «Να προσεύχεστε αδιαλείπτως»

   Μεγάλο αγαθό πράγματι από την πείρα έχομε παραλάβει, το να επικαλούμαστε συνεχώς τον Κύριο Ιησού εναντίον των νοητών εχθρών, όσοι θέλομε να καθαρίσομε την καρδιά μας. Και παρατήρησε, πώς ο λόγος που λέω είναι σύμφωνος με τις Άγιες Γραφές. Λέει κάπου: «Να ετοιμάζεσαι Ισραήλ για να επικαλείσαι το όνομα του Κυρίου του Θεού σου»(36). Και ο Απόστολος λέει: «Να προσεύχεστε αδιαλείπτως»(37). Και ο Κύριός μας λέει: «Δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε δίχως εμένα. Όποιος μένει σ’ εμένα κι εγώ σ’ αυτόν, αυτός κάνει πολύ καρπό. Αν δε μείνει σ’ εμένα, θα πεταχτεί έξω όπως το ξερό κλήμα»(38). Μέγα αγαθό είναι η προσευχή, το οποίο περιέχει όλες τις αρετές, γιατί καθαρίζει την καρδιά, μέσα στην οποία ο Θεός φανερώνεται στους πιστούς.
  
  → Ησύχιος ο Πρεσβύτερος (Άγιος)

• αισχρές εικόνες λογισμών

  Γιατί ο νους τους είναι ακόμη ακάθαρτος από αμέλεια και υψηλοφροσύνη και δεν έχει καθαρθεί πρωτύτερα με δάκρυα· έτσι σχηματίζουν μέσα τους όχι προσευχή, αλλά μάλλον αισχρές εικόνες λογισμών, καθώς τα ακάθαρτα πνεύματα που είναι μέσα στην καρδιά ταράζονται από το φοβερό όνομα του Κυρίου Ιησού και βρυχώνται να σκοτώσουν αυτόν που τα μαστιγώνει.
  
  → Γρηγόριος ο Σιναΐτης (Άγιος)

• Αιτία της αδιάκοπης επικλήσεως του Ιησού

  88. Από την προσβολή γεννιούνται πολλοί πονηροί λογισμοί. Από αυτούς γεννιέται η αμαρτωλή πράξη. Εκείνος όμως ο οποίος ευθύς μόλις φανεί η πονηρή προσβολή τη σβήνει αμέσως με την βοήθεια του Ιησού, αυτός ξέφυγε και τα επόμενα και θα γεμίσει πλουσιοπάροχα από γλυκιά θεία γνώση, με την οποία θα βρει τον Θεό, τον πανταχού παρόντα. Στρέφοντας προς Αυτόν σταθερά τον καθρέφτη του νου του, φωτίζεται ακατάπαυστα, όπως φωτίζει ο ήλιος το καθαρό γυαλί. Και τότε αναπαύεται ο νους από κάθε άλλη θεωρία, γιατί έφτασε στο έσχατο από όλα τα επιθυμητά πράγματα.
  89. Επειδή κάθε λογισμός με τη φαντασία κάποιων αισθητών μπαίνει στην καρδιά, τότε καταυγάζει το νου το μακάριο φως της θεότητας, όταν αδειάσει από όλα τα αισθητά και μείνει χωρίς σχήματα και μορφές. Γιατί βέβαια, η θεία εκείνη λαμπρότητα φαίνεται στον καθαρό νου, όταν στερηθεί αυτός όλα τα νοήματα.
  90. Όσο πιο τέλεια προσέχεις την διάνοια, τόσο περισσότερο με πόθο θα προσευχηθείς στον Ιησού. Όσο πάλι αμελείς την διάνοιά σου, τόσο περισσότερο θα απομακρυνθείς από τον Ιησού. Και όπως το πρώτο φωτίζει τέλεια τον αέρα (τον χώρο) της διάνοιας, έτσι και η απομάκρυνση από τη νήψη και από την γλυκιά επίκληση του Ιησού τον σκοτίζει απόλυτα. Το πράγμα είναι τέτοιο από τη φύση του και δε γίνεται διαφορετικά. Και αυτό θα το αντιληφθείς με την πείρα, δοκιμάζοντάς το στην πράξη. Γιατί καμιά αρετή και ξεχωριστά η φωτογεννήτρα αυτή κι ευχάριστη πνευματική εργασία, δε συμβαίνει να διδάσκεται αλλιώς, παρά από την πείρα.
  91, Αιτία της αδιάκοπης επικλήσεως του Ιησού, μ’ ένα πόθο γεμάτο γλυκύτητα και χαρά, είναι η χαρά και η γαλήνη από την οποία είναι γεμάτος ο αέρας της καρδιάς, εξαιτίας της άκρας προσοχής. Αιτία της τέλειας καθάρσεως της καρδιάς είναι ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού και Θεός, ο οποίος είναι όλων των καλών αίτιος και ποιητής. όπως λέει: «Εγώ είμαι ο Θεός που φέρνω την ειρήνη»(57).
  
  → Ησύχιος ο Πρεσβύτερος (Άγιος)

• αλλά αν κανείς σε χτυπήσει στο δεξί μέρος του προσώπου, γύρισέ του και το άλλο

  61.   «Εγώ όμως σας λέω, είπε ο Κύριος, αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευεργετείτε όσους σας μισούν, προσεύχεσθε για όσους σας βλάπτουν»(Ματθ. 5, 44). Γιατί τα διέταξε αυτά; Για να σε ελευθερώσει από το μίσος, τη λύπη, την οργή και την μνησικακία και να σε αξιώσει να λάβεις το μέγιστο απόκτημα, την τέλεια αγάπη, που είναι αδύνατο να την έχει όποιος δεν αγαπά εξίσου όλους τους ανθρώπους, κατά μίμηση του Θεού, ο οποίος αγαπά εξίσου όλους τους ανθρώπους και θέλει να σωθούν και να λάβουν πλήρη γνώση της αλήθειας(Α΄ Τιμ 2, 4).
  62.   «Όμως σας λέω να μην αντισταθείτε στον πονηρό, αλλά αν κανείς σε χτυπήσει στο δεξί μέρος του προσώπου, γύρισέ του και το άλλο. και σ’ αυτόν που θέλει να σε πάει στο δικαστήριο για να σου πάρει το χιτώνα, άφησέ του και το ιμάτιο. και αν σε αγγαρεύει κάποιος για ένα μίλι, πήγαινέ μαζί του δύο»(Ματθ. 5, 39-41). Γιατί λέει αυτά ο Κύριος; Για να φυλάξει κι εσένα χωρίς οργή, ταραχή και λύπη, και να διδάξει κι εκείνον με την ανεξικακία σου. και τους δύο πάλι, σαν καλός Πατέρας, να σας φέρει στο ζυγό της αγάπης.
  
  → Μάξιμος ο Ομολογητής

• ανεβαίνει σε λίγο καιρό σε υψηλό βαθμό προκοπής

  20. Εκείνος που αγαπά με όλη του την ψυχή εκείνους που τον υβρίζουν ή τον αδικούν και του στερούν τα πράγματά του, και προσεύχεται γι' αυτούς, ανεβαίνει σε λίγο καιρό σε υψηλό βαθμό προκοπής. Γιατί όταν αυτό γίνεται με αίσθηση της καρδιάς, κατεβάζει τον άνθρωπο σε άβυσσο ταπεινώσεως και σε πηγές δακρύων, όπου βυθίζεται το τριμερές της ψυχής, και ανεβάζει στον ουρανό της απάθειας το νου και τον κάνει θεωρητικό. Και με τη γεύση της ουράνιας αγαθότητας τον κάνει να θεωρεί σκύβαλα όλα τα πράγματα αυτής της ζωής, και να παίρνει ακόμη και αυτήν την τροφή και το νερό πιο αραιά και χωρίς ηδονική διάθεση.
  
  → Συμεών ο νέος Θεολόγος (Άγιος)

• Από ποια πρόσκαιρα δηλαδή θα νικηθεί ο νους

  Περί της τρίτης προσευχής
  Ιδού αρχίζομε να μιλάμε περί της τρίτης προσευχής. Αυτή είναι πράγμα παράδοξο και δυσκολοερμήνευτο• και σ' εκείνους που την αγνοούν, όχι μόνο είναι δυσκολοκατάληπτη, αλλά σχεδόν και απίστευτη, επειδή δεν συναντάται στους πολλούς• και καθώς νομίζω, αυτό το καλό έφυγε από μας μαζί με την υπακοή. Γιατί η υπακοή απαλλάσσει τον εραστή της από τις επιδράσεις του παρόντος πονηρού κόσμου και τον ελευθερώνει από μέριμνες και εμπαθείς προσκολλήσεις και τον κάνει πρόθυμο και άοκνο στον ζητούμενο σκοπό του, αν βέβαια αυτός έχει βρει απλανή οδηγό. Από ποια πρόσκαιρα δηλαδή θα νικηθεί ο νους εκείνου που με την υπακοή νεκρώθηκε για κάθε εμπαθή προσκόλληση στον κόσμο ή το σώμα του; Η, από ποια μέριμνα μπορεί να δεσμευθεί εκείνος που ανέθεσε κάθε μέριμνα της ψυχής και του σώματός του στο Θεό και στον πνευματικό του πατέρα και δε ζει πλέον για τον εαυτό του, ούτε επιθυμεί να είναι αρεστός σε ανθρώπους; Από αυτά, οι νοητές περικυκλώσεις των αποστατών δαιμόνων, οι οποίες σαν σχοινιά σύρουν το νου σε πολλούς και διάφορους λογισμούς, διαλύονται• και τότε ο νους μένει ελεύθερος και πολεμά με εξουσία και ερευνώντας τους λογισμούς των δαιμόνων τους αποδιώχνει με επιτηδειότητα και προσφέρει με καθαρή καρδιά τις προσευχές του στο Θεό. Αυτή είναι η αρχή της μοναχικής πολιτείας, κι όσοι δεν κάνουν τέτοια αρχή μάταια κοπιάζουν.
  Η αρχή τώρα της τρίτης προσευχής δεν είναι να κοιτάζει κανείς στον ουρανό και να σηκώνει τα χέρια του και να συνάγει τους λογισμούς και να ζητά βοήθεια από τον ουρανό• αυτά, καθώς είπαμε, είναι ιδιώματα του πρώτου τρόπου της πλάνης. Μήτε πάλι, όπως στη δεύτερη προσευχή, ο νους αρχίζει να φυλάγεται από τις έξω αισθήσεις του και να μη βλέπει τους εσωτερικούς εχθρούς. Γιατί ένας τέτοιος βάλλεται από τους δαίμονες, μα δε βάλλει εναντίον τους• πληγώνεται, και δεν το ξέρει• πιάνεται αιχμάλωτος, και δεν μπορεί να αμυνθεί σ' αυτούς που τον αιχμαλωτίζουν πάντοτε οι αμαρτωλοί (δαίμονες) σχεδιάζουν κακά πίσω από την πλάτη του(Ψαλμ.128,3) ή μάλλον μπροστά στα μάτια του και τον κάνουν κενόδοξο και υπερήφανο.
  Αλλά αν συ θέλεις να κάνεις αρχή αυτής της φωτογεννήτρας και τερπνής εργασίας, βάλε πρόθυμα αρχή ως εξής. Ύστερα από την τέλεια υπακοή που ο λόγος περιέγραψε πρωτύτερα, χρειάζεται να κάνεις και όλα σου τα έργα με συνείδηση καθαρή, γιατί χωρίς υπακοή ούτε καθαρή συνείδηση υπάρχει. Και τη συνείδησή σου πρέπει να τη φυλάγεις πρώτον απέναντι στο Θεό• δεύτερον, απέναντι στον πνευματικό σου πατέρα• και τρίτον, απέναντι στους ανθρώπους και τα πράγματα του κόσμου. Απέναντι στο Θεό οφείλεις να φυλάξεις τη συνείδησή σου έτσι ώστε να μην κάνεις εκείνα πού ξέρεις πως δεν αναπαύουν το Θεό, μήτε του αρέσουν. Απέναντι στον πνευματικό σου πατέρα, ώστε να κάνεις όλα εκείνα που σου λέει σύμφωνα με το σκοπό του, χωρίς να προσθέτεις ή να παραλείπεις. Απέναντι στους ανθρώπους πρέπει να φυλάγεις τη συνείδηση ώστε να μην κάνεις στον άλλο εκείνα που εσύ μισείς(Τωβ. 4,15), και στα πράγματα του κόσμου πάλι οφείλεις να φυλάγεσαι από την μη ορθή χρήση σε κάθε περίπτωση, και στο φαγητό και στο ποτό και στην ενδυμασία• και γενικά, όλα πρέπει να τα κάνεις σαν να ήσουν μπροστά στο Θεό, χωρίς να σε ελέγχει σε κάτι η συνείδησή σου.
  
  
  → Συμεών ο νέος Θεολόγος (Άγιος)

... δεν υπάρχει ισχυρότερο όπλο στον ουρανό και στη γη

• 
  Και αφού καθίσεις από το πρωί σε σκαμνί μιάς πιθαμής, περιόρισε το νου με το λογικό μέσα στην καρδιά και κράτα τον εκεί, κοπιάζοντας σκυμμένος, και πονώντας πολύ στο στήθος, στους ώμους και τον τράχηλο, κράζε με επιμονή νοερά ή ψυχικά το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Κατόπιν, επειδή αυτό είναι στενόχωρο και επίπονο κι ίσως και βαρετό λόγω της επαναλήψεως —αυτό βέβαια δεν προέρχεται από το ότι η ίδια τροφή των τριών ονομάτων "Κύριε Ιησού Χριστέ" τρώγεται συνεχώς, γιατί λέει η Γραφή: «Όσοι με τρώνε, θα πεινάσουν περισσότερο»(Σ. Σειρ. 24, 21)— στρέψε το νου σου στο άλλο μισό και λέγε: "Υιέ του Θεού ελέησόν με". Και λέγοντας το μισό με πολλούς τρόπους, δεν πρέπει να το αλλάζεις συνεχώς από οκνηρία.
  Γιατί δε ριζοβολούν τα φυτά όταν συνεχώς μεταφυτεύονται. Να κρατάς και την ανάσα της αναπνοής για να μην αναπνέεις ανεμπόδιστα, γιατί η αύρα των αναπνοών, ανεβαίνοντας από την καρδιά, σκοτίζει το νου και ανεμίζει τη διάνοια απομακρύνοντας το νου από την καρδιά. Και ή τον παραδίνει αιχμάλωτο στη λησμοσύνη, ή τον κάνει να μελετά άλλ' αντ' άλλων και να βρίσκεται χωρίς να το αισθάνεται σ' εκείνα που δεν πρέπει.
  Αν τώρα δεις τις ακαθαρσίες των πονηρών πνευμάτων, δηλαδή των λογισμών, να παρουσιάζονται ή να αλλάζουν μορφές μέσα στο νου σου, μην εκπλαγείς· κι αν σου εμφανίζονται νοήματα αγαθών πραγμάτων, μην τα προσέξεις. Αλλά κρατώντας την εκπνοή σου, όσο μπορείς, και κλείνοντας το νου μέσα στην καρδιά και ενεργώντας την επίκληση του Κυρίου Ιησού συνέχεια και με επιμονή, αυτά τα κατακαίς γρήγορα και τα περιορίζεις με το να τους μαστιγώνεις αοράτως με το θεϊκό όνομα. Γιατί λέει ο Ιωάννης της Κλίμακος: «Με του Ιησού το όνομα μαστίγωνε τους εχθρούς· δεν υπάρχει ισχυρότερο όπλο στον ουρανό και στη γη».
  
  → Γρηγόριος ο Σιναΐτης (Άγιος)

Τι είναι η ανάπαυση για τους Χριστιανούς;

Τι είναι η ανάπαυση για τους Χριστιανούς;
Εμείς δεν ξέρουμε τί είναι η ανάπαυση. Όταν κουβεντιάζει κανείς με μοναχούς, ακούει αρκετές φορές τη λέξη αυτή. Έφθασε αυτός σε ανάπαυση, βρήκε ανάπαυση.

Δεν εννοούν ότι βολεύτηκε. Δεν είναι βόλεμα η ανάπαυση. Όχι. Αναπαύθηκε η ψυχή του στον Θεό.
«Ο Θεός ο άγιος ο εν αγίοις αναπαυόμενος». Δηλαδή, ο Θεός βρίσκει ως το πιο κατάλληλο σκήνωμα την καρδιά ενός αγίου. Εκεί ο Θεός αναπαύεται, άνετα αναπαύεται. Σ’ αυτήν την περίπτωση και ο άγιος αναπαύεται.

Η καρδιά στην οποία αναπαύεται ο Θεός, με τη σειρά της και αυτή αναπαύεται στον Θεό. Αυτό είναι κάτι που όσο και αν το λέμε, εμείς δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Μόνο όσοι έχουν μία κάποια πείρα καταλαβαίνουν.
Κατά βάθος κάθε άνθρωπος αυτό επιζητεί. Κατά βάθος όλοι οι άνθρωποι έχουν καημό, έχουν άγχος. Γιατί έχουν άγχος οι άνθρωποι; Κάτι ζητούν και καθώς δεν το έχουν, καθώς το στερούνται, ανησυχούν. Εκείνος ο οποίος θα βρει αυτό το οποίο ζητάει η ψυχή του -θα το βρει αληθινά και όχι απλώς θα ψευτοβρεί κάτι- αυτός αναπαύεται.

Αββάς Βαρσανούφιος
απομαγνητοφωνημένες ομιλίες π. Συμεών Κραγιόπουλου
απόκρισεις 29η

Μη διώχνεις τη δοκιμασία του Θεού

Μη διώχνεις τη δοκιμασία του Θεού – Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
Όταν βρίσκεσαι σε κάποια δοκιμασία και την υποφέρεις ευχάριστα, πρόσεχε καλά να μη νικηθείς ποτέ από τον διάβολο ή από την αγάπη του εαυτού σου και επιθυμήσεις να ελευθερωθείς από αυτό.

Γιατί από αυτό θα πάθεις δυο μεγάλες ζημίες «η μία είναι, ότι αν και αυτή η επιθυμία προς το παρόν δεν θα σου στερήσει την αρετή της υπομονής, όμως σιγά σιγά θα σε φέρει στην κατάσταση της ανυπομονησίας» η άλλη είναι το ότι η υπομονή σου θα γίνει ελλιπής, αφού θα χάσεις τους μισθούς και τις αμοιβές τους οποίους δίνει ο Θεός, μόνον το διάστημα εκείνο το χρονικό, κατά το οποίο εσύ υποφέρεις.
Διότι, αν δεν επιθυμούσες εσύ την ελευθερία, αλλά σε όλες τις δοκιμασίες αφιέρωνες τον εαυτό σου στην θεϊκή αγαθότητα, αν και η δοκιμασία εκείνη που υπέφερες έμπρακτα, μπορεί να διαρκούσε μία ώρα ή και λιγότερο, παρ όλα αυτά ο Θεός μπορούσε να την θεωρήσει ως μία θεραπεία που διήρκεσε πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

Γι αυτό σε όλα τα πράγματα πρέπει να κρατάς τις επιθυμίες σου μακριά από το δικό σου θέλημα, και να τις αντικρίζεις απλά όλες και καθαρά με μόνο τον αληθινό τους σκοπό, που είναι το θέλημα του Θεού. Έτσι με τον τρόπο αυτόν και αυτές θα είναι δίκαιες και ορθές, και εσύ σε κάθε αντίθετο συμβάν θα είσαι αναπαυμένος και θα μένεις ήσυχος.
Διότι, επειδή τίποτε δεν μπορεί να συμβεί χωρίς το θέλημα του Θεού, και συ δεν θέλεις τίποτε άλλο, παρά το θέλημα του Θεού, είναι φανερό ότι θα φθάσεις στο σημείο να θέλεις και να έχεις όλη σου την επιθυμία, όπου κι αν συμβεί σε κάθε καιρό.
Αυτό όμως που λέμε, ότι θέλει ο Θεός, δεν εννοείται για τις αμαρτίες τις δικές σου ή των άλλων, επειδή ο Θεός δεν τις θέλει, ούτε σύμφωνα με το προηγούμενό του θέλημα, ούτε με το επόμενο, όπως θεολογεί ο θείος Δαμασκηνός, αλλά εννοείται για κάθε παιδεία και τιμωρία που προέρχεται από τις αμαρτίες μας ή από κάτι άλλο.
Αυτή η δοκιμασία και η θλίψις, με το να ονομάζεται σταυρός, είναι τόσο αγαπητή στον Θεό, ώστε με αυτήν ευεργετεί μερικές φορές και αυτούς τους δικούς του και τους αγαπημένους του φίλους. Εκπληρώνεται ακόμη με αυτή το επόμενό του θέλημα, το οποίο είναι πάντοτε δίκαιο και ωφέλιμο για μας, κατά τον άγιο Δαμασκηνό.
Εκείνο πάλι που λέω εδώ, να υπομένεις δηλαδή κάθε θλίψη και δοκιμασία, εννόησε το για εκείνο που παραμένει σε μας και είναι αρεστό στον Θεό να το υποφέρουμε «δηλαδή αφού πρώτα χρησιμοποιήσουμε εκείνα τα μέσα που επιτρέπονται για να ελευθερωθούμε από αυτό, (όπως είναι η προσευχή και το να μη δίνουμε εμείς αιτία, το να μην μπούμε σε πειρασμό και άλλα παρόμοια)».
Όμως και αυτά τα μέσα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε όπως θέλει και όπως προστάσει ο Θεός, που τα όρισε για την υπηρεσία μας δηλαδή, διότι αυτός θέλει έτσι να τα χρησιμοποιούμε και όχι σύμφωνα με την δική μας προσπάθεια και το δικό μας θέλημα, ούτε επειδή επιθυμούμε περισσότερο να ελευθερωθούμε από εκείνες τις ενοχλητικές καταστάσεις και δοκιμασίες, αλλά να τα χρησιμοποιούμε για υπηρεσία και ευαρέστηση του Θεού.

Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
Αόρατος Πόλεμος

Ο νους να μην περισπάται από την προσευχή:

Αγαπήστε την Αγία Γραφή

Αγαπήστε την Αγία Γραφή
Το κήρυγμα της Κυριακής ΓΕΝΕΣΗ (κεφ. 1-11)
Σας παρακαλώ, αδελφοί χριστιανοί, να παρακολουθείτε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την νέα σειρά των κηρυγμάτων μας, γιατί θα αναφέρονται στην Αγία Γραφή. Η Αγία Γραφή έχει την θέση της πάνω στην Αγία Τράπεζα, εκεί όπου είναι το Άγιο Ποτήριο.

1. Θα σας λέγω γενικά το περιεχόμενο κάθε βιβλίου της Αγίας Γραφής. Αρχίζω από την Παλαιά Διαθήκη – που είναι πολύ άγνωστη στο λαό μας -, από το πρώτο της βιβλίο, την Γένεση. Η Γένεση αρχίζει με την δημιουργία του κόσμου από τον Θεό: «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην» (δηλαδή, όλο το σύμπαν). Ο Θεός, αδελφοί μου, δημιουργεί και δεν δημιουργείται! Υπάρχει πριν από την δημιουργία και διακρίνεται σαφώς από τα δημιουργήματά Του. Αυτός είναι άκτιστος, ενώ τα δημιουργήματα είναι κτιστά. Τελευταία από όλα τα δημιουργήματα δημιουργεί ο Θεός τον άνθρωπο, άρσεν και θήλυ, «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν» Του (1,26-27).
Πρώτα φέρνει ο Θεός σε ύπαρξη τον άνδρα (2,7) και έπειτα την γυναίκα (2,21.22), εξαρτώμενη από τον άνδρα, αλλά ως μία ισότιμη σύντροφο και βοηθό. Από αυτό το μοναδικό ζεύγος προέρχεται όλη η ανθρωπότητα. Στην αρχή το πρώτο αυτό ανθρώπινο ζεύγος ζούσε σε μία κατάσταση ευτυχίας και μακαριότητας, γιατί ήταν σε στενή κοινωνία με τον Δημιουργό του Θεό. Μάλιστα οι πρωτόπλαστοι είχαν την δυνατότητα να μην γνωρίσουν τον θάνατο, να είναι αθάνατοι. Για να επιτύχουν όμως αυτή την τελειότερη κατάσταση, έπρεπε να περάσουν από μία άσκηση, από μία εντολή που τους έδωσε ο Θεός (2,16-17). Αλλά ένα ον, υπερφυσικό και ζηλότυπο προς τον Θεό και τον άνθρωπο ον, ο Διάβολος (ή Σατανάς), έκανε τους πρωτοπλάστους να δείξουν ανυπακοή στην εντολή του Θεού και αυτοί αμάρτησαν (κ. 3). «Πτώση» λέμε την αμαρτία τους αυτή. Η παράβαση της θείας εντολής από τους πρωτοπλάστους προήλθε από υπερηφάνεια (3,5-6). Θα έχει δε η αμαρτία τους αυτή τραγικές συνέπειες, όχι μόνο στους ίδιους τους πρωτοπλάστους, αλλά και στους απογόνους τους. Οι πρωτόπλαστοι έχασαν την μέχρι τώρα στενή κοινωνία τους με τον Θεό (3,23-24), έχασαν την αρχική τους αθωότητα (3,7), εργάζονται με κόπο και μόχθο για να ζήσουν (3,17-19) και τελικά τους ήρθε ως αποτέλεσμα και ο θάνατος (3,19). Ο Θεός αναγγέλλει στους πρωτοπλάστους τις τρομερές συνέπειες της αμαρτίας τους (3,16 εξ.), τους δίνει όμως και ένα μήνυμα σωτηρίας: Ότι από την γυναίκα και μόνο από αυτήν θα γεννηθεί Κάποιος, ο Οποίος, οπλισμένος με θεϊκή δύναμη, θα συντρίψει την δύναμη του εχθρού, του Διαβόλου, που τους παρέσυρε στην αμαρτία (3,15). Αυτή είναι η πρώτη προφητεία για την έλευση του Λυτρωτού Μεσσία, του Ιησού Χριστού. Την προφητεία αυτή την λέμε «Πρωτοευαγγέλιο»!

2. Συνεπεία της πρώτης του αμαρτίας ο άνθρωπος έλκεται προς το κακό (6,5.11. 8,21. 11,3 εξ.) και ειδικά έλκεται προς την φιληδονία της σάρκας (3,7. 6,2. 9,22), αλλά οφείλει να κυριαρχήσει στα πάθη του (4,7). Τώρα την ζωή του ανθρώπου και τον πολιτισμό του (4,17-22) χαρακτηρίζει ο φόνος (4,1-8), η εκδίκηση (4,24), η πολυγαμία (4,19) και η λαγνεία της σάρκας (6,5). Χρόνο δε με τον χρόνο αυξάνεται η κακία των ανθρώπων και αυτή οδήγησε σε κατακλυσμό (κ. 7-8). Το φυσικό κακό (ο κατακλυσμός) ήρθε να τιμωρήσει το πνευματικό κακό (την αμαρτία)! Μετά τον κατακλυσμό έχουμε μία νέα αρχή, με νέο γενάρχη, τον Νώε.
Η φύση των ανθρώπων όμως έμεινε με την ίδια ροπή προς την αμαρτία, όπως και πρώτα. Το κακό αναχαιτίστηκε με τον κατακλυσμό, αλλά δεν κτυπήθηκε στην ρίζα του. Ο Θεός με τον Νώε και με την οικογένειά του (άρα με όλη την ανθρωπότητα) συνήψε μία νέα διαθήκη. Με την διαθήκη αυτή ζητά τον σεβασμό της ζωής. Στην συνέχεια ο Θεός εκλέγει τον Αβραάμ, αρχίζοντας έτσι να εργάζεται το σχέδιό του για την σωτηρία του ανθρώπου, όπως την υποσχέθηκε με το «πρωτοευαγγέλιο». (Συνεχίζεται)

Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

Εβδομαδιαίο φυλλάδιο, Αριθμ. 1

Φροντίστε, χριστιανοί μου, να εκκλησιάζεστε τις Κυριακές. Αν το χωριό σας δεν έχει παπά, να πηγαίνετε σε κοντινό χωριό, που έχει θεία Λειτουργία. Είναι κακό να μένετε αλειτούργητοι τις Κυριακές.
Βάλετε ιερή συνήθεια να διαβάζετε καθημερινά ένα κομματάκι από το άγιο Ευαγγέλιο. Ομοίως να διαβάζετε και τους βίους των αγίων μας.
Να τηρείτε την νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής και τις άλλες ιερές νηστείες της Εκκλησίας μας.
Να μην κατηγορείτε κανένα. Ακόμη στην προσευχή μας πρέπει να ευχόμαστε και για το καλό του εχθρού μας. Αυτό είναι το τέλειο! Ο καλός χριστιανός δεν έχει κανένα εχθρό, παρά μόνο τον Διάβολο. Αγαπηθείτε και μονιαστείτε με όλους. Όλοι μας μια Παναγιά προσκυνάμε.

Η προσευχή ανεβαίνει στο θρόνο του Θεού…

Τα δάκρυα για τους νεκρούς εξατμίζονται, τα λουλούδια μαραίνονται, αλλά η προσευχή ανεβαίνει στο θρόνο του Θεού. (Ιερός Αυγουστίνος)
Εκείνος που αξιώθηκε να μιλήσει με το Θεό, πόσα αγαθά δεν θα απολαύσει; Διότι η προσευχή είναι διάλογος με το Θεό. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)

Εκείνος που δεν έχει γίνει τέλειος, έχει ακόμα εσωτερικό πόλεμο. Για λίγο βρίσκει ανάπαυση στην προσευχή, και σ’ άλλη ώρα βρίσκεται σε πόλεμο και θλίψη. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Μακάριος ο νους που αποξενώνεται από κάθε αντίληψη υλικών πραγμάτων κατά την ώρα της προσευχής. (Όσιος Νείλος ο Ασκητής)

Όσοι φοβούνται το Θεό περιμένουν την Κυριακή, για να στείλουν την προσευχή τους στο Θεό. Αντίθετα οι ράθυμοι περιμένουν την Κυριακή, που απέχουν από την εργασία, για να ασχοληθούν με τα κακά. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Αν κάποιος προσεύχεται στον Κύριο και σκέφτεται άλλα πράγματα, τότε ο Κύριος δεν εισακούει αυτού του είδους την προσευχή. (Όσιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
Κι αν ακόμη έχεις ανεβεί όλη την κλίμακα των αρετών, και τότε να προσεύχεσαι για την άφεση των αμαρτιών σου. (Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης)
Η προσευχή είναι βλάστημα πραότητας και αοργησίας. Η προσευχή απομακρύνει την λύπη και τη κακοκεφιά. (Όσιος Νείλος ο Ασκητής)

Η Προσευχή είναι απόρριψη σκέψεων – Άγιος Νείλος ο ασκητής

Η Προσευχή είναι απόρριψη σκέψεων – Άγιος Νείλος ο ασκητής
Όταν ο φθονερός δαίμονας δεν μπορεί να ανακινήσει τη μνήμη κατά την προσευχή, τότε αναγκάζει το ίδιο το σώμα να προκαλέσει στο νου κάποια παράξενη φαντασία και με αυτή να δώσει μορφή στο νου. Και εκείνος πού έχει συνήθεια να ζει με τις σκέψεις του, εύκολα λυγίζει. Και ενώ σπεύδει να λάβει γνώση άυλη και άμορφη, εξαπατάται και κατέχει καπνό αντί για φως.

Στάσου καλά πάνω στη σκοπιά σου και φύλαγε το νου σου από νοήματα κατά τον καιρό της προσευχής, για να τελειώσεις την αίτησή σου και να σταθείς στην ηρεμία σου. Έτσι θα επιφοιτήσει και σε σένα Αυτός πού συμπάσχει με όσους έχουν άγνοια. Και τότε θα λάβεις το ενδοξότατο δώρο της προσευχής.
Δεν θα μπορέσεις να προσευχηθείς καθαρά, αν ανακατεύεσαι με τα υλικά πράγματα και σε ταράζουν συνεχείς φροντίδες. Προσευχή είναι απόρριψη σκέψεων.

Δεν μπορεί ο δεμένος να τρέξει. Ούτε ο νους πού είναι δούλος σε κάποιο πάθος θα μπορέσει να δει τόπο πνευματικής προσευχής, γιατί σύρεται και γυρίζει εδώ και εκεί από την εμπαθή σκέψη και δεν μπορεί να σταθεί ατάραχος.