-
134. Εκείνος που προσήλθε στο Χριστό, πρέπει ακόμη και με τη βία να ωθεί τον εαυτό του προς το καλό,
και ας μη θέλει η καρδιά. Γιατί λέει ο αψευδής Κύριος: «Η βασιλεία των
ουρανών κερδίζεται με την βία και την ιδιοποιούνται όσοι βιάζουν τον
εαυτό τους» (Ματθ. 11, 12), και πάλι: «Αγωνίζεστε να μπείτε από τη στενή
πύλη» (Λουκ. 13, 24).
Πρέπει λοιπόν, όπως είπαμε, και χωρίς να θέλομε, να ωθούμε τον εαυτό μας στην αρετή:
δηλαδή στην αγάπη, ενώ δεν έχομε αγάπη· στην πραότητα, ενώ αυτή μας
λείπει· στο να έχομε συμπαθή και φιλάνθρωπη καρδιά, να ανεχόμαστε τις
προβολές και τον παραμερισμό και να εγκαρτερούμε με τους
καταφρονεμένους, ενώ ακόμη δεν έχομε αυτή τη συνήθεια· στην προσευχή, αν
και δεν έχομε ακόμη πνευματική προσευχή.
Αν ο Θεός δει ότι αγωνιζόμαστε έτσι και ωθούμε με τη βία τον εαυτό
μας προς το καλό, έστω κι αν η καρδιά μας αντιστέκεται, τότε μας δίνει προσευχή
αληθινή, μας δίνει σπλαχνική καρδιά, υπομονή, μακροθυμία, και γενικά,
μας γεμίζει με όλους τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. 5, 22).
→ Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος
-
Αν δεν κάνει έτσι, θα πλανηθεί νομίζοντας ότι μέλλει να δει σε
όραμα κάποιον από τους αγίους αγγέλους ή τον Χριστό, μη γνωρίζοντας ότι
εκείνος που θέλει να δει το Χριστό, δεν πρέπει να τον ζητά απ' έξω, αλλά
μέσα του, με τη μίμηση της ζωής Του στον κόσμο και με το να γίνει
αναμάρτητος στο σώμα και στην ψυχή, σαν το Χριστό.
Και να έχει νου που να νοεί πάντοτε για το Χριστό. Το να έχει όμως κάποιο σχήμα ή χρώμα ή λογισμό στον καιρό της προσευχής
δεν είναι καλό, αλλά μάλλον υπερβολικά βλαβερό. Τι σημαίνει να
βρίσκεται ο νους στον τόπο του Θεού, το εξήγησε ο άγιος Νείλος,
παίρνοντας αφορμή από το ρητό του Ψαλτηρίου: «Στον τόπο Του επικρατεί η
ειρήνη»(Ψαλμ. 75, 3).
Ειρήνη είναι το να μην έχει κανένα λογισμό,
καλό ή κακό· γιατί, λέει, αν ο νους αισθανθεί κάτι τέτοιο, δε βρίσκεται
μόνο στο Θεό, αλλά και στον εαυτό του. Και πολύ σωστά. Γιατί ο Θεός
είναι απερίγραπτος και απεριόριστος, χωρίς μορφή και χρώμα. Και εκείνος
που λέει ότι είναι μόνο με το Θεό, πρέπει ομοίως να είναι άμορφος,
αχρωμάτιστος, ασχημάτιστος και απερίσπαστος. Το πέρα απ' αυτό είναι
πλάνη δαιμονική.
Γι' αυτό οφείλει κανείς να προσέχει και, χωρίς ερώτηση των εμπείρων, να μη δεχτεί λογισμό καλό ή κακό, γιατί τ' αγνοούμε και τα δύο. Επειδή
οι δαίμονες παίρνουν το σχήμα και την όψη αυτών που θέλουν, όπως και ο
ανθρώπινος νους σχηματίζεται και βάφεται ανάλογα με την όψη του
πράγματος που αναλαμβάνει. Αλλά οι δαίμονες το κάνουν αυτό για παραπλάνησή μας, ενώ ο νους μας γυρίζει άσκοπα εδώ και εκεί πριν να φτάσει στην τελειότητα.
→ Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός
-
104. Εκ φύσεως η καρδιά, όταν φυλάγεται αδιάκοπα και δεν της
επιτρέπεται να δέχεται τις μορφές και τις εικόνες και τις φαντασίες των
σκοτεινών και πονηρών πνευμάτων, γεννά από τον εαυτό της λογισμούς που
φεγγοβολούν. Όπως το κάρβουνο γεννά φλόγα, έτσι πολύ
περισσότερο ο Θεός, ο Οποίος κατοικεί μέσα στην καρδιά με το άγιο
Βάπτισμα, αν βρίσκει τον αέρα της διάνοιάς μας καθαρό από τους ανέμους
της πονηρίας και φρουρούμενο από την τήρηση του νου, ανάβει την διάνοιά
μας για να δοθεί σε θεωρίες, όπως η φλόγα το κερί.
105. Πρέπει πάντοτε να στρέφομε μέσα στο χώρο της καρδιάς μας το
όνομα του Ιησού Χριστού, όπως η αστραπή στρέφεται στο στερέωμα, όταν
πρόκειται να πέσει η βροχή. Αυτό το γνωρίζουν ακριβώς εκείνοι που έχουν
πείρα του νου και του εσωτερικού πολέμου. Έτσι θα διευθύνομε με τάξη
στρατηγική τον νοητό αυτό πόλεμο: Πρώτα, προσοχή. κατόπιν, όταν δούμε
ότι ήρθε ο εχθρός λογισμός στην καρδιά μας, να τον χτυπήσομε οργισμένοι
με λόγια κατάρας. Τρίτον, αμέσως να προσευχηθούμε εναντίον του,
συγκεντρώνοντας την καρδιά με την επίκληση του Ιησού Χριστού
για να καταπέσει αμέσως η δαιμονική φανταστική εικόνα, ώστε να μην
ακολουθήσει ο νους την φαντασία, σαν νήπιο που πλανιέται από κάποιον
ψευδοθαυματοποιό.
106. Ας κοπιάσομε σαν τον Δαβίδ, κράζοντας το "Κύριε Ιησού Χριστέ".
Ας βραχνιάσει ο λάρυγγάς μας και ας μην κουράζονται τα μάτια του νου μας
από το να ελπίζομε στον Κύριο το Θεό μας.
107. Ας θυμόμαστε πάντοτε την παραβολή του άδικου κριτή, που ειπε ο
Κύριος για να διδάξει ότι πρέπει να προσευχόμαστε πάντοτε και να μην
αποθαρρυνόμαστε, και θα βρούμε το κέρδος και την προστασία από τους
πονηρούς δαίμονες.
108. Όπως εκείνος που ατενίζει προς τον ήλιο, είναι αδύνατο να μην
φωτίζεται πλουσιοπάροχα το πρόσωπό του, έτσι κι εκείνος που σκύβει μέσα
στον άερα της καρδιάς, δεν είναι δυνατό να μην φωτίζεται.
→ Ησύχιος ο Πρεσβύτερος (Άγιος)
-
Μεγάλο αγαθό πράγματι από την πείρα έχομε παραλάβει, το να
επικαλούμαστε συνεχώς τον Κύριο Ιησού εναντίον των νοητών εχθρών, όσοι
θέλομε να καθαρίσομε την καρδιά μας. Και παρατήρησε, πώς ο λόγος που λέω
είναι σύμφωνος με τις Άγιες Γραφές. Λέει κάπου: «Να ετοιμάζεσαι Ισραήλ
για να επικαλείσαι το όνομα του Κυρίου του Θεού σου»(36). Και ο
Απόστολος λέει: «Να προσεύχεστε αδιαλείπτως»(37). Και ο
Κύριός μας λέει: «Δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε δίχως εμένα. Όποιος
μένει σ’ εμένα κι εγώ σ’ αυτόν, αυτός κάνει πολύ καρπό. Αν δε μείνει σ’
εμένα, θα πεταχτεί έξω όπως το ξερό κλήμα»(38). Μέγα αγαθό είναι η προσευχή, το οποίο περιέχει όλες τις αρετές, γιατί καθαρίζει την καρδιά, μέσα στην οποία ο Θεός φανερώνεται στους πιστούς.
→ Ησύχιος ο Πρεσβύτερος (Άγιος)
-
Γιατί ο νους
τους είναι ακόμη ακάθαρτος από αμέλεια και υψηλοφροσύνη και δεν έχει
καθαρθεί πρωτύτερα με δάκρυα· έτσι σχηματίζουν μέσα τους όχι προσευχή, αλλά μάλλον αισχρές εικόνες λογισμών,
καθώς τα ακάθαρτα πνεύματα που είναι μέσα στην καρδιά ταράζονται από το
φοβερό όνομα του Κυρίου Ιησού και βρυχώνται να σκοτώσουν αυτόν που τα
μαστιγώνει.
→ Γρηγόριος ο Σιναΐτης (Άγιος)
-
88. Από την προσβολή γεννιούνται πολλοί πονηροί λογισμοί.
Από αυτούς γεννιέται η αμαρτωλή πράξη. Εκείνος όμως ο οποίος ευθύς
μόλις φανεί η πονηρή προσβολή τη σβήνει αμέσως με την βοήθεια του Ιησού,
αυτός ξέφυγε και τα επόμενα και θα γεμίσει πλουσιοπάροχα από γλυκιά
θεία γνώση, με την
οποία θα βρει τον Θεό, τον πανταχού παρόντα. Στρέφοντας προς Αυτόν
σταθερά τον καθρέφτη του νου του, φωτίζεται ακατάπαυστα, όπως φωτίζει ο
ήλιος το καθαρό γυαλί. Και τότε αναπαύεται ο νους από κάθε άλλη θεωρία,
γιατί έφτασε στο έσχατο από όλα τα επιθυμητά πράγματα.
89. Επειδή κάθε λογισμός με τη φαντασία κάποιων αισθητών μπαίνει στην
καρδιά, τότε καταυγάζει το νου το μακάριο φως της θεότητας, όταν
αδειάσει από όλα τα αισθητά και μείνει χωρίς σχήματα και μορφές. Γιατί
βέβαια, η θεία εκείνη λαμπρότητα φαίνεται στον καθαρό νου, όταν στερηθεί
αυτός όλα τα νοήματα.
90. Όσο πιο τέλεια προσέχεις την διάνοια,
τόσο περισσότερο με πόθο θα προσευχηθείς στον Ιησού. Όσο πάλι αμελείς
την διάνοιά σου, τόσο περισσότερο θα απομακρυνθείς από τον Ιησού. Και
όπως το πρώτο φωτίζει τέλεια τον αέρα (τον χώρο) της διάνοιας, έτσι και η
απομάκρυνση από τη νήψη και από την γλυκιά επίκληση του Ιησού τον
σκοτίζει απόλυτα. Το πράγμα είναι τέτοιο από τη φύση του και δε γίνεται
διαφορετικά. Και αυτό θα το αντιληφθείς με την πείρα, δοκιμάζοντάς το
στην πράξη. Γιατί καμιά αρετή και ξεχωριστά η φωτογεννήτρα αυτή κι
ευχάριστη πνευματική εργασία, δε συμβαίνει να διδάσκεται αλλιώς, παρά
από την πείρα.
91, Αιτία της αδιάκοπης επικλήσεως του Ιησού, μ’ ένα
πόθο γεμάτο γλυκύτητα και χαρά, είναι η χαρά και η γαλήνη από την οποία
είναι γεμάτος ο αέρας της καρδιάς, εξαιτίας της άκρας προσοχής. Αιτία
της τέλειας καθάρσεως της καρδιάς είναι ο Ιησούς Χριστός, ο Υιός του
Θεού και Θεός, ο οποίος είναι όλων των καλών αίτιος και ποιητής. όπως
λέει: «Εγώ είμαι ο Θεός που φέρνω την ειρήνη»(57).
→ Ησύχιος ο Πρεσβύτερος (Άγιος)
-
61. «Εγώ όμως σας λέω, είπε ο Κύριος, αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευεργετείτε όσους σας μισούν, προσεύχεσθε για όσους σας βλάπτουν»(Ματθ. 5, 44). Γιατί τα διέταξε αυτά; Για να σε ελευθερώσει από το μίσος, τη λύπη, την οργή και την μνησικακία και να σε αξιώσει να λάβεις το μέγιστο απόκτημα, την τέλεια αγάπη,
που είναι αδύνατο να την έχει όποιος δεν αγαπά εξίσου όλους τους
ανθρώπους, κατά μίμηση του Θεού, ο οποίος αγαπά εξίσου όλους τους
ανθρώπους και θέλει να σωθούν και να λάβουν πλήρη γνώση της αλήθειας(Α΄
Τιμ 2, 4).
62. «Όμως σας λέω να μην αντισταθείτε στον πονηρό, αλλά αν κανείς σε χτυπήσει στο δεξί μέρος του προσώπου, γύρισέ του και το άλλο.
και σ’ αυτόν που θέλει να σε πάει στο δικαστήριο για να σου πάρει το
χιτώνα, άφησέ του και το ιμάτιο. και αν σε αγγαρεύει κάποιος για ένα
μίλι, πήγαινέ μαζί του δύο»(Ματθ. 5, 39-41). Γιατί λέει αυτά ο Κύριος;
Για να φυλάξει κι εσένα χωρίς οργή, ταραχή και λύπη, και να διδάξει κι
εκείνον με την ανεξικακία σου. και τους δύο πάλι, σαν καλός Πατέρας, να
σας φέρει στο ζυγό της αγάπης.
→ Μάξιμος ο Ομολογητής
-
20. Εκείνος που αγαπά με όλη του την ψυχή εκείνους που τον υβρίζουν ή τον αδικούν και του στερούν τα πράγματά του, και προσεύχεται γι' αυτούς, ανεβαίνει σε λίγο καιρό σε υψηλό βαθμό προκοπής. Γιατί όταν αυτό γίνεται με αίσθηση της καρδιάς, κατεβάζει τον άνθρωπο σε άβυσσο ταπεινώσεως
και σε πηγές δακρύων, όπου βυθίζεται το τριμερές της ψυχής, και
ανεβάζει στον ουρανό της απάθειας το νου και τον κάνει θεωρητικό. Και με
τη γεύση της ουράνιας αγαθότητας τον κάνει να θεωρεί σκύβαλα όλα τα
πράγματα αυτής της ζωής, και να παίρνει ακόμη και αυτήν την τροφή και το
νερό πιο αραιά και χωρίς ηδονική διάθεση.
→ Συμεών ο νέος Θεολόγος (Άγιος)
-
Περί της τρίτης προσευχής
Ιδού αρχίζομε να μιλάμε περί της τρίτης προσευχής. Αυτή είναι πράγμα
παράδοξο και δυσκολοερμήνευτο• και σ' εκείνους που την αγνοούν, όχι μόνο
είναι δυσκολοκατάληπτη, αλλά σχεδόν και απίστευτη, επειδή δεν
συναντάται στους πολλούς• και καθώς νομίζω, αυτό το καλό έφυγε από μας
μαζί με την υπακοή. Γιατί η υπακοή απαλλάσσει τον εραστή της από τις επιδράσεις του παρόντος πονηρού κόσμου και τον ελευθερώνει από μέριμνες και εμπαθείς προσκολλήσεις και τον κάνει πρόθυμο και άοκνο στον ζητούμενο σκοπό του, αν βέβαια αυτός έχει βρει απλανή οδηγό. Από ποια πρόσκαιρα δηλαδή θα νικηθεί ο νους
εκείνου που με την υπακοή νεκρώθηκε για κάθε εμπαθή προσκόλληση στον
κόσμο ή το σώμα του; Η, από ποια μέριμνα μπορεί να δεσμευθεί εκείνος που
ανέθεσε κάθε μέριμνα της ψυχής και του σώματός του στο Θεό και στον
πνευματικό του πατέρα και δε ζει πλέον για τον εαυτό του, ούτε επιθυμεί να είναι αρεστός σε ανθρώπους; Από αυτά, οι νοητές περικυκλώσεις των αποστατών δαιμόνων, οι οποίες σαν σχοινιά σύρουν το νου σε πολλούς και διάφορους λογισμούς, διαλύονται• και τότε ο νους
μένει ελεύθερος και πολεμά με εξουσία και ερευνώντας τους λογισμούς των
δαιμόνων τους αποδιώχνει με επιτηδειότητα και προσφέρει με καθαρή
καρδιά τις προσευχές του στο Θεό. Αυτή είναι η αρχή της μοναχικής
πολιτείας, κι όσοι δεν κάνουν τέτοια αρχή μάταια κοπιάζουν.
Η αρχή τώρα της τρίτης προσευχής δεν είναι να κοιτάζει κανείς στον
ουρανό και να σηκώνει τα χέρια του και να συνάγει τους λογισμούς και να
ζητά βοήθεια από τον ουρανό• αυτά, καθώς είπαμε, είναι ιδιώματα του
πρώτου τρόπου της πλάνης.
Μήτε πάλι, όπως στη δεύτερη προσευχή, ο νους αρχίζει να φυλάγεται από
τις έξω αισθήσεις του και να μη βλέπει τους εσωτερικούς εχθρούς. Γιατί
ένας τέτοιος βάλλεται από τους δαίμονες, μα δε βάλλει εναντίον τους•
πληγώνεται, και δεν το ξέρει• πιάνεται αιχμάλωτος, και δεν μπορεί να
αμυνθεί σ' αυτούς που τον αιχμαλωτίζουν πάντοτε οι αμαρτωλοί (δαίμονες)
σχεδιάζουν κακά πίσω από την πλάτη του(Ψαλμ.128,3) ή μάλλον μπροστά στα
μάτια του και τον κάνουν κενόδοξο και υπερήφανο.
Αλλά αν συ θέλεις να κάνεις αρχή αυτής της φωτογεννήτρας και τερπνής
εργασίας, βάλε πρόθυμα αρχή ως εξής. Ύστερα από την τέλεια υπακοή που ο
λόγος περιέγραψε πρωτύτερα, χρειάζεται να κάνεις και όλα σου τα έργα με
συνείδηση καθαρή, γιατί χωρίς υπακοή ούτε καθαρή συνείδηση υπάρχει. Και
τη συνείδησή σου πρέπει να τη φυλάγεις πρώτον απέναντι στο Θεό•
δεύτερον, απέναντι στον πνευματικό σου πατέρα• και τρίτον, απέναντι
στους ανθρώπους και τα πράγματα του κόσμου. Απέναντι στο Θεό οφείλεις να
φυλάξεις τη συνείδησή σου έτσι ώστε να μην κάνεις εκείνα πού ξέρεις πως
δεν αναπαύουν το Θεό, μήτε του αρέσουν. Απέναντι στον πνευματικό σου
πατέρα, ώστε να κάνεις όλα εκείνα που σου λέει σύμφωνα με το σκοπό του,
χωρίς να προσθέτεις ή να παραλείπεις. Απέναντι στους ανθρώπους πρέπει να
φυλάγεις τη συνείδηση ώστε να μην κάνεις στον άλλο εκείνα που εσύ
μισείς(Τωβ. 4,15), και στα πράγματα του κόσμου πάλι οφείλεις να
φυλάγεσαι από την μη ορθή χρήση σε κάθε περίπτωση, και στο φαγητό και
στο ποτό και στην ενδυμασία• και γενικά, όλα πρέπει να τα κάνεις σαν να
ήσουν μπροστά στο Θεό, χωρίς να σε ελέγχει σε κάτι η συνείδησή σου.
→ Συμεών ο νέος Θεολόγος (Άγιος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου