Όσιος Ιωάννης ο Ερημίτης και οι 98 Πατέρες

05/10/2018 του Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη

Οι 99 Πατέρες, φύλακες και προστάτες της Κρήτης, με πρώτο τον Ιωάννη τον Ερημίτη τιμούνται από την Εκκλησία μας και ιδιαίτερα της Κρήτης στις 7 Οκτωβρίου.

Ο Όσιος Ιωάννης καταγόταν από την Αίγυπτο και μαζί μ' άλλους 36 όσιους πατέρες αναχώρησαν για την Κύπρο. Από την Κύπρο τους ακολούθησαν άλλοι 39 Πατέρες, από διάφορα μέρη που ζούσαν εκεί ασκητικά και έφτασαν οι 36+39=75 στην Ατάλλεια της Μικράς Ασίας.

Εκεί ενώθηκαν μ' άλλους 24 μοναχούς, έτσι συμπληρώθηκε ο αριθμός (36+39+24= 99) Πατέρες, με 100ο και οδηγό τους τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό.

Από την Αττάλεια στη Γαύδο

Από την Αττάλεια μπήκαν σε πλοίο με προορισμό την Κρήτη, όμως ο άνεμος τους ανάγκασε ν' αγκυροβολήσουν στη Γαύδο, ύστερα από μεγάλη θαλασσοταραχή.

Στη Γαύδο παρέμειναν 24 ημέρες και στη συνέχεια έφυγαν για την Κρήτη και αποβιβάστηκαν στην Παλαιόχωρα, όμως τότε είδαν ότι απουσίαζε ο Ιωάννης, που ο Θεός θέλοντας να δείξει τη δύναμή του τον άφησε στη Γαύδο.

Τότε οι 98 Πατέρες με πίστη στον Θεό άρχισαν να φωνάζουν:

«Αδερφέ Ιωάννη, έλα κοντά μας και μη φοβάσαι», ψάλλοντας διάφορα τροπάρια.

Ο Ιωάννης πήγε στην παραλία της Γαύδου και αφού έκανε το σημείο του σταυρού άπλωσε το ράσο του και σε λίγο ήταν κοντά με τους άλλους 98 Πατέρες.

Τότε αναχώρησαν όλοι για τα βουνά της Κρήτης για να βρουν σπήλαια να μείνουν. Ήρθαν κοντά στο χωριό Αζωγυρέ, μοιράστηκαν σε δύο ομάδες και επέρασαν το υπόλοιπο της ζωής τους σε δύο σπήλαια προσευχόμενοι στον Θεό.

Ο Ιωάννης θέλοντας να μείνει μόνος του, φανέρωσε στους αδερφούς του την πρόθεσή του, τους αποχαιρέτησε και πήγε ν' ασκητεύσει σ' άλλο μέρος, με περισσότερη ησυχία, στη Σπηλιά Κισσάμου, για να καταλήξει αργότερα στο Ακρωτήρι Χανίων.

Η τροφή του ήταν χόρτα, σκινόκαρπος και χαρούπια, αποτέλεσμα να είναι πολύ αδύνατος και να μην μπορεί να σταθεί όρθιος.

Πληγώθηκε θανάσιμα από κυνηγό

Μια μέρα στις 6 Οκτωβρίου πηγαίνοντας σκυφτός, θεωρήθηκε άγριο ζώο από κάποιο βοσκό-κυνηγό, που τον χτύπησε βαριά. Πληγωμένος ο Ιωάννης σύρθηκε μέχρι τη σπηλιά του όμως ο βοσκός ακολουθώντας τις κηλίδες αίματος ήρθε στη σπηλιά όπου είδε τον Ιωάννη με σταυρωμένα τα χέρια. Κατάλαβε αμέσως το λάθος και κλαίγοντας τον παρακάλεσε να τον συγχωρέσει.

Ο Ιωάννης του είπε: «Ο Θεός παιδί μου να σε συγχωρέσει» και αμέσως παρέδωσε την ψυχή του στο Θεό. Ο βοσκός στη συνέχεια σ' όλα τα Χανιά έλεγε το σφάλμα του, αλλά και για τον Άγιο που έγινε γνωστός σ' όλη την Κρήτη και πολλοί πιστοί πήγαιναν στο μέρος αυτό να προσκυνήσουν.

Όλοι οι άλλοι Άγιοι 98 Πατέρες μόλις το έμαθαν παρακάλεσαν τον Θεό να τους αναπαύσει όλους την ίδια εκείνη μέρα.

Όσο και να φαίνεται παράδοξο και απίστευτο στους ανθρώπους όλοι οι Πατέρες πέθαναν την ίδια μέρα ακουμπώντας τα ραβδιά τους ο ένας πάνω στον άλλο, έγερναν τα κεφάλια τους στους ώμους και προσευχόμενοι παρέδωσαν το πνεύμα τους από τις 3-7 η ώρα, την ίδια μέρα στις 6 Οκτωβρίου.

Προς τιμήν του γιορταζόταν στις 6 Οκτωβρίου μέχρι το 1632, όπου μετατέθηκε στις 7 Οκτωβρίου από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλο, επειδή την ημέρα αυτή τιμάται ο Απ. Θωμάς.

Απολυτίκιον

Η μεγαλόνησος Κρήτη ευφραίνεται, ότι εν όρεσιν αυτής ενίκησαν τον πολυμήχανον εχθρόν, Πατέρες οι Θειότατοι, δάκρυσι νη στείαις τε, προσευχαίς και δεήσεσιν' όθεν και τα πνεύματα συν αγγέλοις αγάλλονται, τα λείψανα τα θεία δε τούτων ρώσιν χαρούζουσι τοις κάμνουσι.

Η Μονή Γδερνέτου Χανίων

Σε απόσταση περίπου 20 χλμ. από τα Χανιά και στο ΒΑ μέρος του Ακρωτηρίου, υπάρχει η ιστορική Σταυροπηγιακή (υπαγόταν απ' ευθείας στο Πατριαρχείο) μονή Γουβερνέτου.

Για να φτάσουμε εκεί, περνούμε πρώτα από την Ι.Μ. Αγίας Τριάδας και ανηφορίζοντας μέσα από βραχώδεις λόφους φτάνουμε στη Μ. Γουβερνέτου, φρουριακής μορφής 40x50 μ., με 50 θολωτά κελιά. Τιμάται η Κυρία των Αγγέλων (Εισόδια), ενώ έχει δύο παρεκκλήσια Αγ. Ιωάννη Ερημίτη (7 Οκτωβρίου) και Αγ. Δέκα (23 Δεκεμβρίου). Η χρονολογία της εισόδου αναφέρει το 1537, όμως πιστεύεται ότι ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα, τότε που οι πειρατές στα παράλια της Κρήτης ανάγκασαν τους μοναχούς της Μονής Καθολικού, που ήταν κοντά στη θάλασσα να την εγκαταλείψουν και να εγκατασταθούν σε ασφαλέστερο μέρος.

Λέγεται ότι ύστερα από μια θανατηφόρο νόσο οι περισσότεροι καλόγεροι της μονής πέθαναν, ενώ είχαν αρχίσει το κτίσιμο πολυτελούς μονής στη θέση Γδερνέτο.

Το τοπωνύμιο προέρχεται από το επίθετο Γδερνέτος (από το γδέρω - εκδέρω).

Φαίνεται πως από εκεί πήρε την ονομασία Γουβερνέτο.

Η Μονή στη θέση αυτή εγκαταλείφθηκε μισοτελειωμένη, υπάρχουν και σήμερα ίχνη της οικοδομής, για δύο λόγους: Εξαιτίας της θανατηφόρου νόσου, που θεωρήθηκε τιμωρία του Αγίου, επειδή εγκατέλειψαν τη Μονή του Καθολικού και επειδή στο μεταξύ οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη.

Η Μονή καταστράφηκε από πυρκαγιά πριν το 1765. Στην Επανάσταση του 1821 έσφαξαν τους περισσότερους καλόγερους και κατέστρεψαν τη Μονή.

Γι' αυτό δεν έχει πολύτιμα κειμήλια και λείψανα, μόνο θήκες λειψάνων και τμήμα της Κάρας Αγ. Ιωάννη Ερημίτη.

Η Μονή Αγ. Ιωάννη Ερημίτη

Σε μικρή απόσταση προς βορρά της Μονής Γουβερνέτου, μέσα σ' ένα άγριο και μεγαλόπρεπο φαράγγι, που το λένε Αυλάκι, είναι κρυμμένη, αόρατη από τη θάλασσα κι από τα γύρω υψώματα, η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη, περισσότερο γνωστή με το όνομα: Καθολικό. Μια γραφική γέφυρα 50 μ. μήκους, 30 μ. ύψους και 15 μ. πλάτους ενώνει τη βαθιά και αφιλόξενη χαράδρα, που φθάνει μέχρι τη θάλασσα και το κατάστρωμα της γέφυρας αποτελεί την αυλή της Μονής.

Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννου διαστάσεων 6x4μ. είναι λαξευμένη στο βράχο και μόνο η δυτική πρόσοψη είναι κτισμένη με τοιχοποιία.

Γύρω στην αυλή υπάρχουν τα κελιά, αλλά και στην απότομη πλαγιά υπάρχουν σκήτες, όπου ασκήτεψαν αναχωρητές, οι οποίοι τρέφονταν με τρόφιμα που τους κρεμούσαν σε καλάθια.

Πιστεύεται ότι είναι η πρώτη Μονή που ιδρύθηκε στην Κρήτη τον 6ο ή 7ο αιώνα. Πιστεύεται ακόμα ότι η Μονή ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη, όπου πέρασε εκεί τα περισσότερά του χρόνια και «κοιμήθηκε» μέσα στο σπήλαιο.

Το Καθολικό ερημώθηκε, γιατί πέθαναν οι περισσότεροι καλόγεροι και όσοι απέμειναν έφυγαν.

Στην απομονωμένη Μονή του Καθολικού, της οποίας ηγούμενος ήταν τότε ο Ανανίας Καλυβιώτης, αποφάσισαν οι ριζάρχες της Δυτικής Κρήτης να επαναστατήσουν κατά της Βενετίας και να ιδρύσουν ελεύθερη κρητική πολιτεία. Πρόκειται για τη γνωστή Επανάσταση του Καντανολέον, που τόσο αμφισβητήθηκε.

Δίπλα και προς τα αριστερά της εκκλησίας, βρίσκεται η είσοδος του σπηλαίου, όπου έζησε κι απέθανε ο Άγιος Ιωάννης.

Το σπήλαιο ήταν κοίτη ποταμού και έχει βάθος 135 μ., έκτασης 1.500 τ.μ., με υδατοδεξαμενή, που το νερό πιστεύεται ότι είναι αγίασμα. Εκεί μέσα κοιμήθηκε ο Άγιος.

Σε 10 σπήλαια χτίστηκαν ναοί του

Στην περιοχή Μαραθοκεφάλα στη Σπηλιά Κισάμου, 25 χλμ. δυτικά των Χανίων βρίσκεται το σπήλαιο Αγ. Ιωάννη, μέρος όπου έζησε ένα διάστημα. Κάθε χρόνο την ημέρα της γιορτής του, 7 Οκτωβρίου τιμάται η μνήμη του, ενώ τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων γίνεται Αναπαράσταση της Γέννησης του Κυρίου. Σε 10 συνολικά σπήλαια των Χανίων χτίστηκαν ναοί, προς τιμήν του, μέρη στα οποία έζησε κατά τον 16^ο αιώνα.