Όσιος Ισαάκ ο Σύρος: Οι διδαχές του για μια ζωή αγάπης και αρετής

Ο Όσιος Αββάς Ισαάκ ο Σύρος γεννήθηκε στη Νινευή της Μεσοποταμίας, αν και υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι γεννήθηκε στη Σύρο. Έγινε ασκητής και με τη ζωή που ακολούθησε έφτασε στην «τελειότητα της ψυχής». Παράλληλα, άφησε σημαντική παρακαταθήκη για τον άνθρωπο, με συμβουλές και παραινέσεις οι οποίες είναι πάντα επίκαιρες. Ιδιαίτερο βάρος έδωσε στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό μέσα από τις διδαχές τις οποίες με απλότητα μοιραζόταν με τους πιστούς:

• Όπως ο Θεός στη δημιουργία του ανθρώπου πρώτα έφτιαξε το χωμάτινο σώμα και μετά φύσηξε και του έδωσε «πνοήν ζωής», έτσι και στα πνευματικά, πρώτα θ’ αρχίσουμε με τους σωματικούς κόπους και κατόπιν θα προχωρήσουμε στη συστηματική καλλιέργεια των αρετών. Πρώτα βάζει στο σπίτι κανείς θεμέλια και μετά το χτίζει. Αλλιώτικα, δεν γίνεται. Η ψυχική εργασία γεννιέται από τη σωματική, όπως το στάχυ βγαίνει από τον γυμνό κόκκο του σταριού.
   
• Οι κόποι που κάνουμε για την αγάπη του Θεού δεν συγκρίνονται με την απόλαυση των αιώνιων αγαθών. Τον κόπο του γεωργού όταν σπέρνει ακολουθεί η χαρά όταν θερίζει. Το ψωμί που τρώει του φαίνεται γλυκό, γιατί είναι ο καρπός του ιδρώτα του.
   
• Η εργασία των εντολών του Θεού απαιτεί κόπο πνευματικό και πολλή προσπάθεια, αλλά μετά ακολουθεί η αγαλλίαση. Γι’ αυτό περιφρόνησε τα πάντα και θα έχεις βοηθό τον Θεό.
   
• Αυτός που αποφεύγει τη μάταιη δόξα του κόσμου αισθάνεται στην ψυχή του τη δόξα των μελλόντων αγαθών. Ενώ εκείνος που προσπαθεί να ξεκουράσει τον εαυτό του με τις πρόσκαιρες απολαύσεις του κόσμου, αυτός είναι τυφλός στην ψυχή, γιατί δεν παραδόθηκε ολοκληρωτικά στον Θεό.
   
• Μη δένεσαι με χρυσάφι, ή ασήμι, ή με οποιοδήποτε άλλο θησαυρό του κόσμου αυτού. Συνήθιζε τον εαυτό σου να μην έχει δικαιώματα στη ζωή αυτή, για να μη φτάσεις στο σημείο με το ένα χέρι να μαζεύεις και με το άλλο να σκορπάς.
   
• Να κάνεις ελεημοσύνη από τον κόπο σου και τον ιδρώτα σου και όχι από τις αδικίες. Να ελεείς τους φτωχούς, έστω κι αν σε αδικούν και σε βρίζουν. Η ελεημοσύνη, όμως, δεν μπορεί να σταθεί μόνη της σαν αρετή, αν δεν υπάρχει πρώτα η αγάπη προς τον Θεό. Αυτή θα μας στηρίξει, ώστε όχι μόνο να υπομένουμε την αδικία, αλλά να περιμένουμε με χαρά την αγνωμοσύνη, που είναι ενδεχόμενο να μας δείξουν. Να λυπάσαι να υποφέρεις και να καίγεσαι όταν ο αδελφός σου έχει ανάγκη, γιατί αυτό έκανε και ο Χριστός. Και, αν κανείς σε χτυπήσει στο πρόσωπο, να μη λυπηθείς, αλλά να χαρείς, για την αγάπη του Θεού, και να μην του πεις κανένα ψυχρό λόγο.
   
• Μην αποκάμνεις δουλεύοντας στις εντολές του Χριστού για να μη ντροπιασθείς μια μέρα, όταν βρεθείς μπροστά Του, για να δώσεις λογαριασμό για τα έργα σου. Προφυλάξου από τα μικρά σφάλματα, για να μην πέσεις στα μεγάλα. Δούλευε στην αρετή και μη δεσμεύεσαι από την απόλαυση και την ανάπαυση που προσφέρουν τα πάθη. Αγάπησε τα φτωχά ρούχα και όχι αυτά που φαντάζουν και φαίνονται ωραία. Περισσότερο να σ’ ενδιαφέρει η ομορφιά της ψυχής και όχι του σώματος.
   
• Αυτός που είναι φλύαρος μπορεί ποτέ ν’ αποκτήσει καθαρό νου; Μπορεί ποτέ να έχει κανείς ταπεινούς λογισμούς, όταν επιθυμεί ν’ απολαύσει την ανθρώπινη δόξα; Όταν υποταχθεί κανείς στις σωματικές αισθήσεις, είναι σαν να τρώει την τροφή των θηρίων, ενώ, όταν τις νικήσει, είναι σαν να τρώει την τροφή των αγγέλων.
   
• Με την ταπεινοφροσύνη ατονούν τα σαρκικά πάθη, ενώ με την υπερηφάνεια παραχωρεί ο Θεός και πέφτει κανείς στην πορνεία. Η ταπεινοφροσύνη στολίζει την ψυχή με την αγνότητα. Ο εγωισμός δημιουργεί ακαταστασία και ταραχή στην ψυχή και μολύνεται ο νους με τους ακάθαρτους λογισμούς. Η ταπεινοφροσύνη οδηγεί τον άνθρωπο στον Θεό.
   
• Να κάνεις ελεημοσύνη και να φροντίζεις για τους άλλους ανθρώπους, που είναι εικόνες του Θεού, αλλά να μην παραμελείς ποτέ τη σωτηρία της ψυχής σου. Πρώτα θα φωτίσεις τον εαυτό σου και μετά τους άλλους.
   
• Μη νομίζεις ότι με την ελεημοσύνη τελείωσες τις υποχρεώσεις σου στον Θεό. Χρειάζεται μεγάλος αγώνας για να καθαρίσεις τον εαυτό σου από τα πάθη κι έτσι θα γίνει ευπρόσδεκτη στον Θεό η προσφορά που κάνεις στους συνανθρώπους σου. Γιατί και θαύματα να κάνεις, ακόμα και νεκρούς ν’ αναστήσεις, αν δεν φροντίζεις συγχρόνως για την ψυχή σου, δεν έκαμες τίποτα.
   
• Πώς θα οδηγήσεις άλλους στην αγάπη του Θεού, αν εσύ προηγουμένως δεν έχεις γνωρίσει τον Θεό; Ενώ είσαι άρρωστος, προσπαθείς να κάνεις τους άλλους καλά; Πρέπει να γνωρίζεις ότι πρώτα θα καθαρισθείς εσύ και μετά θα καθαρίσεις τους άλλους. Για να φτάσει κανείς στον Θεό, χρειάζεται να θυσιάσει και φαγητά και ποτά και ρούχα πολυτελή και επαίνους και ό,τι άλλο τραβάει τον άνθρωπο στον κόσμο. Να γίνεις φτωχός με την ταπείνωσή σου και όχι πλούσιος με την αναισχυντία σου.
   
• Να συμφιλιώνεις τους συνανθρώπους σου με την αρετή σου και όχι με τα λόγια σου. Με την πραότητά σου και τη γλυκύτητά σου θα σβήνεις την πυρκαγιά του θυμού και της φιλονικίας. Να ελέγχεις τους ακόλαστους με την ενάρετη συμπεριφορά σου.
   
• Όπου κι αν πας να θεωρείς τον εαυτό σου ξένο. Έτσι θα προσέξεις και δεν θα βλάψεις τους άλλους. Σε κάθε περίπτωση, να κάνεις πως δεν γνωρίζεις τίποτε, για να μη σε κυριέψει ο εγωισμός. Κι αν ακόμη σε κατηγορήσουν, εσύ να τους συγχωρείς και να μην κρατάς κακία μέσα σου. Να πιστέψεις ότι για κάθε πράγμα έχεις ανάγκη να σε διδάξουν και όχι να διδάξεις εσύ τους άλλους.
   
• Ποτέ να μην υποδείξεις κάτι στον άλλο, αν δεν το έζησες προηγουμένως εσύ στην ίδια σου τη ζωή. Να μιλάς και να συμπεριφέρεσαι σαν μαθητής και όχι σαν δάσκαλος. Να κατακρίνεις τον εαυτό σου και να παίρνεις την τελευταία θέση. Να είσαι τίμιος και να εμπνέεις σεβασμό στους άλλους. Κι αν είναι αναγκαίο να διδάξεις, αυτό να το κάνεις με ταπείνωση, για να ωφελήσεις τους ακροατές σου.
   
• Ν’ αγωνίζεσαι με την προσευχή, τα δάκρυα και τις νηστείες και ν’ αποφεύγεις να διαβάζεις τις διδασκαλίες των αιρετικών. Για να ενωθείς με τον Θεό, χρειάζεται πολλή νηστεία. Τα πολλά και ωραία φαγητά δεν αφήνουν τον νου να πλησιάσει τον Θεό. Τα μυστήρια του Θεού γνωρίζονται με προσευχή και νηστεία. Να διαβάζεις τα ιερά Ευαγγέλια για να παραδειγματίζεσαι από τη ζωή του Χριστού. Όσο διαβάζεις τα ιερά κείμενα, τόσο προχωράς στη γνώση των θαυμασίων του Θεού.
   
• Το μέλι είναι πολύ ωραίο. Όταν, όμως, φάει κανείς πάρα πολύ, μπορεί να του δημιουργήσει εμετό. Έτσι και στα πνευματικά, δεν πρέπει να βγαίνεις αδιάκριτα από τα όρια των δυνατοτήτων σου. Να κάνεις μόνο εκείνο που μπορείς. Αυτό θέλει ο Θεός. Τ’ άλλα θα τ’ αναπληρώσει ο Ίδιος με τη χάρη Του. Γιατί υπάρχει και ο φόβος ν’ απελπισθείς διαβάζοντας τις υψηλές καταστάσεις που έφτασαν οι άγιοι. Προχώρα στην πνευματική ζωή με ταπεινό φρόνημα και ο Θεός δεν θα σ’ εγκαταλείψει. Μην προσπαθείς να φτάσεις πνευματικές καταστάσεις που υπερβαίνουν τις δυνάμεις σου, γιατί θα πέσεις οπωσδήποτε και την πτώση σου αυτή θα την εκμεταλλευθεί ο διάβολος.
   
• Είναι αισχρό οι φιλόσαρκοι και γαστρίμαργοι να εξετάζουν τα πνευματικά πράγματα, όπως η πόρνη να μιλάει για σωφροσύνη. Και όπως όταν το σώμα πάσχει από μεγάλη αρρώστια, αποφεύγει τα παχιά φαγητά, έτσι κι ο νους δεν μπορεί να φτάσει στα θεία πράγματα όταν καταγίνεται με τα κοσμικά. Όπως η φωτιά δεν μπορεί ν’ ανάψει τα βρεγμένα ξύλα, έτσι και η θεία φωτιά δεν μπορεί να θερμάνει την καρδιά που αγαπάει την ανάπαυση. Όπως η πόρνη δεν περιορίζεται σ’ ένα μόνο εραστή, έτσι και η ψυχή που καταγίνεται με πολλά πράγματα δεν μπορεί να κατανοήσει τα σπουδαιότερα, που είναι τα θεία.