Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

Στις 23 Αυγούστου 1973 ταξίδεψα μ' έναν σκυλοπνίχτη από τον Βόλο στη Σκιάθο. Φυσικά, το πρώτο μου μέλημα ήτο να πάω στο νεκροταφείο για να Ιδώ του τάφους του Παπαδιαμάντη καί του Μωραϊτίδη. Ο τάφος του Παπαδιαμάντη (βρισκότανε δίπλα στην πόρτα του νεκροταφείου) είχε ένα φτωχικό περίφραγμα από μαύρα καδρονάκια. Λίγο παραπέρα ήτο το μαρμαρένιο μνήμα του Μωραϊτίδη. Πέρσι έτυχε ν' ακούσω πως ανακαίνισαν τον τάφο του Παπαδιαμάντη. Επειδή γνωρίζω τις καταστροφές που κρύβουν οι λέξεις ανακαίνιση καί αναπαλαίωση, ανήσυχος, παρακάλεσα τον εκδότη Βασίλη Τομανά να μάθει τί ακριβώς συνέβη. Ο Τομανάς, αφού πήγε από την Σκόπελο στη Σκιάθο, μου έγραψε πως στον τάφο καί το σπίτι-μουσεΐο του Παπαδιαμάντη έγινε μιά σεμνή καί διακριτική δουλιά. Ο Τομανάς μέ εφοδίασε μέ σχετικές φωτογραφίες, όπου είδα τον ανακατασκευασμένο τάφο του Παπαδιαμάντη, που τον φρόντισαν με εξαιρετική επιμέλεια. Τον παλιό τάφο τον σχεδίασα το 1973 καί τον δημοσίευσα, το 1979, στο λεύκωμα The Graves of Greece (σελίδα 110). O παλιός τάφος δεν είχε ξύλινο σταυρό (προφανώς είχε σαπίσει) ενώ είχε μιά κρεμαστή καντήλα. Τώρα πρόσθεσαν έναν ξύλινο σταυρό με καλόγουστη επιγραφή, αλλά ξεχάσανε την καντήλα. Ο τάφος του Παπαδιαμάντη δέν είναι παρά ένα τιμητικό κενοτάφιο. Μετά την ανακομιδή, άφησαν τά κόκαλα του διηγηματογράφου σε κάποιο εκκλησάκι. Ο ζωγράφος Νίκος Παραλής, γιος του εξαίσιου ζωγράφου Γιώργου Παραλή (η Εθνική Πινακοθήκη εδέησε να αποχτήσει ένα έργο του), είχε δει την κάρα του Παπαδιαμάντη σ' ένα γουβωτό παραθυράκι μιας εκκλησίας. Τώρα, ο Τομανάς με διαβεβαίωσε ότι η κάρα φυλάγεται στην εκκλησία της Παναγίας της Λιμνιάς. Μακάρι... Κυκλοφορούν πολλές μπούρδες άμαθων καί ημιμαθών για τον Παπαδιαμάντη. Ο τίτλος του Κοσμοκαλόγερου, που του κολλήσανε, είναι χυδαίος. Αυτός ο τίτλος είναι το άλλοθι της αστικής τάξης, που άφησε τον ταπεινωμένο πεζογράφο μας να ψοφάει από την πείνα. Διάφορα γράφουν για την ιστορική τάχα μοναδική φωτογραφία της Δεξαμενής καί ότι ό Παπαδιαμάντης δέν άφηνε να τον φωτογραφίσουν κτλ. Ο Παπαδιαμάντης δεν ήτο σεμνός. Ο Παπαδιαμάντης ήτο ένας στραπατσαρισμένος φτωχομπινές. Στην Δεξαμενή έκανε νάζια, όμως, τελικώς, δέχτηκε να του βγάλουν τρεις πόζες, αφού βεβαίως πήρε μιά παπαδίστικη υποκριτική στάση, με σταυρωμένα χέρια. Εκείνη την εποχή ο Βλαχογιάννης φιλοξενοΰσε τον αιωνίως άφραγκο Παπαδιαμάντη στο σπίτι του, που βρισκότανε στην σημερινή γωνία Φωκυλίδου-Βουκουρεστίου. Ητανε ένα μικρό σπιτάκι πάνω σε ανάχωμα. Ηξερα πολύ καλά το σπίτι του Βλαχογιαννη, γιατί κατοικούσα απέναντι. Τά τελευταία χρόνια ορισμένοι κριτικοι επανέρχονται σέ κάποιες παλιότερες θέσεις, σύμφωνα μέ τις οποίες ο Παπαδιαμάντης είναι εφάμιλλος μέ τον Ντοστογιέβσκι, καί, ότι τά μυθιστορήματα του είναι αριστουργήματα. Ούτε το ένα, ούτε το άλλο αληθεύουν. Ο Παπαδιαμάντης είναι πολύ καλός συγγραφέας του έλληνικοΰ χώρου. Όσο για τά πρώτα του μυθιστορήματα είναι βαρετές καί ανούσιες επιφυλλίδες γαλλικού τύπου. Νομίζω πως το ωραιότερο μνημείο για τον Παπαδιαμάντη το έστησε ο Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος με του τέσσερεις τόμους των Απάντων που μας χάρισε.

ΗΛΙΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Δημοσιεύτηκε 14th February 2018 από τον χρήστη Γεώργιος Αργυρίου